Vitellinemembraan

Het vitellinemembraan of de vitellinemantel is een structuur die het buitenoppervlak van het plasmamembraan van een ovum (de oölemma) omgeeft of bij sommige dieren (bijv. vogels) de extracellulaire dooier en het oölemma. Het bestaat voornamelijk uit eiwitvezels met eiwitreceptoren die nodig zijn voor spermabinding die op hun beurt gebonden zijn aan spermaplasmembraanreceptoren. De soortspecificiteit tussen deze receptoren draagt bij aan het voorkomen van kruisingen tussen verschillende soorten.

Menselijke eicel met eromheen een witte gordel, de zona pellucida, die op haar beurt weer omgeven wordt door de corona radiata

Het wordt de zona pellucida genoemd bij zoogdieren.

Zodra de zaadcel fuseert met de eicel, treedt signaaltransductie op, wat resulteert in een toename van cytoplasmatische calciumionen. Dit veroorzaakt zelf de corticale reactie, die resulteert in het afzetten van verschillende stoffen op het vitellinemembraan door exocytose van de corticale korrels, waardoor het wordt omgezet in een harde laag genaamd het "fertilisatiemembraan", die dient als een barrière die niet toegankelijk is voor andere zaadcellen. Hierdoor wordt polyspermie voorkomen.

In insecten wordt het vitellinemembraan de vitelline-envelop genoemd en vormt het de binnenwand van het chorion.