Tzvetan Todorov
Tzvetan Todorov (Bulgaars: Цветан Тодоров) (Sofia, 1 maart 1939 – Parijs, 7 februari 2017) was een Bulgaars-Frans (zichzelf altijd Europeaan noemend) Franstalig schrijver, essayist, wetenschapper en filosoof.
.jpg)
Leven en werk bewerken
Todorov emigreerde in 1963 naar Frankrijk, promoveerde in 1970 te Parijs en nam vervolgens de Franse nationaliteit aan. Sinds 1969 werkt hij voor het Centre national de la recherche scientifique, sinds 1987 als onderzoeksdirecteur. Todorov was getrouwd met de Canadees-Franse schrijfster en essayiste Nancy Huston.
Todorov hield zich in zijn werk bezig met een veelheid aan thema’s: linguïstiek, semiotiek, literatuurwetenschap, geschiedenis, politiek, enzovoort. Zijn analyses wortelen sterk in de sociologie, de psychoanalyse en de antropologie. Hij weersprak filosofen als Niccolò Machiavelli en Thomas Hobbes, die de samenleving in feite zien als een noodzakelijk kwaad waartoe de mens veroordeeld is. Zelf zag hij de samenleving vooral als de resultante van een diep-menselijke behoefte, meer in het bijzonder van de psychische behoefte aan erkenning, een filosofie die stoelt op het werk van denkers als Jacques Lacan en Alexandre Kojève.
In Frankrijk maakte Todorov voor het eerst naam als vertaler vanuit het Russisch en pleitbezorger van met name het Russisch formalisme, door hem zelf in zijn Théorie de la littérature, textes des formalistes russes (1965) 'omgewerkt' naar een eigen vorm van structuralisme, narratologie genaamd. Internationaal trok hij vervolgens aandacht met zijn definiëring van de fantastische literatuur in Introduction à la littérature fantastique (1970). Volgens Todorov is alles wat in ons leven gebeurt in potentie bovennatuurlijk. Of anders gezegd: bij elke gebeurtenis moeten we beslissen of het daadwerkelijk heeft plaatsgevonden dan wel een illusie is.
Bekende meer recente werken van Todorov zijn het ook in het Nederlands vertaalde Le Nouveau Désordre mondial. Réflexions d’un européen (De nieuwe wereldwanorde, 2003, waarin hij een nuchtere, humanistische visie geeft op het Europees denken, pleitend voor een aanpassing van de waarden die de Europese Unie kan en moet verdedigen in een gevaarlijke en chaotische wereld) en La Peur des barbares. Au-delà du choc des civilisations (Angst voor de barbaren, 2008, waarin hij een historische beschouwing geeft over de culturele en religieuze verschillen in de wereld, onder andere tussen christendom en islam, met als conclusie dat de 'angst voor barbaren' ons barbaars dreigt te maken).
Eveneens in Nederlandse vertaling verschenen De onvoltooide tuin (1998), De bekoring van het goede (1999), en Herinnering aan het kwaad (2004).
In 2004 kreeg Todorov in Nederland de internationale Spinozalens-prijs uitgereikt. Volgens het jury-rapport slaagt Todorov erin “om in zijn werk de grote normatieve kwesties van deze tijd – totalitarisme, racisme, geweld, terrorisme, onderdrukking en wereldvervreemding, maar ook verantwoordelijkheid, burgerschap, verzet, kwetsbaarheid en de innoverende kracht van het individuele handelen – op pregnante wijze aan de orde te stellen, door zijn vertrekpunt te zoeken in het individuele levensverhaal”.
Tzvetan Todorov overleed in 2017 op 77-jarige leeftijd.[1]
Bibliografie bewerken
- Théorie de la littérature, textes des formalistes russes, 1965
- Littérature et signification, 1967
- Grammaire du 'Décaméron’, 1969
- Introduction à la littérature fantastique, 1970
- Poétique de la prose, 1971
- Dictionnaire encyclopédique des sciences du langage, met Oswald Ducrot, 1972; 1979
- Qu’est-ce que le structuralisme ? Poétique, 1977
- Théories du symbole, 1977
- Symbolisme et interprétation, 1978
- Les Genres du discours, 1978
- Mikhaïl Bakhtine, le principe dialogique, 1981
- La Conquête de l'Amérique, la question de l'autre, 1982
- Récits aztèques de la conquête, met Georges Baudot, 1983
- Frêle bonheur, essai sur Rousseau, 1985
- Critique de la critique, 1984
- La Notion de littérature et autres essais, 1987
- Nous et les autres, 1989
- Face à l’extrême, 1991
- Les Morales de l’histoire, 1991
- Éloge du quotidien: essai sur la peinture hollandaise du XVIIe siècle, 1993
- La Vie commune: essai d'anthropologie générale, 1995
- L’Homme dépaysé, 1996
- Benjamin Constant: la passion démocratique, 1997
- Le Jardin imparfait: la pensée humaniste en France, 1998; Nederlands: De onvoltooide tuin
- La Fragilité du bien : le sauvetage des Juifs bulgares, 1999; Nederlands: De bekoring van het goede
- Éloge de l’individu: essai sur la peinture flamande de la Renaissance, 2000
- Devoirs et délices. Une vie de passeur, 2002
- Le Nouveau Désordre mondial. Réflexions d’un européen, 2003; Nederlands: De nieuwe wereldwanorde
- Les Abus de la mémoire, Paris, Arléa, 2004; Nederlands: Herinnering aan het kwaad
- Les Aventuriers de l'absolu, Paris, Robert Laffont, 2006
- L'Esprit des Lumières, Paris, Robert Laffont, 2006
- La Littérature en péril, 2007.
- L'Art ou la Vie! Le cas Rembrandt, 2008
- Un humanismo bien temperado, 2008
- La Peur des barbares. Au-delà du choc des civilisations, 2008; Nederlands: Angst voor de barbaren
- La Signature humaine: essais 1983-2008, 2009
- Introduction à la littérature fantastique
- Georges Jeanclos, 2011
- Goya à l'ombre des Lumières, 2011
- Artikelen
- (fr) "Humanisme, libéralisme et esprit des Lumières, entretien de Karim Emile Bitar avec Tzvetan Todorov ('Humanism, Liberalism and the Spirit of the Enlightenment')", L'ENA hors les murs, June 2007. Gearchiveerd op 13 juni 2019.
- (fr) "'L'esprit des Lumières a encore beaucoup à faire dans le monde d'aujourd'hui' ('The Spirit of the Enlightenment still has a lot to do in today's world')", Le Monde, March 4, 2006. Gearchiveerd op 5 april 2006. Geraadpleegd op 15 oktober 2016.
- "'In search for lost crime: Tribunals, apologies, reparations, and the search for justice.'" (PDF), The New Republic, January 26, 2001. Gearchiveerd op 14 maart 2012.
Weblinks bewerken
- (de) Das Aufeinanderprallen von "Eigenem" und "Fremdem": boekbespreking van De angst voor de barbaren.
- (en) Tzvetan Todorov Book Interview
- (en) Interview met Tzvetan Todorov: “It is surprising to see so many walls erected in the midst of globalisation”, 2010
Bronnen, noten en/of referenties
|