Tweede Kamerverkiezingen 1937
De Tweede Kamerverkiezingen 1937 waren verkiezingen in Nederland voor de Tweede Kamer der Staten-Generaal. Zij werden gehouden op 26 mei 1937.
| Tweede Kamerverkiezingen 1937 | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Datum | 26 mei 1937 | ||||||
| Land |  Nederland
| ||||||
| Te verdelen zetels | 100 | ||||||
| Opkomst | 94,40% | ||||||
| Resultaat | |||||||
| Grootste partij | RKSP | ||||||
| Nieuwe minister-president | Hendrik Colijn | ||||||
| Begin regeerperiode | Colijn IV | ||||||
| |||||||
| Opvolging verkiezingen | |||||||
| |||||||
| |||||||
Een wijziging van de Kieswet had grote invloed op de verkiezingen. Voor het eerst moesten partijen, om te mogen deelnemen, een waarborgsom betalen. Het aantal deelnemende partijen daalde daardoor fors, naar 20. Tevens werd de kiesdrempel verhoogd van 75% naar 100% van de kiesdeler en veranderde de wijze waarop restzetels werden verdeeld. Voortaan werd uitgegaan van het stelsel van verdeling volgens de grootste gemiddelden in plaats van dat van het grootste stemmenoverschot.
Uitslag bewerken
Opkomst en kiesdeler bewerken
| 1933 | 1937 | |||
|---|---|---|---|---|
| # stemmen | % | # stemmen | % | |
| Kiesgerechtigden | 4.135.983 | 4.462.859 | ||
| Niet opgekomen | 238.470 | 5,77[1] | 249.956 | 5,60[1] |
| Opkomst | 3.897.513 | 94,23[1] | 4.212.903 | 94,40[1] |
| Blanco stemmen | 107.097 | 2,75[2] | 77.587 | 1,84[2] |
| Ongeldige stemmen | 68.585 | 1,76[2] | 77.239 | 1,83[2] |
| Geldige stemmen | 3.721.831 | 95,49[2] | 4.058.077 | 96,32[2] |
| Kiesdeler | 37.218 | 1,00[3] | 40.580 | 1,00[3] |
| Kiesdrempel | 27.913 | 0,75[3] | 40.580 | 1,00[3] |
Verkiezingsuitslag naar partij bewerken
Door de wijziging van de Kieswet verdween een aantal kleine partijen uit de Tweede Kamer (HGSP, KDP, RSAP, NBTM en VNH).
De RKSP profiteerde het meest van de nieuwe methode van verdeling van de restzetels; zij won drie zetels. De SDAP won eveneens een zetel. De CDU, die als enige partij nog een pacifistisch standpunt uitdroeg, won ook een zetel en kwam op twee.
Verliezers waren vooral de Liberalen, die hun oproep 'zet meer liberalen naast Colijn' niet beantwoord zagen. Zij verloren drie zetels en hielden er slechts vier over. De CHU verloor twee zetels. SGP en CPH gingen één zetel terug. De VDB bleef in zeteltal gelijk.
Grote winnaar van de verkiezingen was de ARP, en meer nog de zittende minister-president Colijn. Zijn partij ging drie zetels vooruit en komt op 17. Dat de Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) van Mussert als nieuwkomer vier zetels behaalde, was niet het succes dat het wellicht lijkt. De teruggang ten opzichte van de Provinciale Statenverkiezingen van 1935 was zo groot dat de uitslag voor de nationaalsocialisten in feite een zware klap was; het stemmenpercentage daalde van 7,94 tot 4,22. Lijsttrekker Mussert nam om die reden geen zitting in de Kamer.
| Partij | 1933 | 1937 | verschil | Zetelverdeling (grafisch) | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| # stemmen | %[3] | zetels | # stemmen | %[3] | zetels | % | zetels | |||
| RKSP | 1.037.522 | 27,86 | 28 | 1.170.431 | 28,84 | 31 | +0,98 | +3 |
| |
| SDAP | 799.446 | 21,47 | 22 | 890.661 | 21,95 | 23 | +0,48 | +1 | ||
| ARP | 500.150 | 13,43 | 14 | 665.501 | 16,40 | 17 | +2,97 | +3 | ||
| CHU | 340.180 | 9,14 | 10 | 302.829 | 7,46 | 8 | -1,68 | -2 | ||
| VDB | 189.007 | 5,08 | 6 | 239.502 | 5,90 | 6 | +0,82 | 0 | ||
| NSB | - | - | - | 171.137 | 4,22 | 4 | +4,22 | +4 | ||
| LSP[4] | 258.836 | 6,95 | 7 | 160.260 | 3,95 | 4 | -3,00 | -3 | ||
| CPN | 118.249 | 3,18 | 4 | 136.026 | 3,35 | 3 | +0,17 | -1 | ||
| CDU | 38.459 | 1,03 | 1 | 85.004 | 2,09 | 2 | +1,06 | +1 | ||
| SGP | 93.300 | 2,51 | 3 | 78.619 | 1,94 | 2 | -0,57 | -1 | ||
| RSP[5] | 48.405 | 1,30 | 1 | |||||||
| OSP[5] | 27.476 | 0,74 | 0 | |||||||
| RSAP[5] | - | - | - | 32.846 | 0,81 | 0 | ||||
| subtotaal | 75.881 | 2,04 | 1 | 32.846 | 0,81 | 0 | -1,23 | -1 | ||
| RKVP[6] | 40.904 | 1,10 | 1 | |||||||
| KDB[6] | 20.427 | 0,55 | 0 | |||||||
| KDP[6] | - | - | - | 27.665 | 0,68 | 0 | ||||
| subtotaal | 61.331 | 1,65 | 1 | 27.665 | 0,68 | 0 | -0,97 | -1 | ||
| HGSP | 33.992 | 0,91 | 1 | 24.543 | 0,60 | 0 | -0,31 | -1 | ||
| AB[7] | - | - | - | 21.191 | 0,52 | 0 | +0,52 | 0 | ||
| CNA | - | - | - | 20.487 | 0,50 | 0 | +0,50 | 0 | ||
| KAB[8] | 14.567 | 0,39 | 0 | 9.038 | 0,22 | 0 | -0,17 | 0 | ||
| ZF | - | - | - | 8.178 | 0,20 | 0 | +0,20 | 0 | ||
| NBTM | 47.671 | 1,28 | 1 | 6.891 | 0,17 | 0 | -1,11 | -1 | ||
| VNH | 30.331 | 0,81 | 1 | 6.270 | 0,15 | 0 | -0,66 | -1 | ||
| NSAP | - | - | - | 998 | 0,02 | 0 | +0,02 | 0 | ||
| overige partijen in 1933 | 82.909 | 2,23 | 0 | - | - | - | -2,23 | 0 | ||
| Totaal | 3.721.831 | 100 | 100 | 4.058.077 | 100 | 100 | 0 | 0 | ||
Gekozen leden bewerken
Zie Samenstelling Tweede Kamer 1937-1946 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Kabinetsformatie bewerken
Vooral op aandringen van de RKSP werd het rechtse kabinet-Colijn IV gevormd, waardoor LSP en VDB uit de regering verdwenen.
Bronnen
Noten
|