Wikipedia

Supermarkt

zelfbedieningswinkel voor dagelijkse boodschappen

Een supermarkt is een zelfbedieningswinkel waar voedingsmiddelen, waaronder verse groente, brood, vlees, kruidenierswaren en huishoudelijke artikelen worden verkocht. Soms behoren meer soorten artikelen, bijvoorbeeld kleding en medicijnen, ook tot het assortiment, en heeft de winkel deels het karakter van een warenhuis. Supermarkten zijn vaak onderdeel van een keten die in een regio, land of zelfs meerdere landen winkels heeft.

Kassa-afdeling van een grote supermarkt

Er is wel personeel betrokken bij de verkoop van artikelen met een leeftijdsbeperking, zoals rookwaren en alcoholhoudende dranken, en klanten kunnen kleine dure artikelen wegens het diefstalrisico (ook) niet altijd zelf pakken. Steeds vaker zijn er ook zelfscankassa's. Bij een gemakswinkel is dit soms de enige manier om af te rekenen.

Geschiedenis bewerken

De eerste zelfbedieningszaken verschenen in de Eerste Wereldoorlog in de Verenigde Staten. Vóór die tijd werden voedingsmiddelen verkocht door kleine kruideniers.

Tegen het einde van de twintigste eeuw waaide het supermarktconcept (winkelwagentje vullen en aan het eind afrekenen bij de kassa) ook over naar andere branches zoals doe-het-zelf-, meubelzaken (IKEA) en zaken voor huishoudelijke artikelen (Blokker).

De supermarkt betekende een revolutie voor het boodschappen doen, dat destijds voornamelijk door vrouwen werd gedaan. In plaats van lang in de rij te staan bij de kruidenier konden de vrouwen zelf hun boodschappen uitzoeken en hoefden daarna minder lang in de rij te staan voor de kassa.

De supermarkten betekenden ook een revolutie in verpakkingsmateriaal. Werd bij de kruidenier vrijwel alles afgewogen in aparte papieren zakken verpakt, in de supermarkt ligt alles zo aantrekkelijk mogelijk verpakt, met verschillende merken en verschillende hoeveelheden.

De komst van de supermarkt heeft tot gevolg gehad dat veel kleine, gespecialiseerde winkels verdwenen zijn. Een supermarktketen wordt, als overblijfsel van de kruideniersoorsprong, nog weleens een "grootgrutter" (grutter = kruidenier) genoemd. Supermarktketens die gericht zijn op het aanbieden van zo goedkoop mogelijke producten worden discounters of discountwinkels genoemd.

In Nederland bewerken

In 1946 startte Chris van Woerkom als eerste met zelfbediening in Nijmegen[1] in 1947 gevolgd door Johannes van Uffelen in Utrecht[2] en in 1948 door Dirk van den Broek in Amsterdam[3] en in 1949 door Kijkgrijp in Velsen-Noord. Begin jaren vijftig volgden diverse andere zaken.

In 1961 kreeg Nederland een nieuwe Vestigingswet Bedrijven, waarin de eisen tot gescheiden verkoop van vlees, groenten en brood werden geschrapt. Vanaf dat jaar gingen zelfbedieningskruideniers hun assortiment verbreden, en het nieuwe type winkel werd met de Amerikaanse naam "supermarkt" aangeduid. Aanvankelijk trok vaak een slager of groenteboer bij de kruidenier in, en bleef zo nog jaren een semi-zelfstandige. Geleidelijk verdrongen de landelijke ketenbedrijven de plaatselijke supers. Met de grotere automobiliteit vestigden zich de allergrootste supermarkten aan de rand van de steden.

Uit onderzoek blijkt dat men in Nederland in 2014 gemiddeld 680 meter moest reizen voor de dichtstbijzijnde supermarkt, onafhankelijk van welke keten dat is.[4]

In 2020 had Albert Heijn een marktaandeel van 35,0%, de bij inkoopvereniging Superunie aangesloten supermarkten (zoals PLUS, Coop en Dirk) samen 27,3%, Jumbo 21,5%, Lidl 10,7% en Aldi 5,5%.[5]

Cijfers bewerken

Winkelaantallen Nederland bewerken

Jaarlijks onderzoekt onderzoeksbureau Nielsen de winkelaantallen van de Nederlandse supermarkten. De winkelaantallen in onderstaande tabel zijn van week 52 van het betreffende jaar.[6][7][8][9]

Formule 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Albert Heijn 731 688 698 744 706 713 752 796 817 827 833 853 877 908 933 944 933 952 970 975 996 1.057 1.154
Albert Heijn 709 686 706 705 674 674 709 738 750 752 756 771 782 815 836 849 830 841 853 858 869
AH to go – 2 14 35 26 28 31 36 40 45 47 51 61 59 61 60 68 76 81 81 90
AH XL – 2 4 6 11 12 22 27 30 30 31 34 34 36 35 35 35 36 36 37
Primarkt 22 Opgegaan in Albert Heijn
Jumbo Groep – 699 661 626 587 583 591 619 672 682 691 685
Jumbo 52 55 59 64 66 77 92 119 120 126 173 262 310 390 498 583 582 585 611 663 667 691 685
Jumbo City – 5 7 8 14
Pryma 20 17 14 12 11 10 7 7 6 6 6 4 4 4 4 4 1 1 1 1 1
Schuitema 535 551 491 476 472 474 462 440 387 371 389 422 Overgenomen door Jumbo
C1000 352 402 444 476 472 474 462 440 387 371 389 422 385 267 124 Overgenomen door Jumbo
A&P 125 111 43 Opgegaan in C1000
Kopak 58 34 Opgegaan in C1000
Maxis 5 4 4 Verkocht aan AH XL en C1000
Laurus 1.043 874 849 773 761 770 747 464 Overgenomen door Jumbo
Super de Boer 408 426 403 374 396 391 365 358 312 285 193 44 Overgenomen door Jumbo, deels overgedragen aan C1000
Edah 321 300 313 263 269 284 276 106 Overgenomen door Sligro Food Group en de Sperwer Groep
Lekker & Laag 2 2 2 2 2 52 66 Overgenomen door AH XL, C1000 en Hoogvliet
Konmar 29 119 131 134 94 43 40 Overgenomen door Albert Heijn, C1000 en Jumbo
Groenwoudt 68 19 Opgegaan in Konmar
Nieuwe Weme 37 8 Opgegaan in Konmar
Basismarkt 178 50 filialen verkocht aan Lidl, 5 aan Kruidvat en 6 aan Blokker
Superunie
Sperwer Groep
PLUS 175 200 218 215 214 218 235 278 272 268 263 261 257 255 255 263 264 260 263 271 269 268 268
Garantmarkt 103 87 74 61 Opgegaan in PLUS
4=6 21 12 11 Opgegaan in PLUS
Spar Holding (45%) 278 649 628 550 490 476 459 442 429 425
Spar formule 275 261 308 314 324 313 322 350 325 315 302 300 295 236 218 213 209 204 207 204 204 236
Attent 59 59 56 54 57 55 56 54 56 63 83 102 101 97 98 129 86 65 Opgeheven
SparExpress – 100 150 150
SparCity – 10 11 13 17 27 29 32 36 44
Detailresult – 186 186 185 186 189 198 200 201 204 225
Dirk 36 36 45 48 46 53 51 96 97 99 99 101 103 107 117 120 121 123 126 126 126
Dino 3 4 4 4 4 4 Opgegaan in Digros
Bas van der Heijden 27 27 26 27 27 26 26 28 27 29 29 27 27 27 29 Opgegaan in Dirk
Digros 13 14 14 14 14 14 18 17 17 17 16 16 16 16 16 Opgegaan in Dirk
Jan Bruijns 9 9 9 9 Opgegaan in Dirk
DekaMarkt 62 62 82 84 85 85 81 84 84 87 83 86 86 86 83 82 82 80 80 81 79 99 101
Komart G 16 16 Opgegaan in DekaMarkt
CoopCodis/Coop 140 187 202 212 220 231 241 255 258 263 289 319
Coop 85 84 104 92 86 91 88 111 118 130 139 151 159 166 197 222 251 257 316 219
CoopCompact 29 45 49 53 54 55 57 57 57 51 58 54 59 57 61 60 59 54
Coop Vandaag – 3 3 5 7 9 8
Volumemarkt 36 46 48 41 17 11 6 4 Opgegaan in Coop
E-markt 90 80 82 70 56 43 32 25 Opgegaan in Coop
Hoogvliet 31 35 37 38 42 50 51 56 58 59 60 62 62 64 65 64 66 68 68 70 71 71 71
Deen 28 32 33 37 36 48 49 54 56 56 61 62 64 67 70 76 78 82 81 81 80 Overgenomen door Albert Heijn, Vomar en DekaMarkt
Jan Linders 43 44 44 44 46 45 53 54 53 52 53 56 56 56 57 57 59 60 59 61 62 62 64
Nettorama 20 21 24 24 24 25 26 28 28 29 30 29 29 30 30 31 31 31 31 31 32 32 32
Poiesz 34 35 35 36 40 41 43 47 49 50 57 61 62 64 68 69 68 68 70 70 70 69 72
Boon Beheer 34 36 41 40 40 40 39 41 39 39 39 40 42
MCD 30 27 28 26 25 25 25 28 29 31 33 33 37 37 36 35 29 27 29 28 26 15
Boon's Markt – 1 2 5 5 5 8 10 11 13
Vomar 34 36 37 40 41 43 51 54 54 53 55 56 57 60 62 63 65 64 65 69 71
Boni 32 33 33 33 32 32 32 32 33 33 34 36 37 38 40 43 42 43 44 44 44
Sligro Food Group 147 138 130 131 –
Prisma Food Retail Opgegaan in Sligro Food Group
EMTÉ 11 11 11 13 16 17 31 80 84 78 90 119 125 129 127 130 133 130 56 Overgenomen door Coop en Jumbo
Golff 66 60 61 61 59 58 57 67 68 53 27 Opgegaan in EMTÉ
Sanders 18 18 18 19 20 21 20 20 22 22 21 Opgegaan in EMTÉ
MeerMarkt 86 86 81 80 75 72 76 68 68 Omgebouwd tot Golff, Spar en Attent
Lidl 105 150 180 191 196 209 250 287 320 328 335 355 360 375 390 403 403 417 419 432 438 438
Aldi 354 359 377 383 385 385 391 431 442 473 482 495 503 487 502 502 507 507 502 504 497
Van Tol
Dagwinkel – 1 5 6 8 12 11 19 21 22 17 17 21 30 33 37 39
Troefmarkt 61 94 102 131 136 136 133 131 140 107 109 73 71 62 65 40 36 34 Opgegaan in Dagwinkel
Marqt 1 3 13 15 16 16
Agrimarkt 3 5 5 6 5 5 5 5 5 5 5 5 6 4 filialen verkocht aan Jumbo, 2 aan Lidl
Stipt 26 22 22 17
Komart Supermarkt 25 26 16 Overgenomen door Coop Supermarkten, Deen en Hoogvliet
SC Johnson
Expert Supermarkten 1 3 5 9 14 26 27 14 3 Overgenomen door Albert Heijn en Boni
Formule 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Kritiek bewerken

  • De grote schaal van supermarkten, die voor haar klanten vaak kosten en efficiëntie wil verbeteren, kan wezenlijke economische druk uitoefenen op toeleveranciers en kleinere winkelbedrijven.
  • Het groeiend aantal supermarkten is reden voor het verdwijnen van kleine winkeliers en voor de toegenomen afhankelijkheid onder de klanten van hun auto.[bron?] Ook heeft de toenemende trend om met de auto naar de supermarkt of het winkelcentrum te gaan een negatieve invloed op het ecologisch evenwicht.

Zie ook bewerken

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Supermarkt&oldid=67272512"