Stenen Baak
De Stenen Baak is een vuurtoren aan de Brielse Maas, ten noordoosten van het centrum van het dorp Oostvoorne en ongeveer drie kilometer ten noordwesten van het centrum van de vestingstad Brielle op het Zuid-Hollandse dubbeleiland Voorne-Putten.
| Stenen Baak | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Plaats | Oostvoorne | |||
| Status | gedoofd (1781) | |||
| Start bouw | 1630 | |||
| Architect | Maerten Cornelis Paeyse | |||
| Eigenaar | Nationale Monumentenorganisatie | |||
| Monumentstatus | rijksmonument sinds 1966 | |||
| Monumentnummer | 38887 | |||
| Bouwwerk | ||||
| Hoogte | 15 m | |||
| Vorm | vierkant | |||
| Kleur | geel | |||
| Bouwmateriaal | baksteen | |||
| Uitrusting | ||||
| Radar | nee | |||
| Bemand | nee | |||
| ||||
Tot de bouw van een stenen toren werd besloten nadat voorgaande houten vuurbakens afgebrand waren.[1] Hij werd in 1630 ontworpen en gebouwd door Maerten Cornelis Paeyse, stadstimmerman van Brielle. Tot 1781 heeft de vuurtoren dienstgedaan als lichtbaken voor de scheepvaart in de monding van de Maas. In de houten lantaarn met glas-in-loodramen boven op de toren brandde 's nachts een groot kolenvuur, dat met blaasbalgen opgestookt werd. Samen met een kleiner baken vormde de Stenen Baak een lichtlijn: lag een schip goed voor de vaargeul, dan zag men de beide lichten recht boven elkaar. Vanwege de veranderlijkheid van geulen en zandbanken was het kleine baken verplaatsbaar.
Sinds de bouw zijn de waterlopen drastisch veranderd; de toren staat nu op de overgang van het Oosterlandse Rak naar het Brielse Meer, wateren die door menselijk ingrijpen ontstaan zijn uit de Brielse Maas.
De toren is een rijksmonument. Hij is vierkant gebouwd in baksteen en natuursteen, met drie geledingen die nauwelijks inspringen. Daarbovenop stond de houten lantaarn, maar die is tussen 1800 en 1807 verwijderd. Restauraties zijn er geweest in 1939 en 1965. In 1975 is het Stenen Baakplein ernaar genoemd. Deze aansluiting tussen de A15 en de N218 ligt ruim 2½ kilometer westelijker, aan de overkant van het Brielse Meer.
Vanaf 1999 zijn er plannen gemaakt voor herbestemming en sinds juli 2004 is de toren geopend voor publiek. Het is mogelijk de trappen te beklimmen en een permanente tentoonstelling geeft uitleg over de geschiedenis van het bouwwerk en de omgeving.
Het beheer van het monument is in 2016 overgedragen aan de Nationale Monumentenorganisatie.
Kustbatterij bewerken
De locatie van de toren gaf een goed zicht op het vaarwater, wat ook de aandacht van militairen trok. Begin 18e eeuw werd tussen de toren en de Brielse Maas een klein fort gebouwd dat rond 1780 evolueerde tot een zware kustbatterij met 22 kanonnen van 36 pond die de Maasmonding moesten beschermen. Omdat men vreesde dat de toren de aandacht op het verdedigingswerk zou richten, wilden militairen graag van het lichtbaken af, wat echter op bezwaren van de commerciële scheepvaart stuitte.
Het westelijk deel van het fort is behouden en in 2004 gerestaureerd, samen met de eerder in 1957 opgeknapte kogelgloeioven, een rijksmonument dat er deel van uitmaakt.
Zie ook bewerken
Externe links bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
