Elterngeld
Het Elterngeld (Nederlands: ouderschapsgeld) is een inkomensvoorziening (transferbetaling) uit Duitsland voor ouders met jonge kinderen die (gedeeltelijk) stoppen met werken om hun kind op te voeden. Ouders die minder dan 30 uur per week werken, komen in aanmerking voor Elterngeld. Ook ouders die voor de geboorte geen betaalde baan hadden, hebben recht op Elterngeld. Vanaf de dag van de geboorte van een kind, heeft een ouder recht op minimaal twee maanden lang en maximaal twaalf maanden lang Elterngeld. Indien beide ouders van deze regeling gebruik maken, hebben de ouders gezamenlijk recht op 14 maanden Elterngeld. Ook alleenstaande ouders kunnen de volle 14 maanden van de voorziening gebruik maken als ze tijdelijk hun baan opgeven om voor het kind te zorgen. Het Elterngeld is ongeveer 67% van het laatst verdiende nettoloon. Het Elterngeld is altijd ten minste €300 en is nooit meer dan €1.800 per maand.
Het Elterngeld is ingevoerd in 2007. Het Elterngeld wordt gefinancierd door de federale regering uit de algemene belastingmiddelen. In 2015 was de regering €5.850.000 kwijt aan Elterngeld.
Geschiedenis
Tot de hervorming van het Duitse ouderschapsverlof verlof in 2007 kregen ouders die thuisbleven om voor hun kinderen te zorgen, per kind drie jaar lang een vaste financiële bijdrage van 300 euro per maand. Deze maatregel werd bekritiseerd vanwege de nadelige gevolgen voor de arbeidsparticipatie van vrouwen. Aanleiding om de maatregel te herzien was de dalende fertiliteit en de lage arbeidsparticipatie van vrouwen.
Rechthebbende
Overeenkomstig § 1 lid 1 van het Bundeselterngeld‑ und Elternzeitgesetz (Duitse bondswet inzake ouderschapsgeld en ouderschapsverlof; hierna: „BEEG”)[1] heeft eenieder recht op Elterngeld, die:
1. zijn woonplaats of zijn normale verblijfplaats in Duitsland heeft; en
2. met zijn kind in dezelfde huishouding leeft; en
3. het kind verzorgt en opvoedt; en
4. geen of geen voltijdse beroepsactiviteit uitoefent.
Onder specifieke voorwaarden (§ 1 Abs. 2 bis 7 BEEG) kunnen ook andere personen aanspraak maken op Elterngeld.
Buitenlandse ouders
Ouders die uit een staat van de Europese Unie of uit IJsland, Liechtenstein, Noorwegen of Zwitserland komen, kunnen in Duitsland in de regel Elterngeld ontvangen, wanneer zij in Duitsland wonen of werken. Met werken wordt bedoeld dat de ouder in Duitsland verzekeringsplichtig moet zijn voor de sociale verzekeringen. (Indien een persoon meer dan 75% van zijn tijd in Duitsland werkt en niet wordt gedetacheerd zal deze persoon in de regel in Duitsland sociaal verzekeringsplichtig zijn.[2]) Ouders die in Nederland wonen en in Duitsland werken hebben dus dikwijls recht op Elterngeld.
Ook personen die een duurzame verblijfsvergunning bezitten, hebben recht op Elterngeld.
Wonen in Nederland, werken in Duitsland
Als beide ouders in Nederland wonen en in Duitsland belastingplichtig zijn (werken), hebben zij recht op het Duitse Elterngeld. Het Duitse Elterngeld wordt in Nederland (progressief) belast. Het Elterngeld is in Duitsland als netto-uitkering aangewezen, maar door de toewijzing van de heffing aan het woonland "Nederland", is de uitkering toch belast geworden. Dhr. Pieter Omtzigt van het CDA heeft over deze belastingheffing op 11-06-2014 een motie ingediend in de Tweede Kamer. De overheid is echter niet tot een oplossing gekomen.[3][4]
Indien één van beide ouders in Nederland belastingplichtig is (werkt) en de andere ouder in Duitsland belastingplichtig is (werkt), dan hebben de ouders recht op het Duitse Elterngeld. De ouder die in Duitsland werkt heeft namelijk recht op het Duitse Elterngeld, dat bestemd is voor het gezin, dus voor beide ouders. Er bestaat in Nederland geen wettelijk betaald ouderschapsverlof. Voor het Elterngeld geldt dat dit daarom ook uitbetaald kan worden aan de in Nederland werkende partner van de grensarbeider. Er moet dan wel voldaan worden aan de Duitse voorwaarden. Het Elterngeld wordt niet verminderd met een Nederlandse gezinsuitkering. Ontvangt de grensarbeider het Elterngeld, dan wordt dat in Nederland belast. Wordt het Elterngeld uitbetaald aan de in Nederland (gedeeltelijk) werkende ouder, dan wordt het Elterngeld in Nederland belast en onderworpen aan de Nederlandse premieheffing
Een ouder is werkzaam in Duitsland & de andere ouder werkt niet
Wanneer één van beide ouders in Duitsland belastingplichtig is (werkt) en de andere ouder werkt niet en/of is niet verzekerd (zgn. alleenverdienerssituatie), dan hebben de ouders recht op het Duitse Elterngeld. De coordinaiteverondering 883/2004 bepaald dat het gezin bij voorrang recht heeft op het Duitse Elterngeld. De niet-werkende ouder, die in Nederland sociaal verzekerd is en blijft, heeft aanspraak op €300 Elterngeld per maand. Als de grensarbeider of zijn partner Elterngeld ontvangt, dan wordt dit belast in Nederland.[5]
Wonen in Duitsland, werken in Nederland
Als beide ouders in Duitsland wonen en in Nederland belastingplichtig zijn (werken), hebben zij recht op het Duitse Elterngeld omdat er geen wettelijk betaald ouderschapsverlof bestaat in Nederland.[6] Indien er in Nederland wel een vorm van betaald ouderschapsverlof zou bestaan, dan zou Nederland met voorrang moeten uitkeren met een eventuele aanvulling van het Duitse Elterngeld (indien deze uitkering hoger is).
Uitkeringsperiode- en duur
Elterngeld wordt uitbetaald aan de hand van levensmaanden van het kind en niet aan de hand van kalendermaanden. Is een kind bijvoorbeeld op 27 juli geboren, dan loopt de aanspraakmaand van 27 juli t/m 26 augustus, de tweede maand van 27 augustus tot 26 september, de derde maand van 27 september tot 26 oktober, tot maximaal de veertiende aanspraakmaand van 27 augustus tot 26 september van het volgende jaar. Inkomsten gedurende een levensmaand waarop aanspraak bestaat op Elterngeld, worden verrekend met het Elterngeld. Het Elterngeld wordt ofwel verlaagd met het volledige bedrag van de inkomsten (salarisvervangende uitkeringen zoals Mutterschaftgeld) of de inkomsten worden naar rator uit arbeid in mindering gebracht (zie onderstaande lijst).
- Elterngeld kan worden ontvangen vanaf de geboortedag tot de veertiende levensmaand van het kind. Wanneer voor de opvoeding van het kind twee ouders beschikbaar zijn, dan kan één ouder het “Elterngeld” voor niet meer dan 12 maande aanvragen. De tweede ouder kan voor nog eens twee maanden voor deze toelage in aanmerking komen indien deze ten behoeve van de opvoeding van het kind voor een periode twee maanden geheel of gedeeltelijk afziet van een inkomen uit arbeid (ElterngeldPlus; vanaf 1 juli 2015). Alleenstaande ouders of opvoeders ontvangen het “Elterngeld” over de volledige periode van 14 maanden.
- Bij de aanvraag van het Elterngeld moet worden vermeld voor welke maanden het Elterngeld wordt aangevraagd. Het Elterngeld kan met terugwerkende kracht tot drie maanden terug worden uitbetaald. De in de aanvraag genomen beslissing kan tot het einde van de uitkeringsperiode eenmaal zonder reden worden gewijzigd.
Flexibilisering en partnerbonus door ElterngeldPlus
ElterngeldPlus
Ouders met kinderen die geboren zijn vanaf 1 juli 2015 hebben recht op ElterngeldPlus. Ouders kunnen de uitkeringsperiode van het Elterngeld verlengen: één Elterngeldmaand kan worden omgezet naar twee ElterngeldPlus-maanden tegen een halvering van de maandelijkse uitkering. Het Elterngeld kan dus worden verlengd van maximaal 12 maanden per ouder naar maximaal 24 maanden per ouder. Het ElterngeldPlus maakt het ouders makkelijker om deeltijdarbeid en Elterngeld te combineren tevens biedt het de ouders meer mogelijkheden om ook na de 14e levensmaand van het kind, de zorg voor het kind en hun beroep te combineren.
Ook voor zelfstandige, die dikwijls vroeg na de geboorte van het kind weer gaan werken, is het ElterngeldPlus attractief. Zij kunnen tot 30 uur per week werken en zodoende meer thuis zijn bij het kind en langer Elterngeld ontvangen.
Partnerbonus
Wanneer beide ouders (tijdelijk) gebruik maken de Elterngeldregeling, ontvangen zij gezamenlijk 2 maanden extra Elterngeld. Met ElterngeldPlus kunnen ouders zelf 4 maanden extra uitkering ontvangen tegen een halvering van de uitkering. De ElterngeldPlus periode kan hiermee maximaal oplopen tot 28 maanden. Met deze partnerbonus probeert de Duitse overheid te stimuleren dat ook vaders ouderschapsverlof opnemen. De moeder mag namelijk maximaal 12 maanden Elterngeld of 24 maanden ElterngeldPlus ontvangen. De partnerbonus kan pas volledig worden verzilverd, als de vader minimaal 2 maanden Elterngeld of 4 maanden ElterngeldPlus ontvangt.
Partners die de kinderzorg beide voor de helft delen worden benadeeld qua Elterngeld tegenover partners, waarbij één van beide de volledige zorg voor het kind op zich neemt en de ander voltijd werkt. Dit laat zich blijken uit enkele voorbeelden:
- Bijvoorbeeld: verdienen beide ouders voor de geboorte van een kind meer dan de Versicherungspflichtgrenze (verzekeringsplichtgrens; 2019: €60.750) en hebben zij zich vrijwillig wettelijk verzekerd, dan ontvangt de ouder die de volledige zorg van het kind op zich neemt, het maximum van €1.800 per maand aan Elterngeld. De partner werkt bijvoorbeeld 40 uur per week.
- Delen beide ouders de 40 uur werk per week, in de verhouding 20-20, bij een bruto-inkomen van €2.401 per maand, dan bedraagt de gezamenlijke Elterngeld Plus uitkering slechts €1.364 (€682 + €682). Vanaf €3.771 bruto-inkomen per ouder, bedraagt het Elterngeld Plus gezamenlijk slechts nog het minimum van €300 (€150 + €150). In het laatstgenoemde geval is de uitkering bij gedeelde zorg ook €1.500 lager per maand, dan bij volledige zorg voor het kind door één ouder.
- Blijft daarentegen een partner 100% thuis en de andere partner werkt 100% en het paar verwisseld de zorg/werk taken bijvoorbeeld na de helft van de uitkeringsperiode, dan krijgt het paar de volledige €1.800 aan Elterngeld per maand en bij Elterngeld Plus, dubbel zo lang €900 per maand.
Ouders kunnen tussen Elterngeld en ElterngeldPlus kiezen of beide combineren.
Steeds meer ouders vragen het ElterngeldPlus aan. Sinds de invoering ervan in 2015 is het aantal aanvragen verdubbeld. In het derde kwartaal van 2017 vroeg 28 procent van de Elterngeld-ontvangers ook de plus-variant aan.
Hoogte
- Het Elterngeld is inkomensafhankelijk en bedraagt tussen de 65% en 100% van het laatstverdiende nettomaandloon, met een maximum van €1.800 en minimum van €300 per maand (§§ 2 ff. BEEG). De hoogte van het Elterngeld wordt bepaald aan de hand van het gemiddelde nettomaandloon van de 12 maanden voorafgaand aan de geboorte van het kind.
| Nettomaandloon | Hoogte Elterngeld |
|---|---|
| €0 - €1.000 | Per tranche van twee euro stijgt het percentage van 67% met 0,1 procentpunt tot de 100% is bereikt. Het Elterngeld bedraagt op grond van § 2, lid 4, eerste volzin, BEEG ten minste € 300 per maand, zelfs indien de rechthebbende voor de geboorte van het kind helemaal geen beroepsinkomsten genoot (§ 2, lid 4, tweede zin, BEEG). Gedurende de periode dat het minimumbedrag van € 300 wordt uitgekeerd, mag de rechthebbende geen voltijdse beroepsactiviteit uitoefenen. Indien in de Elternzeit (verlofperiode na de geboorte) het arbeidsinkomen €0 bedraagt en het laatstverdiende nettomaandloon ligt tussen de €300 en €340, dan bedraagt het Elterngeld, 100% van het nettomaandloon. |
| €1.000 - €1.200 | 67% van het nettomaandloon |
| €1.200 - €2.769,23 | Tot €1.200: 67% van het nettomaandloon, over het meerdere daalt het percentage met 0,1 procentpunt per tranche van twee euro, totdat het percentage van 65% is bereikt op €1.240. Over het meerdere van €1.240 bedraagt het percentage 65% van het nettomaandloon |
| > €2.769,23 | €1.800 (65% van €2.769,23 = €1.800; maximumwaarde) |
- Voor de berekening van een eventuele aanvulling ter zake van de ouderschapsuitkering uit een ander land mag bij de vergelijking alleen met het Elterngeld rekening worden gehouden en niet met het Duitse Kindergeld.[8]