Puccinia

Puccinia
	Bruine roest (Puccinia recondita f.sp. tritici) op blad van gewone tarwe
	Taxonomische indeling
Rijk:	Fungi (Schimmels)
Stam:	Basidiomycota
Klasse:	Pucciniomycetes (Roesten)
Onderklasse:	ongeplaatst (Incertae sedis)
Orde:	Pucciniales
Familie:	Pucciniaceae
	Geslacht
	Puccinia; Pers. (1794)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Puccinia op Wikispecies
Portaal	Biologie

Puccinia is een geslacht van schimmels dat behoort tot de roesten. Veel Puccinia-soorten zijn parasitair en tasten landbouwgewassen aan en zijn daardoor schadelijk.

Levenscyclus bewerken

De levenscyclus van Puccinia graminis (zwarte roest) heeft vijf stadia, die op twee verschillende waardplanten doorlopen worden.

Op de graanplant vindt de vegetatieve fase (ongeslachtelijke fase) plaats en worden teleutosporen, basidiosporen en uredosporen gevormd en op de zuurbes (Berberis vulgaris) vindt de generatieve fase (geslachtelijke fase) plaats, waarbij spermatiën en aecidiosporen gevormd worden. De teleutospore is de dikwandige, gekleurde rustspore, die in de loop van het seizoen gevormd wordt in het telium (vruchtlichaam). Het telium wordt net voor het afsterven van de waardplant gevormd. De gesteelde teleutospore is tweecellig en heterothallisch. In het voorjaar kiemt de teleutospore en vormt een basidium, waarop de basidiospore gevormd wordt. De basidiospore infecteert de waardplant en vormt daar een spermogonium met spermatiën en receptieve hyfen. Na bevruchting van een receptieve hyfe van het spermogonium door een spermatium met een ander paringstype wordt een aecium met haploïde-dikaryotische aecidiosporen gevormd. De aecidiospore kiemt op de graanplant, waarna een uredinium gevormd wordt. Het uredinium vormt uredosporen, die vervolgens weer een uredinium vormen. Later in het seizoen vormt ten slotte een uredinium teleutosporen, doordat het overgaat in een telium.

Doordat de generatieve fase zich op de zuurbes afspeelt, vindt hier ook de genetische uitwisseling plaats. Daardoor kunnen er gemakkelijk nieuwe fysio's gevormd worden.

Soorten bewerken

Enkele schadelijke soorten zijn (gesorteerd op wetenschappelijke naam):

Wetenchappelijke naam	NL naam	Waardplant
Puccinia acetosae	Tweecellige veldzuringroest	tast zuring (Rumex) aan, zoals Schapenzuring (Rumex acetosella) en Veldzuring (Rumex acetosa)
Puccinia adoxae	Eenkennige muskuskruidroest	tast muskuskruid aan
Puccinia aegopodii	Zevenbladroest	tast zevenblad aan
Puccinia allii	Lookroest	tast Allium-soorten aan, zoals prei
Puccinia angelicae	Schermbloemenroest	tast Angelica-soorten aan
Puccinia annularis	Valse-salieroest	tast planten uit de lipbloemenfamilie aan
Puccinia antirrhini	Leeuwenbekroest	tast leeuwenbek aan
Puccinia apii	Selderijroest	tast Apium-soorten, waaronder selderij, aan
Puccinia arenariae	Anjerfamilieroest	tast verschillende planten uit de Anjerfamilie aan
Puccinia argentata	Muskuskruid-springzaadroest	tast muskuskruid en springzaad aan
Puccinia asarina	Mansoorroest	tast Asarum-soorten aan
Puccinia asparagi	Aspergeroest	tast asperge aan
Puccinia betonicae	Betonieroest	tast Stachys-soorten aan
Puccinia bistortae	Naakte adderwortelroest	tast gewone engelwortel, Franse aardkastanje, adderwortel en knolduizendknoop aan
Puccinia brachypodii	Kortsteelroest	tast Berberis-soorten en verschillende grassoorten aan
Puccinia bulbocastani	Aardkastanjeroest	tast aardkastanje aan
Puccinia calcitrapae	Distelroest	tast Arctium en andere geslachten zoals Cirsium, Carlina en Carthamus aan
Puccinia caricina	Ribes-Zeggeroest	tast ribes, zegge en verschillende andere plantensoorten aan
Puccinia chaerophylli	Ribzaadroest	tast Apiaceae-soorten aan
Puccinia cicutae	waterscheerlingroest	tast waterscheerling aan
Puccinia circaeae	Tweecellige heksenkruidroest	tast Circaea-soorten, zoals groot heksenkruid aan
Puccinia cnici	Vederdistelroest	tast Cirsium-soort aan
Puccinia coni	scheerlingroest	tast gevlekte scheerling aan
Puccinia convolvuli	Winderoest	tast winde aan, zoals akkerwinde en haagwinde
Puccinia coronata f. avenae	Kroonroest	tast haver aan
Puccinia commutata	Tweecellige valeriaanroest	tast valeriaan aan
Puccinia cyani	Korenbloemroest	tast Centaurie-soorten aan
Puccinia dioicae	Composieten-zeggeroest	tast verschillende planten uit de Composietenfamilie aan
Puccinia difformis	Kleefkruidroest	tast walstro-soorten aan
Puccinia distincta	Madeliefjesroest	tast madeliefje aan
Puccinia elymi	Helmroest	tast ruit, helm en zandhaver aan
Puccinia festucae	Zwenkgrasroest	tast kamperfoelie en Festuca-soorten aan
Puccinia galii-verni	Eenvoudige walstroroest	tast Cruciata en Galium-soorten aan.
Puccinia glechomatis	Hondsdrafroest	tast Glechoma-soorten, waaronder hondsdraf, aan
Puccinia glomerata	Kruiskruidroest	tast kruiskruid aan
Puccinia graminis f. secalis	Zwarte roest	tast rogge aan
Puccinia graminis f. tritici	Zwarte roest	tast gewone tarwe aan
Puccinia heraclei	Berenklauwroest	tast berenklauw aan
Puccinia hieracii	Cichoreiroest	tast verschillende planten behorend tot de onderfamilie Cichorioideae aan
Puccinia hordei	Dwergroest	tast gerst en een aantal grassoorten aan
Puccinia horiana	Japanse roest	tast chrysanten aan
Puccinia hydrocotyles	Waternavelroest	tast waternavel aan
Puccinia hysterium	Morgensterroest	tast morgenster aan
Puccinia iridis	Irisroest	tast brandnetel, echte valeriaan en lis aan
Puccinia komarovii	Klein-springzaadroest	tast springzaad aan
Puccinia lagenophorae	Australische composietenroest	tast glanzend kruiskruid en klein kruiskruid aan
Puccinia lapsanae	Akkerkoolroest	tast Lapsana-soorten aan
Puccinia liliacearum	Vogelmelkroest	tast Ornithogalum-soorten, zoals vogelmelk aan
Puccinia magnusiana	Boterbloem-rietroest	tast boterbloemen en grassen in de geslachtengroep Arundineae aan
Puccinia malvacearum	Kaasjeskruidroest	tast verschillende planten aan waaronder Kaasjeskruid
Puccinia menthae	Muntroest	tast munt aan
Puccinia moliniae	Pijpenstrootjesroest	tast brunel, wilde weit en pijpenstrootje aan
Puccinia morthieri	Tweecellige geraniumroest	tast Geranium-soorten aan
Puccinia nitida	Hondspeterselieroest	tast hondspeterselie en dille aan
Puccinia opizii	Sla-zeggeroest	tast aan sla, muursla, melkdistel en zegge aan
Puccinia obscura	Madeliefjes-veldbiesroest	tast madeliefje en veldbies aan
Puccinia oxalidis	Klaverzuringroest	tast Berberis-soorten en klaverzuringsoorten aan
Puccinia pelargonii-zonalis	Pelargoniumroest	tast Pelargonium-soorten aan
Puccinia phragmitis	Zuring-rietroest	tast onder meer riet, rabarber en zuring aan
Puccinia poae-nemoralis	Bruine-vlekkenroest	tast verschillende grassoorten, zoals veldbeemdgras, straatgras en ruw beemdgras aan
Puccinia poarum	Klein hoefblad-beemdgrasroest	tast verschillende gaassoorten, zoals veldbeemdgras aan en klein hoefblad
Puccinia polygoni-amphibii	Ooievaarsbek-veenwortelroest	tast Geranium, Fallopia, Persicaria en Polygonum aan
Puccinia punctata	Veelvormige walstroroest	tast Galium-soorten aan
Puccinia praecox	Streepzaadroest	test streepzaad aan
Puccinia primulae	Sleutelbloemroest	tast sleutelbloem aan
Puccinia pulverulenta	Veelvormige basterdwederikroest	tast basterdwederik aan
Puccinia pygmaea	Duinrietroest	tast berberissen (Berberis) en grassen uit Aveneae en Poeae aan
Puccinia recondita	Bruine roest	tast verschillende planten aan
Puccinia recondita f.sp. triticina	Bruine roest	tast gewone tarwe en rogge aan
Puccinia ribis	Ribesroest	tast Ribes-soorten aan
Puccinia sessilis	Rietgrasroest	tast verschillende planten, zoals gevlekte aronskelk en daslook aan
Puccinia sorghi	Maïsroest	tast maïs en klaverzuring aan
Puccinia striiformis	Streeproest	tast granen als grassen aan, zoals gewone tarwe, aan
Puccinia suaveolens	Akkerdistelroest	tast akkerdistel en akkermelkdistel aan
Puccinia tanaceti	Boerenwormkruidroest	tast verschillende planten, waaronder boerenwormkruid, aan
Puccinia thaliae	Cannaroest	tast Canna-soorten aan
Puccinia thlaspeos	Boerenkersroest	tast boerenkers, scheefkelk en wede aan
Puccinia urticata	Brandnetelroest	tast Urtica-soorten aan
Puccinia variabilis	Paardenbloemroest	tast Taraxacum-soorten aan
Puccinia vincae	Grote-maagdenpalmroest	tast Vinca-soorten aan
Puccinia violae	Viooltjesroest	tast Viola-soorten aan
Puccinia vulpinae	Voszeggeroest	tast Achillea, Tanacetum en Carex-soorten aan

Verder komen in Nederland voor:

Puccinia longissima (Vetkruid-fakkelgrasroest), status: niet bekend
Puccinia scirpi (Watergentiaan-mattenbiesroest), status: niet bekend

Bronnen, noten en/of referenties

(en) Index Fungorum

Zie de categorie Puccinia van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.