Portaal:Valkenburg aan de Geul

Welkom op
het portaal van
Valkenburg aan de Geul

Valkenburg aan de Geul is een Nederlandse gemeente in het Geuldal,halverwege de Limburgse westgrens met België en oostgrens met Duitsland. De gemeente kwam tot stand op 1 januari 1982 door de fusie van Valkenburg-Houthem en Berg en Terblijt en enkele grenscorrecties met de naburige gemeenten Wijlre, Hulsberg en Margraten, die inmiddels ook alle drie zijn opgeheven. De helft van de ongeveer 20.000 inwoners woont in Valkenburg en de andere helft in omliggende dorpen, gehuchten en buurtschappen, voornamelijk ten oosten en westen van die hoofdplaats. De grooste daarvan zijn Berg (met 3.500 inwoners), Broekhem (2.000) en Houthem (1.500) aan de westkant en Schin op Geul (1.500) aan de oostkant.

Historie

Het gebied werd enkele duizenden jaren voor de christelijke jaartelling al door mensen bewoond en in de Romeinse tijd bezet door de Romeinen getuige de overblijfselen van enkele villa rustica’s. Het werd vanaf omstreeks 1075 vanuit Kasteel Valkenburg geregeerd en vanaf de tachtigjarige Oorlog fel betwist door de Zeventien Provinciën en het Spaanse Rijk waarbij het in 1661 werd opgedeeld in een Staatse en Spaanse partage. De laatste werd vanuit het Spaans Leenhof bestuurd en in 1785 overgedragen aan de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De geschiedenis van het Land van Valkenburg is te bezichtigen in Museum Valkenburg dat is gevestigd in het voormalige gemeentehuis en postkantoor van Valkenburg in de Grotestraat.

De gemeente is niet alleen een geografisch maar ook een verkeersmiddelpunt in Heuvelland met veel oost-west-verbindingen:

de autowegen N590 naar Maastricht, N298 naar Hoensbroek en N595 naar de N278 bij Wittem. Vanaf station Valkenburg zijn rechtstreekse busverbindingen met Maastricht, Brunssum, Gulpen en Geleen.
de Heuvellandlijn tussen Maastricht en Kerkrade met de stations Houthem-Sint Gerlach, Valkenburg en Schin op Geul. Aan de oostkant van de gemeente exploiteert de ZLSM een toeristische spoorweg met aansluiting op de miljoenenlijn.

De Cauberg wordt regelmatig gebruikt als onderdeel (en vaak finish) van het parcours in een wielerwedstrijd. Onder andere het wereldkampioenschap (in 1938, 1948, 1979, 1998 en 2012), de Amstel Gold Race en Ronde van Limburg (beide jaarlijks) en etappes van de rondes van Frankrijk (in 1992 en 2006) en Spanje (in 2009) werden op de door het wielrennen beroemde berg verreden. In de laatste editie van het wereldkampioenschap (in 2012) won Philippe Gilbert de wegwedstrijd bij de mannen en Marianne Vos bij de vrouwen.

Op de Heunsberg (tussen Valkenburg en het Gerendal staat de Wilhelminatoren. Die toren is van de kant van Valkenburg te bereiken via een wandelpad en met een kabelbaan en vanaf het hoger (op het plateau van Margraten) gelegen Sibbe met de auto.

Op de Schaelsberg in het Schaelsbergerbos (een hellingbos aan de noordkant van de Geul bij Walem) ligt de Kluis op de Schaelsberg. Als plaats van bezinning, gebed en pelgrimage woonde daar van 1688 tot 1930 constant een broeder.

De Geul stroomt Valkenburg aan de Geul binnen in Schoonbron en gaat dan verder door Schin op Geul, Oud-Valkenburg, Valkenburg, Broekhem, Strabeek en Houthem om de gemeente in Geulhem weer te verlaten. Evenals in andere gebieden aan de rivier monden er veel zijbeken in uit en staan er enkele watermolens, onder andere de Franse Molen en Oude Molen aan weerskanten van het Geuleiland. In het Geuldal staan aan de noordkant hellingbossen en liggen aan de zuidkant voor grondstofwinning uitgegraven groeves en mijnen met grotten als toeristische attracties.