PQ-13 (konvooi)

PQ-13 was een konvooi van schepen in de Tweede Wereldoorlog. De schepen voeren vanaf Loch Ewe naar Moermansk in maart 1942.

Schepen

De Raceland

De schepen die daadwerkelijk naar Moermansk voeren waren 19 koopvaardijschepen:

• 8 Britse: Empire Cowper, Empire Ranger, Empire Starlight, Harpalion, Induna, New Westminster City, Scottish American en River Afton
• 5 Panamese: Ballot, Bateau, Raceland, Gallant Fox en El Estero
• 4 Amerikaanse: Dunboyne, Effingham, Eldena en Mormacmar
• 1 Pools: Tobruk
• 1 Hondurees: Mana

Commodore van dit konvooi was D.A. Casey op de SS River Afton, vice commodore schip SS Induna.

Konvooibescherming

HMS Trinidad

Het konvooi vertrok op 10 maart 1942 vanuit Loch Ewe naar Reykjavik. Het konvooi werd geëscorteerd door de Lokale Escorte Groep 7.

• Torpedojager ORP Błyskawica (H34) (verliet het konvooi op de 14e )
• Torpedojager HMS Lamerton (L88)
• Torpedojager HNMS Newport (G 54)
• Torpedojager HMS Sardonyx (H 26)

Op de 11e, sloot een ander escort schip aan:

• Torpedojager HMS Saladin (H54)

Het konvooi kwam op 16 maart 1942 aan in Reykjavik en vertrok op 18 maart 1942 naar Moermansk, een dag later keerde het konvooi om, terug naar Reykjavik (het vermoeden was dat de Tirpitz uitgevaren was) en vertrok op de 20ste definitief naar Moermansk Het konvooi werd geëscorteerd door

• Trawlers: HMT Celia (T134), HMT Bute (T168)en HMT Wheatland (L122). (verliet het konvooi op de 23ste)

Op de 23ste sloten de andere escort schepen zich aan:

• Torpedojagers: HMS Fury (H76) en HMS Eclipse (H08) (welke op de 25ste het konvooi weer verlieten)
• Lichte Kruiser : HMS Trinidad (K760)(die ook de 25ste het konvooi weer verliet)

Ondersteuning kwam op 28 maart 1942 vanuit Moermansk;

• Mijnenvegers: HMS Harrier (N 71), HMS Gossamer (J 63), HMS Speedwell (J87) en HMS Husser (J 82)

Lijst met schepen

Het konvooi naar Rusland omvatte 19 vrachtschepen, een olie bevoorradingsschip en 3 walvisvaarders,

PQ-13-konvooi: Loch Ewe naar Moermansk

Schip	Kapitein	Tonnage (GRT)	Vlag	Bemanning	Armed Guard/DEMS
SS Dunboyne	Ernest Prahter	3,515	Verenigde Staten	35	11, Ensign Brinn
SS Effingham	Charles H. Hewlett	6,421	Verenigde Staten	34	9, Ensign Gamblin
SS El Estero	Ivo Beatovic	4,219	Panama	38	2?
SS Eldena	Ole M. Nilsen	6,900	Verenigde Staten	37	13, Ensign Fink
SS Empire Cowper	J.H. Wigham	7,164	Verenigd Koninkrijk	36	11
SS Empire Ranger	Maurice E. Sadler	7,008	Verenigd Koninkrijk	43	7
SS Empire Starlight	William H. Stein	6,850	Verenigd Koninkrijk	66	12
SS Gallant Fox	Eric Lundh	5,473	Panama	39	Geen
SS Harpalion	Henry W. Williams	5,486	Verenigd Koninkrijk	44	8
SS Induna	William N. Collins	5,086	Verenigd Koninkrijk	50	10
SS Mana	Oermulff Berg-Johannessen	3,283	Honduras	36	Geen
SS Mormacmar	Wilfred H. Senior	5,453	Verenigde Staten	30	9, Ensign Smith
SS New Westminster City	William J. Harris	4,747	Verenigd Koninkrijk	44	6
SS Raceland	Sverre Brekke	4,815	Panama	45	Geen
SS River Afton	Harold W. Charlton	5,479	Verenigd Koninkrijk	43	10
SS Tobruk	Bronislaw Harko	7,048	Polen	47	4

Reykjavík naar Moermansk groep

Schip	Kapitein	Tonnage (GRT)	Vlag	Bemanning	Armed Guard/DEMS
SS Ballot	Henry Bejer	6,131	Panama	38	2
SS Bateau	Johan A. Haltlid	4,687	Panama	44	2
SS Scottish American	Peter Dunn	6,999	Verenigd Koninkrijk	38	6

Loch Ewe naar Reykjavík groep

Schip	Kapitein	Tonnage (GRT)	Vlag	Bemanning	Armed Guard/DEMS
SS Groenland		1,220	Verenigd Koninkrijk
SS Lars Kruse		1,807	Verenigd Koninkrijk
SS Mano		1,418	Verenigd Koninkrijk

PQ13: Oliebevoorradingsschip voor de vloot

Schip	Kapitein	Tonnage (GRT)	Vlag	Bemanning	Armed Guard/DEMS
RFA Oligarch	Albert Victor Barton	6,897	Verenigd Koninkrijk	39	7

PQ13 walvisvaarders

Schip	Kapitein	Tonnage (GRT)	Vlag	Bemanning	Armed Guard/DEMS
HMS Silja FY 301	William Rigby	251	Verenigd Koninkrijk
HMS Sumba FY 297	William Edward Peters	251	Verenigd Koninkrijk
HMS Sulla FY 1874	John Edward Thundercliffe	251	Verenigd Koninkrijk	21

• SS Lars Kruse, SS Mano en SS Groenland voeren met het konvooi vanaf Loch Ewe naar IJsland, maar voeren niet naar Sovjet Unie.
• SS Ballot, SS Bateau en SS Scottish American sloten zich aan bij het konvooi in IJsland.
• Alle andere schepen vertrokken vanaf Loch Ewe naar Murmansk.

• 3 walvisvaarders: HMS Silja, HMS Sulla en HMS Sumba werden naar Rusland gebracht om daar als magnetische mijnenvegers gebruikt te gaan worden.

In Rusland werd de HMS Silja omgedoopt in de T-107 en de HMS Sumba werd T-106.

Konvooiverliezen

Op 28 maart, na een aanval op de Ballot besloten 16 opvarenden dat het veiliger was het schip te verlaten in een sloep. Deze mannen werden opgepikt door de Silja en aan boord van de Induna geplaatst.

Koopvaardijschepen verloren in dit konvooi

Datum	Schip	Tonnage	Vlag	Gezonken door	Bemanning	POW	Overleden
28 maart	Raceland	4,815	Panama	Luftwaffe	45	13	32
28 maart	Empire Ranger	7,008	Verenigd Koninkrijk	Luftwaffe	55	55	0
29 maart	Bateau	4,687	Panama	Z-26	47	6	41
30 maart	Induna	5,086	Verenigd Koninkrijk	U-376	66	0	42*
30 maart	Effingham	6,421	Verenigde Staten	U-435	42	0	12

• 12 overledenen waren voormalig opvarenden van de SS Ballot.

walvisvaarder verloren gegaan

Datum	Schip	Tonnage	Vlag	Gezonken door	Bemanning	POW	Overleden
29 March	HMS Sulla	251	Verenigd Koninkrijk	IJs aangroei	21	0	21

Nasleep

New Westminster City en Empire Starlight werden gebombardeerd in de haven van Moermansk op 3 april. New Westminster City ging verloren, Empire Starlight werd na de oorlog geborgen opgeknapt en herdoopt als Murmansk. De Harpalion en Empire Cowper gingen verloren in het konvooi terug naar IJsland, QP 10.

Koopvaardijschepen verloren gegaan in de haven of op de terugreis.

Datum	Schip	Tonnage	Vlag	Gezonken door	Bemanning	POW	Overleden
3 april	New Westminster City	4,747	Verenigd Koninkrijk	Luftwaffe	52	0	2
3 april	Empire Starlight	6,850	Verenigd Koninkrijk	Luftwaffe	68	0	1
11 april	Empire Cowper	7,164	Verenigd Koninkrijk	Luftwaffe	68	0	9*
13 april	Harpalion	5,486	Verenigd Koninkrijk	U-435	52	0	0

• Een bemanningslid van de New Westminster City overleed op dit schip

Nederlandse slachtoffers

Nederlandse slachtoffers in konvooi PQ13

Naam	Leeftijd	Beroep	Geboren/Woonachtig	Schip
Jannes Hummel	22	Matroos 1ste klasse	Ameland	SS Bateau
Hendrik Martinus Arends	39	2e stuurman	Zaandam	SS Bateau
Arnold Polder	21	3e machinist	Hilversum	SS Bateau
Teunis Roza	33	4e machinist	Schiedam	SS Bateau
Nicolaas Cornelis Odijk	21	bediende	Vlaardingen	SS Raceland
Arie Berghaan (*)	40	3e stuurman	Rotterdam	SS Raceland

(*) Geboren Nederlander, Amerikaan sinds 1922:

Nederlanders in konvooi PQ13

Nederlanders in konvooi PQ13

Naam	Leeftijd	Beroep	Geboren/Woonachtig	Schip
Pieter M. van Leuzen	21	Matroos 1ste klasse	Edam	SS El Estero
Bouke Zwerver	29	Matroos 1ste klasse	Middelstum	SS El Estero
Thomas van der Vis	29	Bediende	Rotterdam	SS Galant Fox
Nicolaas J. van den Broek	40	Stoker	Amsterdam	SS Mana

Zie ook

• Moermansk-konvooi
• Dervish (konvooi) aug. '41
• PQ (konvooi) periode sept. '41 t/m sept. '42
• QP (konvooi) periode sept '41 t/m nov. '42
• Operation EU aug. '42
• Operation FB periode okt. '42 t/m nov. '42
• JW (konvooi) periode dec. '42 t/m mei '45
• RA (konvooi) periode dec. '42 t/m mei '45

Referenties

• Morris O. Mills. Convoy PQ13 - Unlucky for some. ISBN 0-9535670-2-8
• John L. Haynes. Frozen Fury, The Murmansk run of Convoy PQ-13. ISBN 978-1-4512-0156-7
• SS Raceland