Overleg:Molen

Rouwstelling

Ik ben Duitser. Tijdens de rouwtijd van prinses Juliana heb ik in een Nederlandse Krant een foto over de rouwstelling van de vleugels van de molens bij de Kinderdijk gezien --- en later ook bij enkele anders molens in Zeeland---. Ik vraag me af, wat is de oorsprong van deze "taak"? (Sorry voor mijn Nederlands!)

In het jaar 1400 werden de "molenstanden" al gebruikt, misschien zelfs al eerder. Waar het precies vandaan komt is onduidelijk. Vermoedelijk omdat het gewoon handig was. Er zijn een aantal standen bekend:

• 11 uur: rouwstand
• 1 uur: geboortestand
• diagonaal kruis: huwelijk

Soms is dat echter streekgebonden en kan een stand een andere betekenis hebben. In oorlogstijden werd de molenstand soms gebruikt om informatie over de vijand door te geven.

Een watermolen wordt aangedreven door een waterrad. De molens bij Kinderdijk zijn zonder uitzondering WINDmolens. Wat zij wel doen is (wanneer zij draaien) d.m.v. (meestal een Archimedesworm of scheprad) een pompsysteem water naar een hoger peil brengen. Deze windmolens zorgden voor de ontwatering van de polders.

Pieter 24 mei 2004 20:13 (CEST)

Rouw- en vreugdestanden

Wiekstanden van molens zijn er meer dan alleen vreugde en rouw.

Geen koren op de molen, dus vraag naar werk.

.  Het wiekenkruis staat dan overhek, in een rekenkundig maalteken met een één zeil voor en een onderste puntje van rechts naar links terug geslagen.
.  Een zeil voorgelegd op de boven staande wiek met ook een puntje van links naar rechts terug geslagen, de molen is stuk het geldt als een verzoek om hulp van de molenmaker.

en zo zijn er nog vele andere tenslotte had men geen telefoon. Nu heeft men een GSM.tje om te bellen waar men is, maar een GSM molen bestond al 2 a 3 eeuwen bij de grote droogmakerijen. GSM betekend n.l. Grote Sein Molen. Deze molens gaven aan elkaar door dat er gestopt diende te worden met water uitmalen daar de kanalen waar dit water op geloost werd bijna overliepen. Werd de blauwe vlag of 's nachts de lantaarn weggenomen dan mocht men weer verder malen.

Het begrip watermolen

Het begrip "watermolen" kan tot verwarring leiden, omdat het gebruikt wordt bij twee verschillende indelingen van molens:

1. Naar de aard van de aandrijving: windmolen, watermolen, rosmolen. In dit geval is "watermolen" dus een door water aangedreven molen aan een beek of riviertje.

2. Naar de functie van de molen: korenmolen, oliemolen, zaagmolen, watermolen etc. In dit geval is "watermolen" een molen die water verpompt.

Omdat door watergedreven molens alleen in het oosten en zuiden van Nederland voorkomen is de kans op verwarring over met wat "watermolen" wordt bedoeld gering. In het westen en midden van het land is het een windmolen die water verzet, in het oosten en zuiden van het land een molen die door water wordt aangedreven. Soms wordt beweerd dat het gebruik van "watermolen" voor een molen die water verzet een foutieve benaming is, en dat men dat poldermolens moet noemen. Daar valt twee dingen tegen in te brengen:

1. Al eeuwen lang spreekt men in in het midden en westen van het land in bestekken, rekeningen, advertenties waarin molenaars worden gevraagd etc. over "watermolen" en "watermolenaars". Men kan toch moeilijk volhouden dat in al die gevallen het woord watermolen onjuist is gebruikt!

2. Niet alle windmolens die water verzetten zijn poldermolens! Er werden vroeger ook windmolens ingezet voor het verpompen van water van de ene boezem naar de andere. Deze molens bemaalden géén polders. Men noemde deze molens "strijkmolens" omdat ze, met een geringe opvoerhoogte, het water van de ene naar de andere boezem "streken". Verder is bij een droogmakerij als de Schermer met ruim 50 molens slechts een beperkt aantal daarvan "poldermolen"; de rest stond aan de rand van de polder en was ondermolen, middenmolen of bovenmolen. Die werden ook wel ringmolens genoemd.

Standen van de wieken

Nog een aanvulling op dit verhaal.

Op dit moment zijn de volgende standen nog actueel:

De onderste wiek voor de romp staat voor komen en vreugde, dit kan dus zowel geboorte als huwelijk zijn. Bij geboorte blijft de molen ongeveer een week in deze stand staan, bij huwelijk alleen de dag van de huwelijksvoltrekking. Als de molen in deze stand staat wordt hij soms ook nog versierd met vlaggetjes of bijvoorbeeld een zaanse tooi.

De onderste wiek voorbij de romp staat voor over / voorbij, dit is dus vaak overlijden. De molen blijft vanaf het moment van overlijden tot aan de begravenis in deze stand staan.

De kruis stand is de rust stand. Dit komt voor als de molen voor een langere periode niet gebruikt wordt (bijvoorbeeld bij de wind-watermolen, op het moment dat er voor een langere periode geen regen verwacht wordt en de molen niet hoeft te malen). Toen de wieken nog niet van staal waren werd dit gebruikt om doorhangen te voorkomen.

De Overhek stand (rust voor langere duur) werdt bij de Poldermolens die in de zomer maanden veelal voor langere tijd buiten gebruik stonden. Hiermee werd de totale hoogte van het hoogste punt teruggebracht en zo ontstond er minder kans voor blikseminslag. Tevens stonden alle vier de wieken schuin en kon eventueel regenwater direct van de roeden (de basisbalk van een wiek) aflopen. Nog een voordeel van deze overhekstand is dat als alle vier de wieken vrijwel evenveel windvang opdoen en er minder torsie op de Askop (uiteinde van de bovenas en ophangpunt van het wiekenkruis) terecht komt. In de jaren veertig ontstond de Fokwiek van Fauel. Dit systeem was gebaseerd op de spleetwerking zoals bij een fokzeil op een zeilschip en creeerde een onderdruk achter het zeil van de wiek. Een nadelig neven effect van dit systeem is dat in sommige gevallen de rieten kap van een molen aangetast kon worden door de zuiging. Ook hierin bleek de overhekstand voor langere duur gunstig.Ondanks deze voordelen werden de molens alleen voor langere tijd op deze wijze stilgezet. Het scheelde nogal wat werk in verhouding tot de normale ruststand.

En deze sectie is in het artikel al helemaal onduidelijk wat precies bedoeld wordt. Bovendien lijkt het specifiek gericht op windmolens, en zou dus beter ginder een onderkomen vindne ? --LimoWreck 18 apr 2007 02:25 (CEST)

Tekeningen van molen

Britzermühle innen 1

Britzermühle innen 2

Op Wikipedia Commons vond ik mooie Duitse tekeningen van de benamingen van de molen en de werking van de molen. Deze tekeningen vertaald of andere tekeningen op het lemma "molen" met een goede uitleg erbij zou wel een aanwinst zijn.

2007: Jaar van de Molens

Het jaar 2007 is uitgeroepen tot (Nederlands) Jaar van de Molens op voorstel van en ondersteund door diverse instellingen en organisaties.
Molens zijn markante herinneringen aan een verleden, dat in Nederland vele eeuwen terug gaat. In 1407 werd de eerste poldermolen gebouwd. Een goede reden om 600 jaar na dato, in 2007, het Jaar van de Molens te vieren in Nederland.
De organisatie is in handen van de Stichting Jaar van de Molens 2007.
- ( Brabo 28 jan 2007 01:03 (CET) )

Overlap

Er is bij de "soorten" molens nogal grote overlap tov het artike windmolen. Er zijn ahw twee artikels die een overzicht geven, en de link tussen beide zit niet al te makkelijk navigeerbaar in één. Op te lossen op een of andere manier (bv. samenvoegen of overhevel van secties, en via {zieook} verwijzen), of zo laten en enkel wat oplappen indien mogelijk? Ideeën? --LimoWreck 18 apr 2007 02:21 (CEST)

Poldermolen/watermolen

Ik ben absoluut niet gelukkig met de huidige wijziging. Er is namelijk een duidelijk verschil tussen een poldermolen en een boezemmolen. De boezem hoort namelijk *niet* bij de polder, en dan spreek je dus ook absoluut niet over poldermolens. De oude tekst gaf keurig de verschillende visies weer rond dit onderwerp en was daarmee neutraal. De huidige tekst is meer de visie van de molenaars van water gedreven molens. Ik draai daarom deze wijzigingen terug. Akoopal 8 sep 2008 23:12 (CEST)

Wat is een molen

LexTH schreef dat koffiemolens en pepermolens ook molens zijn. Tsja, wat is een molen eigenlijk?

1. Een machine die door wind of water wordt aangedreven.
2. Een machine om dingen tot poeder te verwerken

Ik veronderstel dat de tweede definitie ouder is - ik zie verband met 'malen'. Maar het leegmaken van een polder wordt ook malen genoemd.

Hoe dan ook, ik denk dat het woord 'molen' duidelijk twee betekenissen heeft. Een houtzaagmolen is het een, een koffiemolen het ander en een door de wind aangedreven korenmolen is allebei. Dat mag je best in het artikel terugvinden, denk ik. Handige Harrie 6 feb 2009 23:49 (CET)

Ik denk dat Handige Harrie gelijk heeft. Er zijn zelfs drie betekenissen mogelijk:

1. Een molen is een maalwerktuig.
2. Omdat molens veelal door wind- of water werden aangedreven, bij uitbreiding alle door wind of water aangedreven werktuigen.
3. Als het maar ronddraait: gebedsmolen, draaimolen, droogmolen. Dit geldt echter lang niet voor alles wat ronddraait. Daarom is deze categorie wellicht niet als echte molen te beschouwen. --LexTH 7 feb 2009 00:47 (CET)

En dan heb je ook nog Gemaal (waterbouw).Rasbak 7 feb 2009 09:10 (CET)

Het wordt tijd dat Molen een dp wordt. Handige Harrie 7 feb 2009 11:23 (CET)

Een dp is zeker de oplossing niet. Volgens mij moeten de molenlemma's wel flink aangepakt worden. Als je naar het begrip molen kijkt spreek je ook over rosmolens en handmolens, waarbij je bij de handmolens inderdaad als maalwerk moet beschouwen. Maar in dit lemma zijn bijv ook aspecten geslopen over de windmolen. Het hoofdstukje taal van de wieken hoort bijv daar thuis. Ook zijn er in de diverse lemma's af en toe behoorlijk veel details geslopen, die niet altijd een aanvulling zijn.

Bij het herschrijven kan je dan zeker met de bovenstaande punten rekening houden, en voor windmolen, watermolen en rosmolen verwijzen naar die lemma's. Eigenlijk vind ik ook dat Molen een etalageartikel hoort te zijn. Ik wil hier best inhoudelijk in meedenken, maar ik vind mezelf niet een hele goede schrijver ... Akoopal _overleg 7 feb 2009 12:45 (CET)

Helemaal met Akoopal eens. Er zijn goede artikelen aanwezig die alle subtypen beschrijven, maar een algemeen artikel Molen moet inhoud en overzicht bieden. Details kunnen naar de meer gespecialiseerde pagina's - Quistnix 7 feb 2009 18:57 (CET)

VPRO Geschiedenis

Op de home pagina van omroep.nl stond een link bij geschiedenis naar een nieuwe pagina over molens. Het lijkt wel erg op de wikipagia. Mvg, -Puls 27 mei 2009 17:44 (CEST)

Vragen over het artikel

Een discussie was opgestart over het artikel "Molen", zie [1].

Als vervolg daarop het volgende:

• Voorbeeld van een onduidelijk detail: in de paragraaf "Inverted mill" staat de zin: "Op een oude foto gemaakt in Rusland is een groepje van deze molens te zien...". Verder naar boven staat rechts een foto met het onderschrift "Eenvoudige standerdmolens in Rusland" met een groepje molens. Wat voor de tekst en de foto geldt is dat ze over Rusland gaan. Vullen deze twee elkaar aan? De tekst geeft wel die indruk waar een foto uit Rusland wordt genoemd. Graag opheldering over deze onduidelijkheid. VanBuren (overleg) 5 aug 2019 18:38 (CEST)

Ik heb de foto verplaatst en het bijschrift verduidelijkt. Helpt dat.

Fijn dat je ook naar het artikel kijkt, als molenaar ben ik er niet erg tevreden over, maar weet ik niet goed hoe het beter te krijgen. Het artikel gaat vooral over windmolens dat eigenlijk meer in Windmolen thuis hoort. Dit artikel zou dan wat meer over de verschillende types moeten gaan, met referenties naar Windmolen, Watermolen, Rosmolen. De windturbine hoort er ook bij, maar ook de engelse 'mill', de uit de hand gelopen industriele watermolen, waarbij het waterrad uiteindelijk is vervangen door mechanische aandrijving. Akoopal _overleg 7 aug 2019 10:14 (CEST)

Dank je Gebruiker:Akoopal. Er is nog een detail niet duidelijk. Onder het plaatje staat "standerdmolen in Rusland" terwijl het in de paragraaf gaat over "inverted mill", en twee koppen eronder staat een paragraaf "standerdmolen". Hoe zit dat? VanBuren (overleg) 9 aug 2019 09:36 (CEST):::

In principe verteld standerdmolen alleen maar dat het een kast is bovenop een paal, de standerd. Inverted mill betekent dat de aandrijving van onderaf is, je ziet bij de rechtermolen de as ook laag in de kast liggen. Bij de linkermolen ligt de as bovenin de kast, de aandrijving is dus van boven, wat efficiënter is omdat je dan een groter gevlucht kan maken. Akoopal _overleg 10 aug 2019 20:58 (CEST)

Dag Gebruiker:Akoopal en VanBuren, heb een eerste begin gemaakt met verbeteren van molen: duidelijker opening, inclusief verschillende soorten aandrijving; verhaal over vermogen naar onder; lijsten verplaatst naar 'Zie ook'; deel van verhaal over Vereniging verplaatst naar Vereniging_De_Hollandsche_Molen. De pagina wordt m.i. uiteindelijk een inleiding met veel verwijzingen: korte ontstaansgeschiedenis (die verder per soort molen kan worden uitgediept) en verschillende soorten molens, toepassingen, aandrijvingen. Vervolgstappen: artikel meer gebalanceerd maken naar verschillende soorten molens (na inleiding over water gaat het plots alleen over wind en dan op het end weer even water), enkele bronnen geschiedenis toevoegen. Havanafreestone (overleg) 19 aug 2019 14:52 (CEST)

Bedankt voor het oppakken, ik blijf het uiteraard volgen, en als je vragen hebt, vraag gerust. Akoopal _overleg 22 aug 2019 23:20 (CEST)