Orpheus en Eurydice

liefdesverhaal uit de Griekse mythologie

Orpheus en Eurydice is een van de bekendste mythische liefdesgeschiedenissen uit de wereldliteratuur. Het verhaal werd door zowel Ovidius[1] als Vergilius[2] neergeschreven.

Orpheus en Eurydice, door Frederico Cervelli
Arno Breker, Orpheus en Euridike (reliëf 1944)

Het verhaal

bewerken

Door het hele land werd de fantastische zanger Orpheus geprezen. Hij was de zoon van koning Oiagros van Thracië en had van zijn moeder Calliope de gave van de zangkunst geërfd, waarmee hij alle mensen in vervoering bracht. Apollo schonk hem een lier en wanneer Orpheus zijn gezang liet horen, kon niemand de goddelijke macht ervan weerstaan. Alle dieren in de natuur, de bomen en zelfs de stenen bracht de zanger in beweging. Hij kon zijn geluk niet op toen hij de nimf Eurydice trouwde.

Het geluk was van korte duur. Toen de nimf achternagezeten werd door Aristaios, die haar wilde aanranden, werd zij door een adder gebeten. Het was een kleine wond, maar uiteindelijk stierf ze eraan. Orpheus kon zich echter geen leven zonder Eurydice voorstellen. Hij zong een klaaglied en toen omringden de wilde dieren hem en de bomen hielden hun ruisen in.

Orpheus bedacht een ongekend plan. Hij zou in de onderwereld neerdalen en de heerser over de schimmen smeken zijn echtgenote aan hem terug te geven. Bij de poort die naar de onderwereld leidde daalde hij af. Eens bij de troon, waarop Hades met zijn vrouw Persephone als heerser over de doden zetelde, nam hij zijn lier en begon te zingen.

Toen gebeurde er in de onderwereld iets unieks. De schimmen luisterden naar de liefelijke klanken en weenden. Tantalus vergat, zoals hij wel gewoon was, te buigen naar het steeds terugwijkend water. De Danaïden dachten er niet meer aan de zeef te proberen te vullen. Sisyphos zat op de steen die hij telkens tegen een berg moest optorsen. Ook het koningspaar was diep ontroerd en besloot Eurydice weer met hem te verenigen, op één voorwaarde: Orpheus moest voor zijn geliefde lopen en mocht niet naar haar omkijken, voor ze het zonlicht hadden bereikt.

Zo liepen ze naar boven, Eurydice achter Orpheus, Orpheus vroeg dingen aan Eurydice; "Eurydice gaat alles goed? Eurydice ik heb je gemist!" Eurydice wilde dat hij haar vertrouwde en antwoordde één keer niet. Orpheus begon zich zorgen te maken en vroeg zich af of Eurydice wel degelijk mee was gekomen. Hij keek achter zich en zag dat hij een fout had gemaakt, want Eurydice stond wel achter hem. De afspraak was verbroken en Eurydice mocht niet terugkeren naar de bovenwereld.

Intens verdrietig keerde Orpheus terug naar zijn vaderland. Drie jaren verstreken en Orpheus zonderde zich steeds meer af. Niemand werd zozeer door de nimfen gehaat als hij, omdat hij van geen liefde voor vrouwen meer wilde weten (volgens Ovidius' Metamorfosen wijdde Orpheus zich exclusief aan de jongensliefde). Op een fatale dag kwam zelfs een groep Maenaden op Orpheus af, al roepend: "Daar is hij, de vrouwenhater, die niets meer van ons wil weten" en blind van haat scheurden zij Orpheus levend in stukken.

Orpheus' ziel zweefde omlaag naar het schimmenrijk, waar hij Eurydice omhelsde en sindsdien lopen ze samen gelukkig over de Elysese velden. En telkens als hij eens vooruitliep, mocht hij ongestraft naar zijn geliefde omzien.

In de kunst(wereld)

bewerken

De mythe van Orpheus en Eurydice inspireerde tal van artiesten, vooral in de muziek, omdat Orpheus zowat het prototype is van de (ideale) zanger. Maar ook in de literatuur, toneelkunst, film en schilderkunst werden velen door de mythe geïnspireerd, waaronder de volgende:

Verschillende muzikale instituten dragen Orpheus in hun naam, zoals:

Zie de categorie Orpheus and Eurydice van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.