Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa

De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) in Wenen is een organisatie die de samenwerking tussen haar zevenenvijftig lidstaten op militair, economisch en humanitair gebied wil bevorderen. Internationaal wordt de organisatie aangeduid als OSCE (Engels: Organization for Security and Co-operation in Europe).

OVSE
■ OVSE-lidstaten ■ Partners voor samenwerking
Bestuurscentrum	Wenen, Oostenrijk
Oprichting	Juli 1973 (CVSE)
Werktaal	Engels, Frans, Duits, Italiaans, Russisch, Spaans
Secr.-Generaal	Helga Schmid
Voorzitter	Bujar Osmani
Website	http://www.osce.org/

Een bijeenkomst van de Permanente Raad van de OVSE, Wenen, 2005.

Organisatie

Lidstaten

De lidstaten van de OVSE zijn de Verenigde Staten van Amerika, Canada, de 46 leden van de Raad van Europa, Vaticaanstad, Rusland, Wit-Rusland, Mongolië en de vijf voormalige Sovjetrepublieken in Centraal-Azië (Kazachstan, Oezbekistan, Turkmenistan, Tadzjikistan en Kirgizië).

Locaties

Het hoofdkantoor is gevestigd in Wenen. Er zijn ook kantoren in Kopenhagen, Genève, Den Haag, Praag en Warschau. In de vestiging te Den Haag aan de Prinsessegracht zetelt de hoge commissaris inzake Nationale Minderheden van de OVSE. Sinds 2020 is dit de Kazakse diplomaat Kairat Abdrakhmanov.

Besluitvorming

De besluitvormende lichamen binnen de organisatie zijn:

• de OVSE-top;
• de Ministerraad;
• de Permanente Raad (vergaderend in Wenen).

OVSE-top

De OVSE kent een topontmoeting (OVSE-top) die onregelmatig plaatsvindt. Er zijn er tot dusver zeven geweest:

Jaar	Stad	Datum
1975	Helsinki	30 juli t/m 1 augustus
1990	Parijs	19 t/m 21 november
1992	Helsinki	9 en 10 juli
1994	Boedapest	5 en 6 december
1996	Lissabon	2 en 3 december
1999	Istanboel	18 en 19 november
2010	Astana	1 en 2 december

Ministerraad

Het voorzitterschap van de ministerraad rouleert per kalenderjaar tussen de lidstaten. Het wordt in feite bekleed door de minister van Buitenlandse Zaken van het voorzittende land. De jaarlijkse bijeenkomst van de ministerraad wordt ook in de betreffende lidstaat georganiseerd.

Jaar	Land	Locatie en datum bijeenkomst		Voorzitter
1991	Duitsland	Berlijn	19 en 20 juni 1991	Hans-Dietrich Genscher
1992	Tsjecho-Slowakije	Praag	30 en 31 januari 1992	Jiří Dienstbier (tot 2 juli) Jozef Moravčík (vanaf 3 juli)
1993	Zweden	Stockholm	14 en 15 december 1992	Margaretha af Ugglas
1994	Italië	Rome	30 november en 1 december 1993	Beniamino Andreatta (tot 11 mei) Antonio Martino (vanaf 12 mei)
1995	Hongarije	Boedapest	7 en 8 december 1995	László Kovács
1996	Zwitserland	–	–	Flavio Cotti
1997	Denemarken	Kopenhagen	18 en 19 december 1997	Niels Helveg Petersen
1998	Polen	–	–	Bronisław Geremek
1999	Noorwegen	Oslo	2 en 3 december 1998	Knut Vollebæk
2000	Oostenrijk	Wenen	27 en 28 november 2000	Wolfgang Schüssel (tot 4 februari) Benita Ferrero-Waldner (vanaf 5 februari)
2001	Roemenië	Boekarest	3 en 4 december 2001	Mircea Geoană
2002	Portugal	Porto	6 en 7 december 2002	Jaime Gama (tot 6 april) António Martins da Cruz (vanaf 7 april)
2003	Nederland	Maastricht	1 en 2 december 2003	Jaap de Hoop Scheffer (tot 3 december) Ben Bot (vanaf 4 december)
2004	Bulgarije	Sofia	6 en 7 december 2004	Solomon Passy
2005	Slovenië	Ljubljana	5 en 6 december 2005	Dimitrij Rupel
2006	België	Brussel	4 en 5 december 2006	Karel De Gucht
2007	Spanje	Madrid	29 en 30 november 2007	Miguel Ángel Moratinos
2008	Finland	Helsinki	4 en 5 december 2008	Ilkka Kanerva (tot 4 april) Alexander Stubb (vanaf 5 april)
2009	Griekenland	Athene	1 en 2 december 2009	Dora Bakoyannis (tot 5 oktober) Giorgos Papandreou (vanaf 6 oktober)
2010	Kazachstan	–	–	Kanat Saudabayev
2011	Litouwen	Vilnius	6 en 7 december 2011	Audronius Ažubalis
2012	Ierland	Dublin	6 en 7 december 2012	Eamon Gilmore
2013	Oekraïne	Kiev	5 en 6 december 2013	Leonid Kozhara
2014	Zwitserland	Bazel	4 en 5 december 2014	Didier Burkhalter
2015	Servië	Belgrado	3 en 4 december 2015	Ivica Dačić
2016	Duitsland	Hamburg	8 en 9 december 2016	Frank-Walter Steinmeier
2017	Oostenrijk	Wenen	7 en 8 december 2017	Sebastian Kurz (tot 18 december) Karin Kneissl (vanaf 18 december)
2018	Italië	Milaan	6 en 7 december 2018	Angelino Alfano (tot 1 juni) Enzo Moavero Milanesi (vanaf 1 juni)
2019	Slowakije	Bratislava	5 en 6 december 2019	Miroslav Lajčák
2020	Albanië	Tirana	3 en 4 december 2020	Edi Rama
2021	Zweden	Stockholm	2 en 3 december 2021	Ann Linde
2022	Polen	Łódź	1 en 2 december 2022	Zbigniew Rau
2023	Noord-Macedonië	Skopje	30 november en 1 december 2023	Bujar Osmani

Secretarissen-generaal

De volgende personen fungeerden als secretaris-generaal van de OVSE:

Naam	Termijn
Wilhelm Höynck	1993–1996
Giancarlo Aragona	1996–1999
Ján Kubiš	1999–2005
Marc Perrin de Brichambaut	2005–2011
Lamberto Zannier	2011–2017
Thomas Greminger	2017–2020
Helga Schmid	sinds 2020

Activiteiten

• De OVSE houdt onregelmatig een top. Op 19 november 1999 eindigde de tweedaagse top van de OVSE in Istanboel voor een politieke oplossing voor Tsjetsjenië, waarbij het Handvest voor Europese Veiligheid werd aangenomen. In 2003 vond de OVSE-top in Maastricht plaats, zie OVSE-top 2003.
• In 2003 was de OVSE actief bij het controleren van de verkiezingen in Georgië. Zij constateerde onregelmatigheden en rapporteerde dit aan de lidstaten.
• Ook vervulde de OVSE een belangrijke onderhandelingspositie bij de conflicten in Moldavië. Zonder de inbreng van deze organisatie had hier wellicht een gewapend conflict kunnen ontstaan.
• Namens de OVSE is een hoge commissaris inzake Nationale Minderheden (HCNM) actief. Sinds 2020 is dat de Kazak Kairat Abdrakhmanov. Zijn voorgangers waren onder anderen de Noor Knut Vollebæk (2007-2013), de Zweed Rolf Ekéus (2001-2007) en de Nederlander Max van der Stoel (1993-2001).
• Na het neerschieten van een passagiersvliegtuig (vlucht MH17) boven Oost-Oekraïne op 17 juli 2014, probeerde de OVSE de toedracht te achterhalen. Waarnemers werden bij aankomst in het rampgebied bij hun werk belemmerd door pro-Russische separatisten. Dit ondanks diverse toezeggingen door o.a. president Poetin dat de OVSE-waarnemers vrij zouden kunnen opereren.
• In de OVSE is een speciale vertegenwoordiger voor mediavrijheid aangeduid, met als taak vooraf te waarschuwen bij beperkingen van de mediavrijheid, en de lidstaten te helpen bij de uitvoering van hun verplichtingen inzake vrijheid van meningsuiting.

Critici vinden echter dat de OVSE zich te veel richt op conflicten in Oost-Europa en de voormalige Sovjetrepublieken. Zij menen dat de OVSE ook op plaatsen als Noord-Ierland, Baskenland en Corsica goed werk zou kunnen verrichten.

Geschiedenis

De OVSE werd opgericht in 1973 als Conferentie over Veiligheid en Samenwerking in Europa CVSE. Sinds 1950 waren er al gesprekken gevoerd over een Europese veiligheidsorganisatie, maar de Koude Oorlog heeft destijds de voortgang daarvan verhinderd, totdat gesprekken in Helsinki begonnen in november 1972. De aanbevelingen van deze gesprekken, "The Blue Book", vormden de grondvesten voor een conferentie met drie fasen in Helsinki.

De CVSE begon in Helsinki op 3 juli 1973, waarbij 35 landen vertegenwoordigers zonden. De eerste fase duurde vijf dagen, waarin besloten werd "The Blue Book" te volgen.

De tweede fase was de belangrijkste uitwerkingsfase en werd gehouden in Genève vanaf 18 september 1973 tot 21 juli 1975. Het resultaat hiervan waren de Helsinki-akkoorden, die door de 35 deelnemende landen werden ondertekend gedurende de derde fase, die plaatsvond van 30 juli tot 1 augustus 1975, eveneens in Helsinki.

Vervolgbijeenkomsten met als doel om de relaties te verbeteren en de akkoorden te implementeren werden gehouden in Belgrado (4 oktober tot 8 maart 1978), Madrid (11 november 1980 tot 9 september 1983) en Wenen (4 november 1986 tot 19 januari 1989).

De instorting van het communisme vereiste een andere rol voor het CVSE. Het Charter van Parijs voor een Nieuw Europa, dat werd ondertekend op 21 november 1990, markeerde de start van deze veranderingen. Op 1 januari 1995 werd de CVSE hernoemd naar OVSE.

Verschillen met andere instituten

Raad van Europa

Qua takenpakket lijkt de OVSE enigszins op de Raad van Europa. De nadruk ligt bij de Raad van Europa echter meer op juridische zaken, waar de OVSE zich meer toespitst op bestuurlijke en militaire zaken, en op zaken aangaande cultuur en samenleving. Een ander belangrijk verschil is de samenstelling van de leden. De OVSE heeft een lidmaatschap van 57 staten uit zowel Europa als West- en Centraal-Azië en Noord-Amerika. De Raad van Europa heeft daarentegen alleen 46 Europese lidstaten.

De Russische invasie van Oekraïne in 2022 maakte een einde aan Ruslands lidmaatschap van de Raad van Europa. Op 15 maart 2022 nam de Parlementaire Vergadering een unanieme opinie aan om Rusland uit de Raad van Europa te zetten.

NAVO

De overeenkomst tussen de OVSE en de NAVO is de aandacht voor militaire zaken, veiligheid en conflictbeheersing. De OVSE opereert echter vanuit een breder takenpakket. Anders dan de OVSE is de NAVO een politiek en militair bondgenootschap van bevriende landen waarin geldt dat een aanval op een lid geldt als een aanval op alle leden. Een ander verschil is wederom het aantal leden: de NAVO telt slechts 30 lidstaten.

Zie ook

• Internationale federatie voor de mensenrechten

Externe links

• (en) OVSE-website

Bronnen, noten en/of referenties

Intergouvernementele organisaties

Mediabestanden

Zie de categorie Organization for Security and Co-operation in Europe van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.