Wikipedia

Montfoort

gemeente in de provincie Utrecht, Nederland
De stad dient niet verward te worden met de Limburgse stad Montfort.

Montfoort (uitspraakⓘ) is een stad en gemeente in het westen van de Nederlandse provincie Utrecht. De gemeente telt 13.860 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 38,25 km². Montfoort wordt omringd door de gemeenten Utrecht, Woerden, Bodegraven-Reeuwijk, Oudewater, Lopik en IJsselstein. Naast de stad behoren tot de gemeente Montfoort enkele andere plaatsen waaronder Linschoten en Willeskop, beide tot 1989 zelfstandige gemeenten.

Montfoort
Gemeente in Nederland Vlag van Nederland
Locatie van de gemeente Montfoort (gemeentegrenzen CBS 2016)
Situering
Provincie Vlag Utrecht (provincie) Utrecht
Coördinaten 52° 2′ NB, 4° 57′ OL
Algemeen
Oppervlakte 38,20 km²
- land 37,57 km²
- water 0,63 km²
Inwoners
(1 januari 2024) 		13.860?
(369 inw./km²)
Bestuurscentrum Montfoort
Belangrijke verkeersaders N228 N204
Politiek
Burgemeester (lijst) P.J. van Hartskamp (VVD)[1][2]
Economie
Gemiddeld inkomen (2012) € 28.500 per huishouden
Gem. WOZ-waarde (2014) € 291.000
WW-uitkeringen (2014) 31 per 1000 inw.
Overig
Postcode(s) 3417
Netnummer(s) 0348
CBS-code 0335
CBS-wijkindeling zie wijken en buurten
Amsterdamse code 10033
Website www.montfoort.nl
Bevolkingspiramide van de gemeente Montfoort
Bevolkingspiramide (2023)
Foto's
Fotocompilatie van Montfoort
Portaal  Portaalicoon   Nederland
Topografische gemeentekaart van Montfoort
Stadsplattegrond uit circa 1649 van de hand van Joan Blaeu
Luchtfoto van Montfoort in de periode 1920-1940.
Montfoort vanaf de toren van de Grote of Sint-Janskerk
Montfoort vanaf de Doeldijk
Montfoort vanaf de N204 richting Benschop
Kasteel Montfoort
Montfoort bij nacht
Molen De Valk
Geboorte van de Heilige Johannes de Doper
De Plaats
Onder De Boompjes
Montfoortse Vaart
Polderlandschap buiten de stadskern
Paardje
Gabriël Sterk
1977
De handreiking (Vredesmonument)

Geschiedenis bewerken

Ontstaan bewerken

Omstreeks het jaar 1170 liet bisschop Godfried van Rhenen op een strategisch punt langs de Hollandse IJssel een kasteel bouwen. Deze burcht moest het Sticht, het gebied van de bisschop van Utrecht, beschermen tegen de aanvallen van de Hollandse graven. Bovendien kon de bisschop hiervandaan het soms nogal roerige Utrecht onder de duim houden. De naam van het kasteel Montfoort is waarschijnlijk afgeleid van “Mons Fortis”, dat sterke berg of burcht betekent. Als commandant van het kasteel werd een dienstman uit de ridderstand benoemd. Deze kreeg de titel van burggraaf van Montfoort, alsmede enige in de omgeving gelegen goederen. De burggraven ontpopten zich als machtige heren, die een belangrijk stempel drukten op de historie van de streek.

Groei bewerken

Rond het kasteel ontstond een nederzetting, die in 1329 stadsrechten kreeg. De stad Montfoort werd ommuurd en er werd een gracht aangelegd. In de stadsmuur van Montfoort bevonden zich 26 verdedigingstorens en een bolwerk waarop de molen stond. De stad was toegankelijk via de Heeswijkerpoort, de Willeskopperpoort, de IJsselpoort en de Waterpoort.

De huidige stellingkorenmolen “De Valk” werd in 1753 gebouwd op de plek waar al sinds de middeleeuwen een molen staat. De voorganger was door de burggraaf opgericht als dwangmolen. Dit betekent dat de inwoners van Montfoort en de omliggende buurtschappen, waaronder Heeswijk, Achthoven, Mastwijk, Cattenbroek, Blokland en Willeskop, verplicht waren hier hun graan te laten malen. Van de oude verdedigingswerken van het stadje resten alleen de IJsselpoort en enkele losse gedeelten van de stadsmuur. In 1302 werd de Grote of Sint-Janskerk gebouwd in opdracht van Hendrik III van Montfoort die hiermee het patronaatsrecht verwierf.

Macht van de Heren van Montfoort bewerken

De burggraven van Montfoort kwamen in hun honger naar meer macht diverse malen in conflict met hun landsheer, de bisschop van Utrecht. Zo eisten zij de zogenaamde hoge jurisdictie op, waarmee zij de bisschop letterlijk tegen zich in het harnas joegen. De bisschop en de stad Utrecht belegerden het stadje Montfoort in 1387 en de burggraaf moest uiteindelijk capituleren. Het is een voorbeeld van de strijd die de burggraven van Montfoort niet uit de weg gingen om keer op keer te streven naar een machtige en onafhankelijke positie. Dat er met Montfoort niet te spotten viel bleek wel in het jaar 1448, waarin Montfoort de noordelijker gelegen stad Woerden veroverde.

Reformatie bewerken

In 1544 stichtte de Johannieterorde de Commanderij van Sint-Jan in Montfoort, waarvan de kapel en kloostergang nog tastbare herinneringen zijn. Enkele decennia later volgde de Reformatie. De Staten van Utrecht vaardigden in 1581 een verbod uit op de katholieke godsdienstoefeningen. De burggraven van Montfoort, vanaf 1583 niet meer afkomstig uit de familie De Rover maar uit het Zuid-Nederlandse geslacht De Merode, bleven echter de oude leer trouw. Door hun invloedrijke positie kreeg de Reformatie in Montfoort dan ook niet echt goede voet aan de grond, al ging ook hier de kerk over in handen van de protestanten. In Het Utrechts Archief bevinden zich fraaie oude stadsplattegronden van onder meer Montfoort van de hand van Jacob van Deventer (1557-1573).[3]

Stadsbrand bewerken

In 1629 kreeg Montfoort te maken met een grote stadsbrand, waarbij de Grote of Sint-Janskerk in de as werd gelegd. De herbouw van de huidige hervormde kerk werd in 1634 afgerond en kon mede worden bekostigd uit de verkoop van landerijen van de kerk.

Einde van de macht van de Heren van Montfoort bewerken

In 1648 noopten torenhoge schulden de burggraaf zijn rechten en bezittingen in Montfoort te verkopen. De rol van de burggraven van Montfoort was hiermee uitgespeeld. In het rampjaar 1672 werd de stad bezet door de Franse troepen. Stadhouder Willem III wist hen snel te verjagen, maar de vijand blies bij het vertrek nog wel even het middeleeuwse kasteel op. De voorburcht bleef behouden en wordt thans “het kasteel” genoemd. In dit complex was overigens lange tijd, tot 1968, een rijksgevangenis of tuchtschool voor meisjes gevestigd.

Opkomst van de industrie: knopen en stenen bewerken

 
Luchtfoto van Montfoort in de periode 1920-1940.
 
Luchtfoto van Montfoort in de periode 1920-1940.

De bedrijvigheid in het stadje was vanouds vooral gericht op de landbouw van het omringende platteland. Er waren diverse lijnbanen voor de touwnijverheid. Bekend was Montfoort ook van de fabricage van knopen, waar de inwoners de bijnaam “knopendraaiers” aan te danken hebben.[4] Zo werkten er in 1749 vierendertig knopendraaiersknechten en in 1760 wordt gesproken over een fabryk van beene knoopjes die alomme begeert zijn.[4] In de loop van de 19e eeuw werd de steenbakkerij belangrijk, waarvoor in de nabije omgeving van het stadje enkele steenfabrieken zijn opgericht, die later verdwenen zijn.

Archeologie bewerken

In januari 2008 werd er archeologisch onderzoek gedaan aan de Schoolstraat. Hierbij werden resten van bewoning uit de veertiende tot zeventiende eeuw ontdekt. Ook bleek hieruit dat de binnenstad in die tijd een redelijk open karakter had met erven, sloten, mest- en afvalkuilen.[5]

Geografie bewerken

Kernen bewerken

Woonwijken bewerken

Straten bewerken

   

Wateren bewerken

Afbeelding Naam
  Hollandse IJssel
  Maalvliet De Pleyt
  Voorgracht
  Wijde Blokwetering
  Grote Gracht

Aangrenzende gemeenten bewerken

   Aangrenzende gemeenten   
   Bodegraven-Reeuwijk (ZH)         Woerden         Utrecht 
             
   Oudewater     IJsselstein 
           
          Lopik        

Voorzieningen bewerken

Zwembad bewerken

Afbeelding Voorziening Adres
  Knopenbad Godfried van Rhenenlaan 55

Kerken bewerken

Afbeelding Naam Adres
  Geboorte van de Heilige Johannes de Doper Hoogstraat 82
  Grote of Sint-Janskerk Korte Kerkstraat

Begraafplaatsen bewerken

Plaats bewerken

Afbeelding Naam Adres
  Rooms-katholieke begraafplaats Montfoort Lodewijkstraat
  Algemene Begraafplaats Montfoort Julianalaan
  Nieuwe Algemene Begraafplaats De Stuivenberg Bovenkerkweg

Ook is er vroeger begraven in de Grote of Sint-Janskerk.

Gemeente bewerken

Afbeelding Naam Plaats Adres
  Begraafplaats Nieuwe Zandweg Linschoten Nieuwe Zandweg

Onderwijs bewerken

Montfoort kent momenteel zes onderwijsinstellingen, waarvan vijf basisscholen en één school voor het voortgezet onderwijs.

Basisonderwijs bewerken

Afbeelding Naam Denominatie
  Graaf Jan van Montfoortschool Protestants Christelijk
  Heeswijkschool Rooms-Katholiek
  De Hobbitstee Openbaar
  De Howiblo Rooms-Katholiek
  Het Kompas Reformatorisch

Voortgezet onderwijs bewerken

Afbeelding Naam Studierichtingen
  Yuverta vmbo

Sportverenigingen bewerken

Afbeelding Naam Soort
  HC Montfoort Hockeyclub
  Montfoort Samen Verder '19 Voetbalvereniging

Cultuur bewerken

Monumenten bewerken

In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten en oorlogsmonumenten, zie:

Kunst in de openbare ruimte bewerken

In de gemeente zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:

Politiek en bestuur bewerken

Zetelverdeling gemeenteraad bewerken

De gemeenteraad van Montfoort bestaat uit 15 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1994:

Gemeenteraadszetels
Partij 1994 1998 2002 2006 2010 2014 2018 2022
Lokaal Montfoort - - - - - - 2 4
VVD 3 4 2 - 2 2 3 2
Progressief Akkoord 4 4 3 4 3 2 3 2
CDA 5 4 3 3 3 3 2 2
SGP 2 1 1 1 1 1 1 2
Inwonersbelangen Montfoort Linschoten - - 5 3 4 5 2 1
ChristenUnie - 1* 1 2 1 1 1 1
D66 - 1 - - 1 1 1 1
D66-VVD - - - 2 - - - -
Overigen 1 - - - - - - -
Totaal 15 15 15 15 15 15 15 15
*: RPF

Geboren in Montfoort bewerken

Trivia bewerken

Zie ook bewerken

Externe links bewerken

Zie de categorie Montfoort van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Montfoort&oldid=66947931"