Lijst van werken van de Meester van Flémalle

Wikimedia-lijst

Deze lijst geeft een overzicht van de belangrijkste werken die in de 20e eeuw zijn toegeschreven aan de Meester van Flémalle, die meestal wordt geïdentificeerd met de Doornikse kunstenaar Robert Campin. In zijn atelier werkten onder anderen Rogier van der Weyden en Jacques Daret.

Sinds de jaren 1970 is duidelijk geworden dat de werken niet allemaal door Campin zelf geschilderd kunnen zijn en zelfs niet allemaal in zijn atelier zijn ontstaan. Sommige zijn waarschijnlijk gemaakt in andere steden, zoals Gent of Brussel, mogelijk door leerlingen of navolgers van Campin, hoewel hierover geen consensus bestaat. Ook over de vraag welke werken Campin zelf heeft geschilderd bestaat geen overeenstemming. Vaak wordt aangenomen dat de vroegste, meer archaïsche werken met bladgoud door Campin zelf zijn geschilderd en de latere werken door ateliermedewerkers of navolgers, maar hiervoor bestaat geen bewijs. In het bijzonder de toeschrijvingen aan Rogier van der Weyden zijn omstreden.

Om de werken aan te duiden geven Sander en Kemperdick de voorkeur aan de naam "Meester van Flémalle" of "Flémalle-groep", juist omdat de naam fictief is en niet naar één bestaande, historische persoon verwijst. In onder andere de catalogus Rogier van der Weyden. De passie van de meester wordt de aanduiding "Groep Campin" gebruikt.

Afbeelding Titel Datering Techniek Afmetingen
h × b cm
Verblijfplaats Toeschrijvingen
De annunciatie (fragment) 1406–1407 muurschildering Doornik, Sint-Brixiuskerk Gedocumenteerde muurschildering door Robert Campin[1]
Johannes de Doper (fragment) ca. 1410-1420 olieverf op eiken paneel 17,2 × 12,2 Cleveland, The Cleveland Museum of Art
inv. 1966.238
Vroeg werk van Robert Campin (?)[2]
Seilern-triptiek ca. 1410-1420 olieverf op paneel 65,2 × 107,2
middenpaneel: 60 × 48,9
zijpanelen:
60 × 22,5
Londen, Courtauld Institute of Art (Courtauld Gallery)
inv. P.1978.PG.253
Vroeg werk van Robert Campin (?)[3] – ook toegeschreven aan Henri le Kien, een andere Doornikse schilder[4]
Madonna voor een zodenbank ca. 1420 olieverf op eiken paneel 40,2 × 28,5 Berlijn, Gemäldegalerie
inv. 1835
Vroeg werk van Robert Campin (?)[5]
Kopie (ca. 1470):
Madonna in een apsis
origineel:
ca. 1420 (?)
olieverf op paneel, overgebracht op doek 45,1 × 34,3 New York, Metropolitan Museum of Art
inv. 05.39.2[6]
Naar een vroeg werk van Robert Campin (?); er bestaan meer kopieën en navolgingen van[7]
De boodschap aan Maria
of
De annunciatie
ca. 1425-1430 olieverf op eiken paneel 61 × 63,7 Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België
inv. 785[8]
Robert Campin en/of atelier[9]
Mérode-altaarstuk
of
Mérode-triptiek
ca. 1425-1435 olieverf op eiken paneel 64,1 × 63,2 New York, Metropolitan Museum of Art
inv. 56.70[10]
Atelier Robert Campin, in meerdere fasen uitgevoerd door minstens drie kunstenaars, onder wie mogelijk Rogier van der Weyden (linkervleugel) en Robert Campin (rechtervleugel)[11]
De geboorte van Christus ca. 1430 olieverf op eiken paneel 85,7 × 72 Dijon, Musée des Beaux-Arts
inv. 150
Robert Campin en/of atelier[12]
Flémalle-paneel:
Maria met Kind
ca. 1430 olieverf op eiken paneel 147,5 × 57,6 Frankfurt, Städel Museum Robert Campin en/of atelier[13]
Flémalle-paneel:
De heilige Veronica
ca. 1430 olieverf op eiken paneel 148,2 × 57,7 Frankfurt, Städel Museum Robert Campin en/of atelier (onder wie Rogier van der Weyden ?)[13]
Flémalle-paneel:
De genadestoel
ca. 1430 olieverf op eiken paneel 149,1 × 58,3 Frankfurt, Städel Museum Robert Campin en/of atelier[13]
Kopie (ca. 1475):
De heilige Goedele
pen in zwarte en bruine inkt op papier 19,1 × 11,3 Rotterdam, Museum Boijmans Van Beuningen
inv. N 77 (PK)[14]
Mogelijke kopie naar een van de verloren panelen van het retabel met de voorgaande "Flémalle-panelen"[13]
Christus en Maria ca. 1430-1432 olieverf op eiken paneel 28,6 × 45,4 Philadelphia, Philadelphia Museum of Art
inv. 332
Atelier Robert Campin[15]
Binnenzijde:
De gekruisigde dief
Buitenzijde:
Johannes de Doper
ca. 1430 olieverf op eiken paneel 133,7 × 92,2 Frankfurt, Städel Museum Fragment van een altaarstuk (mogelijk het Biese-retabel in Brugge) uit het atelier van Robert Campin (of door een onbekende Gentse meester ?)[16]
Vrije kopie van het Biese-retabel:
Kruisafneming
olieverf op paneel Liverpool, Walker Art Gallery Vrije kopie van de triptiek waarvan De gekruisigde dief een fragment is[16]
Portret van een gezette man ca. 1430-1435 olieverf op eiken paneel 29,2 × 17,7 Berlijn, Gemäldegalerie
inv. 537A[17]
Atelier Robert Campin (Rogier van der Weyden ?); de man werd voorheen, waarschijnlijk ten onrechte, geïdentificeerd als Robrecht van Massemen[18]
Kopie:
Portret van een gezette man
ca. 1440-1450 olieverf op eiken paneel 35,4 × 23,7 Madrid, Museo Thyssen-Bornemisza
inv. 1960.1[19]
Nauwkeurige kopie naar de versie in Berlijn; werd voorheen voor het origineel gehouden[20]
Portret van een man ca. 1435 olieverf en tempera op eiken paneel 40,7 × 28,1 Londen, National Gallery
inv. NG653.1
Robert Campin[21] of Rogier van der Weyden[22]
Portret van een vrouw ca. 1435 olieverf en tempera op eiken paneel 40,6 × 28,1 Londen, National Gallery
inv. NG653.2
Robert Campin[23] of Rogier van der Weyden[22]
Kruisafneming ca. 1435 olieverf op eiken paneel 220 × 259 Madrid, Prado
inv. 2825
Vrijwel unaniem toegeschreven aan Rogier van der Weyden; door een enkeling aan Robert Campin
Zijluik van een altaarstuk met scènes uit het leven van Maria.
Binnenzijde:
Het huwelijk van Maria
Buitenzijde:
De heiligen Jacobus de Meerdere en Clara
ca. 1430-1433 olieverf op eiken paneel 76,5 × 87,8 Madrid, Prado
inv. 1817a
Leerling of navolger van Robert Campin, mogelijk ontstaan in Gent of Brussel; in de 20e eeuw meestal beschouwd als een werk van Robert Campin uit circa 1420[24]
Fragment van een altaarstuk met scènes uit het leven van Maria:
De annunciatie
ca. 1430-1433 olieverf op paneel 76,4 × 70 Madrid, Prado
inv. 1915
Leerling of navolger van Robert Campin, mogelijk ontstaan in Gent of Brussel[24]
Vrije kopie naar een verloren paneel van hetzelfde altaarstuk (?)
(eind 15e eeuw):
De dood van Maria
olieverf op paneel Londen, National Gallery Vrij naar een werk uit de omgeving van Robert Campin, met invloed van Hugo van der Goes; mogelijk gebaseerd op een paneel van vorige altaarstuk met scènes uit het leven van Maria
Kopie (ca. 1450):
De heilige Catharina
tekening Amsterdam, Rijksmuseum[25] Anonieme kopie naar een van de figuren op de buitenzijde van het altaarstuk met scènes uit het leven van Maria
De verheerlijking van Maria ca. 1435 (?) olieverf op eiken paneel 47,8 × 31,6 Aix-en-Provence, Musée Granet
inv. 860.1.296
Door een voormalige medewerker van Robert Campin (?)[26]
Tweeluik (links):
De genadestoel
na 1450 olieverf op paneel 28,5 × 18,5 Sint-Petersburg, Hermitage
inv. 442
Door een voormalige medewerker van Robert Campin (?)[27]
Tweeluik (rechts):
Madonna bij het haardvuur
na 1450 olieverf op paneel 28,5 × 18,5 Sint-Petersburg, Hermitage
inv. 443
Door een voormalige medewerker van Robert Campin (?)[27]
Maria en Kind in een interieur voor 1432 (?) olieverf op eiken paneel 18,7 × 11,6 Londen, National Gallery
inv. NG6514[28]
Atelier of navolger van Robert Campin (Jacques Daret ?)[27]
Zijpanelen van de Werl-triptiek:
Heinrich von Werl met Johannes de Doper
De heilige Barbara
1438
(gedateerd)
olieverf op eiken paneel elk paneel:
99,5 × 45,5
Madrid, Prado Navolger Robert Campin (werkzaam in het atelier van Rogier van der Weyden ?)[29]
Maria en Kind voor een haardscherm
("Salting-Madonna")
ca. 1440 olieverf en tempera op eiken paneel (met toevoegingen in walnoot) 63,4 × 48,5 Londen, National Gallery
inv. NG2609[30]
Atelier of navolger van Robert Campin[31]
Kopie:
De aanbidding van Maria en het Christuskind
tekening Parijs, Louvre
inv. 20669
Naar een compositie uit het atelier van Robert Campin
Maria en Kind met heiligen in een besloten tuin ca. 1440-1460 olieverf op eiken paneel 119,8 × 148,5 Washington D.C., National Gallery of Art
inv. 1959.9.3[32]
Navolger van Robert Campin en Rogier van der Weyden[33]
Gregoriusmis ca. 1475-1500 olieverf op paneel 85,1 × 72,2 Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België[34] naar Robert Campin (?)

Literatuur bewerken

  • Paul Rolland (1946): L'Annonciation de Robert Campin, in: La peinture murale à Tournai, Brussel: Éditions du cercle d'art, p. 42-45
  • Lorne Campbell & Jan Van der Stock (red.) (2009): Rogier van der Weyden. De passie van de meester, Leuven: Davidsfonds (catalogus van de tentoonstelling in Leuven)
  • Stephan Kemperdick & Jochen Sander (red.) (2009): The Master of Flémalle and Rogier van der Weyden, Ostfildern: Hatje Cantz Verlag (catalogus van de tentoonstelling in Frankfurt en Berlijn)

Referenties bewerken

  1. Rolland (1946)
  2. Kemperdick & Sander (2009), cat. 1
  3. Kemperdick & Sander (2009), p. 14
  4. Campbell (2009), p. 70
  5. Kemperdick & Sander (2009), cat. 2
  6. Virgin and Child in an Apse (Copy after Robert Campin)(website Met NY). Gearchiveerd op 10 juni 2023.
  7. Kemperdick & Sander (2009), p. 186
  8. De boodschap aan Maria (www.fine-arts-museum.be)
  9. Kemperdick & Sander (2009), cat. 3
  10. Annunciation Triptych (Merode Altarpiece) (website Met NY). Gearchiveerd op 8 maart 2024.
  11. Kemperdick & Sander (2009), cat. 4
  12. Kemperdick & Sander (2009), cat. 5
  13. a b c d Kemperdick & Sander (2009), cat. 6
  14. De heilige Goedele (website Boijmans). Gearchiveerd op 5 april 2023.
  15. Kemperdick & Sander (2009), cat. 7
  16. a b Kemperdick & Sander (2009), cat. 8
  17. Bildnis eines feisten Mannes (website Staatliche Museen)
  18. Kemperdick & Sander (2009), cat. 16
  19. Portrait of a Stout Man (website Museo Thyssen). Gearchiveerd op 30 september 2023.
  20. Kemperdick & Sander (2009), cat. 17
  21. A Man (Robert Campin) (website National Gallery). Gearchiveerd op 15 april 2023.
  22. a b Kemperdick & Sander (2009), p. 16-22
  23. A Woman (Robert Campin) (website National Gallery). Gearchiveerd op 1 december 2023.
  24. a b Kemperdick & Sander (2009), cat. 9
  25. De Heilige Catharina (website Rijksmuseum)
  26. Kemperdick & Sander (2009), cat. 10
  27. a b c Kemperdick & Sander (2009), cat. 11
  28. The Virgin and Child in an Interior (website National Gallery). Gearchiveerd op 15 december 2023.
  29. Kemperdick & Sander (2009), cat. 22
  30. The Virgin and Child before a Firescreen (website National Gallery). Gearchiveerd op 17 januari 2024.
  31. Kemperdick & Sander (2009), p. 86
  32. Madonna and Child with Saints in the Enclosed Garden(website NGA). Gearchiveerd op 5 april 2023.
  33. Kemperdick & Sander (2009), cat. 12
  34. Gregoriusmis (www.fine-arts-museum.be)