Kabinet-Lubbers I

Nederlands kabinet (1982-1986)

Het kabinet-Lubbers I was het Nederlandse kabinet van 4 november 1982 tot 14 juli 1986. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA) en de Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) na de Tweede Kamerverkiezingen van 1982. Het centrum-rechtse kabinet-Lubbers I was een meerderheidskabinet dat zowel in de Eerste Kamer en Tweede Kamer kon rekenen op een ruime meerderheid. Het kabinet-Lubbers I was het eerste kabinet waarin een nieuwe minister-president afkomstig was van dezelfde partij als zijn voorganger sinds het kabinet-Cals in 1965.[1] Het kabinet-Lubbers I maakte zijn volledige termijn vol. Op 24 mei 1986 bood de premier het ontslag aan van zijn kabinet, daarmee werd het kabinet demissionair.

Kabinet-Lubbers I
De bordesscène van de ministers van het kabinet-Lubbers I met in het midden vooraan koningin Beatrix bij Huis ten Bosch op 4 november 1982
Coalitie CDA, VVD
Zeteltal TK 45 + 36 = 81
Premier drs. R.F.M. (Ruud) Lubbers
Beëdiging 4 november 1982
Demissionair 22 mei 1986
Ontslagdatum 14 juli 1986
Voorganger Van Agt III
Opvolger Lubbers II
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Verloop bewerken

Nederland werd destijds geconfronteerd met een hoog oplopende overheidsschuld alsook een stagnerende economie met als gevolg een grote werkloosheid. Het kabinet stelde zich ten doel de overheidsfinanciën weer op de orde te krijgen en de Nederlandse economie te doen herleven. Om deze doeleinden te bereiken wordt er door minister van Financiën Onno Ruding een grote linie aan bezuinigingen doorgevoerd (dit doortastende optreden van het kabinet werd ook wel aangeduid als 'no nonsense'). Het kabinet zet in op de privatisering van staatsbedrijven, waaronder de verzelfstandiging van de Nederlandse Spoorwegen (NS) en werden de gelddiensten van de PTT samengebracht in de Postbank N.V.. Bezuinigd werd er onder meer op de uitkeringen en de salarissen van het ambtelijk en onderwijzend personeel. Deze maatregelen brachten veel verzet teweeg maar minister van Binnenlandse Zaken Koos Rietkerk en minister van Onderwijs en Wetenschappen Wim Deetman zetten desondanks het beleid voort. Minister Onno Ruding bezuinigt in 1982 op de werkgeversafdrachten aan Stichting Pensioenfonds ABP. Het kabinet is van mening dat het ABP meer dan genoeg geld in kas heeft. Via tijdelijke 'Uitnamewetten' verlaagt men acht jaar op rij de bijdrage aan het ABP van 21 procent naar 8,3 procent. De pensioen- en VUT-uitkeringen blijven echter op hetzelfde niveau waardoor de dekkingsgraad van het ABP meer en meer zou verslechteren. De econoom Hennie Kemner becijferde dat door deze maatregel het pensioenfonds tot 1996 voor omgerekend 15 miljard euro wordt benadeeld.[2]

In 1983 volgde het kabinet niet volledig een revaluatie van de Duitse mark, wat in de financiële wereld werd gezien als een devaluatie van de gulden.[3]

Op 1 juni 1984 besluit het kabinet in NAVO–verband tot de plaatsing van 48 Amerikaanse kruisraketten op de Vliegbasis Woensdrecht. Eerder was er juni 1983 al een plan gemaakt hier voor. De maatschappelijke ophef die ontstond tegen de plaatsing leed op 29 oktober 1983 tot een grote vredesdemonstratie in Den Haag en werd er een volkspetitionnement met 3,7 miljoen handtekeningen opgehaald. De daadwerkelijke uitvoering werd echter uitgesteld tot 1 november 1985.[4]

Een andere zaak waarmee het kabinet te maken kreeg, was de parlementaire enquête naar de RSV-werf. Vicepremier en minister van Economische Zaken Gijs van Aardenne werd flink aan de tand gevoeld omdat hij op dezelfde post in het kabinet-Van Agt I de Tweede Kamer verkeerd had voorgelicht.

In 1984 voert minister van Welzijn, Volksgezondheid en Cultuur Elco Brinkman het voorstel Wet afbreking zwangerschap (WAZ) in die de voorwaarden voor de uitvoering van abortus zou vastleggen. In het wetsvoorstel staan algemene voorschriften voor ziekenhuizen en klinieken en in het bijzonder voorschriften voor klinieken waar zwangerschappen boven de dertien weken worden afgebroken.

Ter bestrijding van de zure regen werd de katalysator in auto's verplicht gesteld.

Aan het eind van de periode ontstond er naar aanleiding van het kernramp van Tsjernobyl een discussie over de wenselijkheid van kernenergie.

Personele wijzigingen bewerken

Op 12 november 1982, vijf dagen na zijn beëdiging, stapt staatssecretaris van Defensie Charl Schwietert (VVD) op vanwege een opgelopen discussie over het aandikken van zijn cv. Op 19 november 1982 wordt de burgemeester van Coevorden Willem Hoekzema (VVD) benoemd als zijn opvolger.

Op 20 februari 1986 overleed minister van Binnenlandse Zaken Koos Rietkerk (VVD) op 58–jarige leeftijd aan de gevolgen van een hartstilstand tijdens een werkbespreking op zijn werkkamer . Minister van Justitie Frits Korthals Altes (VVD) neemt de functie waar tot en met 12 maart 1986 als VVD–Tweede Kamerlid Rudolf de Korte wordt beëdigd als minister van Binnenlandse Zaken.

Op 22 juni 1986, één maand voor de beëdiging van het kabinet-Lubbers II, treedt staatssecretaris van Economische Zaken Piet van Zeil (CDA) af, nadat hij is benoemd tot burgemeester van Heerlen.

Ambtsbekleders bewerken

Ambtsbekleders Ministers / Ministerie Termijn Partij
  drs.
R.F.M. (Ruud)
Lubbers

(1939–2018)
Minister-president /
Minister
Algemene Zaken 4 november 1982 –
22 augustus 1994
CDA
  drs.
G.M.V. (Gijs)
van Aardenne

(1930–1995)
Vicepremier /
Minister
Economische Zaken 4 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  mr.
J.G. (Koos)
Rietkerk

(1927–1986)
Minister Binnenlandse Zaken 4 november 1982 –
20 februari 1986
(overleden)
VVD
  mr.
F. (Frits)
Korthals Altes

(1931)
20 februari 1986 –
12 maart 1986
(waarnemend)
VVD
  dr.
R.W. (Rudolf)
de Korte

(1936–2020)
12 maart 1986 –
14 juli 1986
VVD
  mr.
H. (Hans)
van den Broek

(1936)
Minister Buitenlandse Zaken 4 november 1982 –
3 januari 1993
CDA
  dr.
H.O.Ch.R.
(Onno) Ruding

(1939)
Minister Financiën 4 november 1982 –
7 november 1989
CDA
  mr.
F. (Frits)
Korthals Altes

(1931)
Minister Justitie 4 november 1982 –
7 november 1989
VVD
  mr.dr.
J. (Job)
de Ruiter

(1930–2015)
Minister Defensie 4 november 1982 –
14 juli 1986
CDA
  mr.drs.
L.C. (Elco)
Brinkman

(1948)
Minister Welzijn, Volksgezondheid
en Cultuur
4 november 1982 –
7 november 1989
CDA
  drs.
J. (Jan)
de Koning

(1926–1994)
Minister Sociale Zaken en
Werkgelegenheid
4 november 1982 –
3 februari 1987
CDA
Minister Nederlands-
Antilliaanse Zaken
29 mei 1982 –
7 november 1989
[5]
  drs.
W.J. (Wim)
Deetman

(1945)
Minister Onderwijs en Wetenschappen 29 mei 1982 –
14 september 1989
[5]
CDA
  drs.
N. (Neelie)
Smit-Kroes

(1941)
Minister Verkeer en Waterstaat 4 november 1982 –
7 november 1989
VVD
  ir.
G.J.M.
(Gerrit) Braks

(1933–2017)
Minister Landbouw en Visserij 4 november 1982 –
18 september 1990
CDA
  dr.
P. (Pieter)
Winsemius

(1942)
Minister Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer
4 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
Ambtsbekleder Minister / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
  drs.
E.M.
(Eegje) Schoo

(1944)
Minister Ontwikkelingssamenwerking

(Buitenlandse Zaken)
4 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
Ambtsbekleders Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
  drs.
M.J.J. (Marius)
van Amelsvoort

(1930–2006)
Staatssecretaris • Agglomeratie Zaken
• Rijksdienst
• Decentralisatie
• Rampenbestrijding
• Hulpverlening

(Binnenlandse Zaken)
8 november 1982 –
14 juli 1986
CDA
  dr.
W.F. (Wim)
van Eekelen

(1931)
Staatssecretaris Europese Zaken

(Buitenlandse Zaken)
5 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  mr.
H.E. (Henk)
Koning

(1933–2016)
Staatssecretaris • Fiscale Zaken
• Belastingdienst
• Kansspelen
• Staatsloterij
• Muntwezen

(Financiën)
5 november 1982 –
7 november 1989
VVD
  mr.
V.N.M. (Virginie)
Korte-
van Hemel

(1929–2014)
Staatssecretaris • Integratie
• Immigratie
• Asielzaken
• Vreemdelingenzaken
• Rechtsbescherming
• Privaatrecht
• Jeugdbescherming
• Minderhedenbeleid
• Delinquentenzorg
• Rehabilitatie
• Gevangeniswezen

(Justitie)
8 november 1982 –
7 november 1989
CDA
  P.H. (Piet)
van Zeil

(1927–2012)
Staatssecretaris • Midden- en Kleinbedrijf
• Regionale Industrialisatie
• Consumentenbeleid
• Toerisme

(Economische Zaken)
11 september 1981 –
22 juni 1986
[5]
(afgetreden na benoeming
tot burgemeester
van Heerlen)
CDA
  mr.drs.
F. (Frits)
Bolkestein

(1933)
• Internationale Handel
• Exportbevordering
[6]
(Economische Zaken)
5 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  J. (Jan) van
Houwelingen

(1939–2013)
Staatssecretaris • Materieelvoorzieningen

(Defensie)
14 september 1981 –
7 november 1989
[5]
CDA
  Ch. (Charl)
Schwietert

(1943)
• Personeelsbeleid

(Defensie)
8 november 1982 –
12 november 1982
(afgetreden)
VVD
  drs.
W.K. (Willem)
Hoekzema

(1939)
19 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  drs.
J.P. (Joop)
van der Reijden

(1927–2006)
Staatssecretaris • Volksgezondheid
• Maatschappelijke Dienstverlening
• Jeugdbeleid
• Verzetsstrijders Zaken
• Sport

(Welzijn, Volksgezondheid
en Cultuur
)
5 november 1982 –
14 juli 1986
CDA
  L. (Louw)
de Graaf

(1930–2020)
Staatssecretaris • Sociale Zekerheid
• Armoedebeleid
• Bijstandszaken

(Sociale Zaken en
Werkgelegenheid
)
5 november 1982 –
3 februari 1987
CDA
  mr.
A. (Annelien)
Kappeyne
van de
Coppello

(1936–1990)
• Arbeidsomstandigheden
• Ouderenbeleid
• Gehandicaptenbeleid
• Emancipatiebeleid

(Sociale Zaken en
Werkgelegenheid
)
8 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  drs.
N.J. (Nell)
Ginjaar-Maas

(1931–2012)
Staatssecretaris • Algemeen Voortgezet Onderwijs

(Onderwijs en Wetenschappen)
5 november 1982 –
7 november 1989
VVD
  drs.
G. (Gerard)
van Leijenhorst

(1928–2001)
• Basisonderwijs
• Lerarenbeleid
• Verzorgingsstructuur

(Onderwijs en Wetenschappen)
8 november 1982 –
14 juli 1986
CDA
  drs.
J.F. (Jaap)
Scherpenhuizen

(1934–2012)
Staatssecretaris • Wegverkeer
• Openbaar Vervoer
• Spoorwegen
• PTT
• KNMI

(Verkeer en Waterstaat)
8 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  A. (Ad) Ploeg
(1927–1994)
Staatssecretaris • Milieuzaken
• Landschapsbeheer
• Voedselkwaliteit
• Visserij
• Dierenwelzijn

(Landbouw en Visserij)
8 november 1982 –
14 juli 1986
VVD
  mr.
G.Ph. (Gerrit)
Brokx

(1933–2002)
Staatssecretaris • Volkshuisvesting

(Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Ordening en Milieubeheer
)
5 november 1982 –
24 oktober 1986
CDA
Bron: Kabinet-Lubbers I Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie bewerken

  Zie Kabinetsformatie Nederland september-november 1982 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Reden ontslagaanvraag bewerken

Einde van de parlementaire periode.

Noemenswaardigheden bewerken

  • Ruud Lubbers was met een leeftijd van 43 jaar en 181 dagen de jongste minister-president in de parlementaire geschiedenis. Anno 2024 staat dit record nog steeds.
  • Ad Ploeg was de eerste ambtsbekleder die staatssecretaris was op het ministerie van Landbouw en Visserij.
  • Maar liefst tien bewindslieden van het kabinet; Van Aardenne, De Ruiter, Kroes, Braks, De Koning, Van Amelsvoort, Van Eekelen, Koning, De Graaf en Brokx zaten ook in het kabinet-Van Agt I.
  • Drie ambtsbekleders van het kabinet; Van den Broek, Kroes en Bolkestein zouden later dienen als eurocommissaris.
  • Drie bewindslieden van het kabinet; Lubbers, Korthals Altes en Van den Broek werden later benoemd tot minister van staat.

Zie ook bewerken

Zie de categorie Cabinet Lubbers I van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.