Kabinet-Balkenende III

Kabinet-Balkenende III
	De ministers van het kabinet-Balkenende III met zittend derde van rechts premier Jan Peter Balkenende in de Trêveszaal op 7 juli 2006
Coalitie	CDA, VVD
Zeteltal TK	44 + 27 = 71
Premier	Jan Peter Balkenende
Beëdiging	7 juli 2006
Demissionair	22 november 2006
Ontslagdatum	22 februari 2007
Voorganger	Balkenende II
Opvolger	Balkenende IV
Formatie	2006
	Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal	Politiek

Het kabinet-Balkenende III was het Nederlandse kabinet dat regeerde van 7 juli 2006 tot 22 februari 2007, met Jan Peter Balkenende als minister-president. Het was een minderheidskabinet en rompkabinet, gevormd door de politieke partijen Christen-Democratisch Appèl (CDA) en Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) na de val van het kabinet-Balkenende II op 30 juni 2006 en met als belangrijkste taak om in de periode tot de vervroegde verkiezingen op 22 november 2006 alvast een begroting voor 2007 op te stellen en te presenteren. Op 22 februari 2007 werd het kabinet opgevolgd door het kabinet-Balkenende IV.

Start bewerken

Op 29 juni 2006 kwam er een eind aan het kabinet-Balkenende II nadat de Tweede Kamerfractie van D66 haar steun aan het kabinet introk naar aanleiding van de affaire rondom Ayaan Hirsi Ali. Hierdoor verloor het kabinet de parlementaire meerderheid. De ministers stelden bij monde van premier Balkenende (CDA) hun functie ter beschikking van de koningin, waarmee het kabinet demissionair werd. De koningin stelde op 1 juli 2006 minister van staat en voormalig minister-president Ruud Lubbers (CDA) aan als informateur om een poging te doen tot het vormen van een nieuw (romp)kabinet. De formatie verliep snel: op 5 juli werd Jan Peter Balkenende benoemd tot formateur en deze presenteerde op 7 juli het kabinet-Balkenende III. Een groot deel van de oppositie in de Tweede Kamer was geen voorstander van deze gang van zaken. Zij ging er echter niet toe over om het kabinet meteen weg te stemmen.

D66-fractievoorzitter Lousewies van der Laan kondigde op de dag dat Balkenende tot formateur benoemd werd aan dat ze overwoog tijdens het debat over de regeringsverklaring een motie van wantrouwen in te dienen tegen het nieuwe minderheidskabinet. Zij wilde dat doen om duidelijk te maken dat zij een kabinet met Rita Verdonk als minister niet aanvaardbaar vond. Ze bracht deze dreiging echter niet in praktijk.

Het minderheidskabinet (CDA en VVD hadden samen 71 van de 150 zetels in de Tweede Kamer) moest afhankelijk van het onderwerp regeren met steun van de Lijst Pim Fortuyn (LPF), ChristenUnie (CU) en de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP). Voor het belastingplan kon het kabinet (ironisch genoeg) ook rekenen op de steun van de voormalige coalitiepartner D66.^[1]

Los van deze praktische beperkingen, hadden het kabinet en de bewindslieden formeel dezelfde bevoegdheden als een regulier kabinet, zoals het nemen van koninklijke besluiten en het indienen van wetten, waaronder de begrotingswetten. De partijen van het kabinet hadden overigens wel een meerderheid (zij het een minieme: 38 zetels tegenover 37 zetels) in de Eerste Kamer.

De samenstelling van het kabinet was grotendeels gelijk aan dat van Balkenende-II. Voormalig staatssecretaris Joop Wijn van Financiën werd in het nieuwe kabinet de minister van Economische Zaken, als opvolger van de D66'er Laurens Jan Brinkhorst. D66-minister Alexander Pechtold (Bestuurlijke Vernieuwing) werd opgevolgd door Atzo Nicolaï, tot dan toe staatssecretaris van Europese zaken.

Verder verloop en personele wijzigingen bewerken

Op Prinsjesdag, 19 september 2006, presenteerde het kabinet een rijksbegroting voor 2007. Intussen waren er vervroegde verkiezingen uitgeschreven, die op 22 november gehouden zouden worden, maar daarop kon niet worden gewacht om de begroting tijdig (voor de jaarwisseling) te behandelen.

Ministerswisselingen vanwege de Schipholbrand bewerken

Op 21 september 2006, twee dagen na Prinsjesdag en ruim twee maanden na de start van de regeringsperiode, publiceerde de Onderzoeksraad voor Veiligheid zijn eindrapport over de Schipholbrand, de brand in het cellencomplex van Schiphol (27 oktober 2005) waar 11 mensen die in vreemdelingenbewaring zaten om het leven waren gekomen. De onderzoekers uitten ernstige kritiek op de verschillende instanties die verantwoordelijk waren voor het beheer van het complex. Vanwege de conclusies traden de ministers Piet Hein Donner (Justitie) en Sybilla Dekker (VROM) af. Minister Verdonk (wel verantwoordelijk voor vreemdelingenbeleid, maar niet voor de vreemdelingenbewaring) bleef aan.

Op 22 september 2006 werd bekend dat Ernst Hirsch Ballin (CDA) en Pieter Winsemius (VVD) hun respectievelijke opvolgers werden. Hirsch Ballin werd diezelfde dag beëdigd als minister van Justitie. Op 26 september 2006 werd Pieter Winsemius benoemd als minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer.^[2]^[3] Beiden hadden de betreffende ministersposten jaren eerder ook al vervuld: Hirsch Ballin van 1989 tot 1994 en Winsemius van 1982 tot 1986.

Nieuwe motie tegen Verdonk bewerken

Op 13 december dreigde voor Balkenende III een crisis na een aangenomen motie van afkeuring tegen minister Rita Verdonk (Vreemdelingenzaken) wegens haar weigering om een meerderheidsbesluit van de Tweede Kamer uit te voeren. VVD-fractievoorzitter Mark Rutte had al voor de stemming gedreigd met het opstappen van de VVD-ministers in het geval een dergelijke motie aangenomen zou worden. Na lang kabinetsberaad werd besloten dat de VVD in het belang van het land in de regering zou blijven, en dat de portefeuille vreemdelingenzaken onder verantwoordelijkheid van minister Hirsch Ballin zou komen te vallen. Verdonk bleef aan, maar met een gewijzigde portefeuille – een beslissing die tot discussie leidde onder staatsrechtgeleerden of hiermee de vertrouwensregel was geschonden.^[4]^[5]

Ambtsbekleders bewerken

Ambtsbekleders		Ministers / Ministerie		Termijn	Partij
	mr.dr. J.P. (Jan Peter) Balkenende (1956)	Minister-president / Minister	Algemene Zaken	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007^[7]	CDA
	drs. G. (Gerrit) Zalm (1952)	Vicepremier / Minister	Financiën	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	J.W. (Johan) Remkes (1951)	Minister	Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	mr.dr. B.R. (Ben) Bot (1937)	Minister	Buitenlandse Zaken	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	mr. J.P.H. (Piet Hein) Donner (1948)	Minister	Justitie	^[6]7 juli 2006 – 21 september 2006 (afgetreden)	CDA
	drs. M.C.F. (Rita) Verdonk (1955)			21 september 2006 – 22 september 2006 (waarnemend)	VVD
	mr.dr. E.M.H. (Ernst) Hirsch Ballin (1950)			22 september 2006 – 22 februari 2007^[7]	CDA
	mr.drs. J.G. (Joop) Wijn (1969)	Minister	Economische Zaken	7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	H.G.J. (Henk) Kamp (1952)	Minister	Defensie	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	drs. J.F. (Hans) Hoogervorst (1956)	Minister	Volksgezondheid, Welzijn en Sport	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	mr. A.J. (Aart Jan) de Geus (1955)	Minister	Sociale Zaken en Werkgelegenheid	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	M.J.A. (Maria) van der Hoeven (1949)	Minister	Onderwijs, Cultuur en Wetenschap	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	drs. K.M.H. (Karla) Peijs (1944)	Minister	Verkeer en Waterstaat	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	dr. C.P. (Cees) Veerman (1949)	Minister	Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	S.M. (Sybilla) Dekker (1942)	Minister	Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer	^[6]7 juli 2006 – 21 september 2006 (afgetreden)	VVD
	drs. K.M.H. (Karla) Peijs (1944)			21 september 2006 – 26 september 2006 (waarnemend)	CDA
	dr. P. (Pieter) Winsemius (1942)			26 september 2006 – 22 februari 2007	VVD
Ambtsbekleders		Ministers / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	mr.drs. A. (Atzo) Nicolaï (1960–2020)	Minister	• Bestuurlijke vernieuwing • Koninkrijksrelaties (Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties)	7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	A.M.A. (Agnes) van Ardenne (1950)	Minister	• Ontwikkelingssamenwerking (Buitenlandse Zaken)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	drs. M.C.F. (Rita) Verdonk (1955)	Minister	• Integratie • Immigratie • Asielzaken • Vreemdelingenzaken (Justitie)	^[6]7 juli 2006 – 13 december 2006	VVD
	drs. M.C.F. (Rita) Verdonk (1955)	Minister	• Integratie • Jeugdbescherming • Reclassering • Preventie (Justitie)	13 december 2006 – 22 februari 2007	VVD
Ambtsbekleders		Staatssecretarissen / Portefeuille / Ministerie		Termijn	Partij
	ir. C.E.G. (Karien) van Gennip (1968)	Staatssecretaris	• Internationale Handel • Exportbevordering • Midden- en Kleinbedrijf • Consumentenbeleid • Telecommunicatie • Toerisme • PTT (Economische Zaken)	27 mei 2003 – 22 februari 2007 ^[6]	CDA
	C. (Cees) van der Knaap (1951)	Staatssecretaris	• Materieelvoorzieningen • Personeelsbeleid (Defensie)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007^[7]	CDA
	drs. C.I.J.M. (Clémence) Ross-van Dorp (1957)	Staatssecretaris	• Jeugdbeleid • Ouderenbeleid • Gehandicaptenbeleid • Verpleging- en Verzorging • Medische Ethiek • Biotechnologie • Sport (Volksgezondheid, Welzijn en Sport)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
	H.A.L. (Henk) van Hoof (1947)	Staatssecretaris	• Sociale Zekerheid • Arbeidsomstandigheden • Armoedebeleid • Bijstandszaken • Pensioenen (Sociale Zaken en Werkgelegenheid)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	mr.drs. B.J. (Bruno) Bruins (1963)	Staatssecretaris	• Speciaal Onderwijs • Beroepsgericht Onderwijs • Volwassenenonderwijs • Hoger Onderwijs • Wetenschapsbeleid (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	drs. M.H. (Melanie) Schultz van Haegen (1970)	Staatssecretaris	• Wegverkeer • Openbaar Vervoer • Luchtvaart • Spoorwegen • Scheepvaart • Waterbeleid • KNMI (Verkeer en Waterstaat)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	VVD
	drs. P.L.B.A. (Pieter) van Geel (1951)	Staatssecretaris	• Milieuzaken • Natuurbeheer (Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer)	^[6]7 juli 2006 – 22 februari 2007	CDA
Bron: Kabinet-Balkenende III Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie bewerken

Zie Kabinetsformatie Nederland midden 2006 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Aanleiding: affaire rondom de nationaliteit van Ayaan Hirsi Ali, zie Val van het kabinet-Balkenende II
Ontslagaanvraag vorig kabinet kabinet-Balkenende II: 30 juni 2006
Beëdiging kabinet: 7 juli 2006
Duur formatie: 7 dagen
Informateur
- Ruud Lubbers (CDA), (1 juli 2006 – 4 juli 2006) 4 dagen
Formateur
- Jan Peter Balkenende (CDA), (5 juli 2006 – 7 juli 2006) 3 dagen

Zie ook bewerken

Noten

↑ redactie, Informateur Lubbers komt even meedenken. Volkskrant (3 juli 2006). Gearchiveerd op 12 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.
↑ redactie, Donner en Dekker treden af na rapport. Volkskrant (21 september 2006). Gearchiveerd op 17 augustus 2017. Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
↑ Michiel Kruijt, Hirsch Ballin en Winsemius volgen Donner en Dekker op. Volkskrant (22 september 2006). Gearchiveerd op 17 augustus 2017. Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
↑ redactie, Verdonk blijft aan met uitgeklede portefeuille. Volkskrant (13 december 2006). Gearchiveerd op 17 augustus 2017. Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
↑ redactie, Kamer keurt beleid Rita Verdonk af. NU.nl (13 december 2006). Geraadpleegd op 17 augustus 2017.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Functie gecontinueerd van het vorige kabinet-Balkenende II
↑ ^a ^b ^c Functie gecontinueerd in het volgende kabinet-Balkenende IV

Zie de categorie Cabinet Balkenende III van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] redactie, Informateur Lubbers komt even meedenken. Volkskrant (3 juli 2006). Gearchiveerd op 12 augustus 2017. Geraadpleegd op 11 augustus 2017.

[2] redactie, Donner en Dekker treden af na rapport. Volkskrant (21 september 2006). Gearchiveerd op 17 augustus 2017. Geraadpleegd op 17 augustus 2017.

[3] Michiel Kruijt, Hirsch Ballin en Winsemius volgen Donner en Dekker op. Volkskrant (22 september 2006). Gearchiveerd op 17 augustus 2017. Geraadpleegd op 17 augustus 2017.

[4] redactie, Verdonk blijft aan met uitgeklede portefeuille. Volkskrant (13 december 2006). Gearchiveerd op 17 augustus 2017. Geraadpleegd op 17 augustus 2017.

[5] redactie, Kamer keurt beleid Rita Verdonk af. NU.nl (13 december 2006). Geraadpleegd op 17 augustus 2017.

[Balkenende-II-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u Functie gecontinueerd van het vorige kabinet-Balkenende II

[Balkenende-IV-7] Functie gecontinueerd in het volgende kabinet-Balkenende IV

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]