Joodse begraafplaatsen (Venlo)

Nieuwe Joodse begraafplaats Venlo
Huidige straat	Ganzenstraat
Huidige eigenaar	NIK
Jaar van stichting	1900
Aantal grafstenen	77
Toegankelijkheid	sleutel halen
Portaal	Jodendom

Oude Joodse begraafplaats Venlo
Huidige straat	Broekhofstraat
Huidige eigenaar	NIK
Jaar van stichting	1820
Aantal grafstenen	8 + 1 gedenksteen
Toegankelijkheid	vrij toegankelijk
Portaal	Jodendom

Venlo kent een tweetal Joodse begraafplaatsen:

De oude Joodse begraafplaats aan de Broekhofstraat (51° 21′ NB, 6° 10′ OL)
De nieuwe Joodse begraafplaats aan de Ganzenstraat (51° 21′ NB, 6° 10′ OL)

De oude Joodse begraafplaats bewerken

Deze ligt aan het Broekhofstraat en was in gebruik van 1820 tot eind negentiende eeuw.^[1] Er zijn anno 2008 acht grafstenen bewaard gebleven, waarvan de oudste van 1823. De jongste is uit 1886. De begraafplaats staat op de Rijksmonumentenlijst.

Tevens is er een gedenkplaat aanwezig. De tekst hiervan luidt Geschenk van Mej. de Wed. S. Elekan-Wolff. Aan de Jsraël. Gemeente Venloo Poeriem 5662 (Poerim is een Joods feest en viel in het Joodse jaar 5662 op 23 maart 1902). De schenkster van deze gedenksteen is mevrouw Sophie Wolff (26-03-1822 - 29-01-1905), de echtgenote van Samson Elekan. Zij is begraven op de nieuwe begraafplaats.

Deze begraafplaats is met een laag hekje afgesloten. De sleutel is men verloren en daarom wordt het toegestaan om over het het hekje heen te stappen.

De nieuwe Joodse begraafplaats bewerken

Deze ligt aan het einde van de Ganzenstraat. Het precieze jaar van inwijding is niet bekend, maar het zal eind negentiende eeuw zijn. De oudste grafsteen stamt uit het jaar 1887. Er zijn 77 graven gedolven, waarvan het laatste in 2006. De begraafplaats, die op de gemeentelijke Monumentenlijst staat, is dus nog steeds in gebruik. De begraafplaats wordt omringd door een metershoge muur. Ze is afgesloten, maar er staat bij vermeld waar een sleutel te verkrijgen is.

Historie bewerken

Reeds in de late middeleeuwen (14e eeuw) had Venlo een aantal Joodse inwoners, zo wordt verondersteld.^[2] Venlo hield zich strikt aan een plakaat van 17 mei 1570 waarbij het Joden verboden werd in het Hertogdom Gelre te wonen.^[3] Pas in 1807 wist een Jood zich weer in Venlo te vestigen. Vanaf 1815 begon een tweede periode van de Joodse gemeenschap. Uit Duitsland afkomstige Joden vestigden zich in Venlo en vormden zo de stamvaders van de Joodse gemeenschap. Een bekende naam uit het Venlose Joodse leven is die van Leopold Wiener. Hij was muntmeester van België en vormgever van de eerste Belgische postzegels. De vader van Leopold Wiener, Marcus Wiener, was voorganger in de huissynagoge. Later kwam er een 'echte' synagoge aan de Helschriksel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn veel Venlose Joden omgekomen. Op de nieuwe begraafplaats zijn voor hen twee gedenktekens opgericht. De Joodse gemeenschap kon echter na oorlog nog voortbestaan als een liberaal Joodse gemeente. De synagoge was echter te ernstig beschadigd in de oorlog en in 1965 werd besloten ze te slopen. In 1975 werd de Joodse gemeente van Venlo opgeheven. Ze was te klein geworden. Sinds 1986 zijn alle Joodse gemeenten van Limburg verenigd in de NIHS-Maastricht.

Zie ook bewerken

Bronnen, noten en/of referenties

Bronnen

Website JHM - Venlo
Nederlands-Israëlitisch Kerkgenootschap
Website Steimheim (Stenen Archief in het Duits) - Oude Joodse begraafplaats Venlo
Website Steimheim (Stenen Archief in het Duits) - Nieuwe Joodse begraafplaats Venlo
Nederlandse Kring voor Joodse genealogie
Genlias
Michman, J., Beem, H. en Michman, D. (1992), Pinkas: geschiedenis van de joodse gemeenschap in Nederland, Antwerpen/Amsterdam: Uitgeverij Contact. ISBN 90 254 9513 3.
Stoutenbeek, Jan en Vigeveno, Paul Joods Nederland. ISBN 90 214 83165.
Drint, Adri (1996) stilte en lofzang (gepubliceerd in het jaarboek van het Limburgs geschied- en oudheidkundig genootschap). ISSN 0167-6652.

Noten

↑ Drint spreekt over 1870, Pinkas spreekt over 1887. Dit laatste jaartal lijkt waarschijnlijker, omdat de oudste grafsteen op de nieuwe begraafplaats ook uit dit jaar stamt.
↑ Hermans, J.C.G.M. (Hans) Jansen (1999). Historische Stedenatlas van Nederland - Venlo (pdf), 1e. Delft University Press, Delft, Pag.26. ISBN 90-407-1992-6. Gearchiveerd op 2 augustus 2023. Geraadpleegd op 16 augustus 2023.
↑ Jansen, J.C.G.M. (Hans) (1978). Overheid en Joden in het huidige Limburg in de 18e en vroege 19e eeuw (pdf), 1e. Sociaal Historisch Centrum voor Limburg. DOI:10.58484/ssegl.v23i12800, Pag.1-2, 27-28. Gearchiveerd op 17 augustus 2023. Geraadpleegd op 16 augustus 2023.

[1] Drint spreekt over 1870, Pinkas spreekt over 1887. Dit laatste jaartal lijkt waarschijnlijker, omdat de oudste grafsteen op de nieuwe begraafplaats ook uit dit jaar stamt.

[2] Hermans, J.C.G.M. (Hans) Jansen (1999). Historische Stedenatlas van Nederland - Venlo (pdf), 1e. Delft University Press, Delft, Pag.26. ISBN 90-407-1992-6. Gearchiveerd op 2 augustus 2023. Geraadpleegd op 16 augustus 2023.

[3] Jansen, J.C.G.M. (Hans) (1978). Overheid en Joden in het huidige Limburg in de 18e en vroege 19e eeuw (pdf), 1e. Sociaal Historisch Centrum voor Limburg. DOI:10.58484/ssegl.v23i12800, Pag.1-2, 27-28. Gearchiveerd op 17 augustus 2023. Geraadpleegd op 16 augustus 2023.

[1]

[2]

[3]