Jelsum
Jelsum is een dorp in de gemeente Leeuwarden, in de Nederlandse provincie Friesland. Jelsum ligt tussen Cornjum en de stad Leeuwarden ten oosten van de N357.
Plaats in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Friesland | ||
| Gemeente | Leeuwarden | ||
| Coördinaten | 53° 14′ NB, 5° 47′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 5,31[1] km² | ||
| - land | 5,23[1] km² | ||
| - water | 0,08[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) |
320[1] (60 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 149 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 3228 | ||
| Belangrijke verkeersaders | N357 | ||
| Foto's | |||
| |||
| Boerderijen in Jelsum | |||
| |||
Rond het dorp lopen de Kleine Vaart, De Blinde Meer en de Jelsumervaart. In 2023 telde het dorp 195 inwoners en het buitengebied 125 inwoners. In het postcodegebied van het dorp ligt de buurtschappen Groote Bontekoe. Ten noorden van het dorp lag de voormalige buurtschap 't Haantje tot de sloop in 1987 vanwege de omlegging van de N357.
De dorpen Britsum, Cornjum en Jelsum werken op veel fronten samen. Jelsum en Cornjum hebben gezamenlijk een dorpsbelangenvereniging.
Geschiedenis bewerken
Jelsum is ontstaan op een terp die voor de christelijke jaartelling werd opgeworpen op een kwelderwal. Op het eind van de 19e eeuw is het noordelijke deel van de terp afgegraven. Na archeologisch onderzoek in de zomer van 2010 is vastgesteld bij aardewerkonderzoek dat Jelsum permanent bewoond is sinds de midden-ijzertijd, ca. 2300 jaar geleden.[2]
Het dorp werd circa 1270 geschreven als Heilsum, in 1402 als Helsim, in 1472 als Helsum en Hyelsum en in 1503 als Jelsum. De plaatsnaam verwijst waarschijnlijk de woonplaats (heem/um) van de persoon Helle.
Tot 2018 behoorde Jelsum tot de gemeente Leeuwarderadeel.
Bedrijvigheid bewerken
Er bevinden zich in het dorp nog verscheidene bedrijven. Zo zijn er bijvoorbeeld een groentehandel, een autobedrijf en nog diverse andere dienstverlenende instanties.
Monumenten bewerken
Een deel van Jelsum is een beschermd dorpsgezicht, een van de beschermde stads- en dorpsgezichten in Friesland. Verder zijn er in het dorp een aantal rijksmonumenten.
States bewerken
In Jelsum staat de state (landhuis) Dekemastate. Het is een oude state en is te bezichtigen als museum, ook is het mogelijk Dekemastate als trouwlocatie te gebruiken. Een andere state bij Jelsum was de Hinnemastate.
Kerk bewerken
De hervormde Sint Genovevakerk dateert uit de 12e eeuw. In 2010 vond er een archeologisch onderzoek plaats ten noorden van de middeleeuwse kerk.[3]
Sport bewerken
De voetbalvereniging VV DTD, (De Trije Doarpen) bestaat sinds 1939 en heeft leden uit de dorpen Jelsum, Cornjum en Britsum. De voetbalvelden liggen in Jelsum. Sinds 2013 zijn de kaatsverenigingen van de dorpen samengegaan onder de naam KF It Partoer.
Cultuur bewerken
De drie dorpen hebben een gezamenlijk toneelvereniging, des Vriendenkring geheten. Vaste plek is in Jelsum. In Cornjum staat het dorpshuis van de drie dorpen, De Bining geheten.
Onderwijs bewerken
Sinds 2015 is na fusies de samenwerkingsschool De Swirrel in Britsum ontstaan en vormt sindsdien de basisschool voor de drie dorpen.
Jabikspaad bewerken
De oostelijke route van het Jabikspaad, de Friese Camino de Santiago, gaat door Jelsum. Het Jabikspaad is 130 kilometer lang en loopt van Sint Jacobiparochie naar Hasselt.
Bekende (ex-)inwoners bewerken
Geboren in Jelsum bewerken
- Festus Hommius (1576-1642), theoloog, predikant en bijbelvertaler
- Frans van Donia (1580-1651), militair en vertegenwoordig bij de Vrede van Munster
- Hector Livius van Haersma (1737-1820), grietman
- Sjirk de Wal (1852-1909), kaatser die zeven keer de PC won
- Jan Wijga (1902-1978), reclametekenaar
Overleden in Jelsum bewerken
- Rigtje Boelstra (1893-1969), rundveefokster en tekenares
Externe link bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
