Jan Yperman

Jan Yperman was een middeleeuwse chirurgijn die waarschijnlijk leefde van 1260 tot ongeveer 1332. Hij genoot zijn opleiding in Parijs, waar hij mogelijk de colleges van chirurg Lanfranc van Milaan bijwoonde. Hij was verbonden aan het Ieperse Belle-Godshuis.

Levensloop bewerken

Yperman schreef twee werken in het begin van de jaren 1300 over heelkunde en interne geneeskunde. Deze werken kenden een verborgen bestaan tot op het einde van de negentiende eeuw, toen ze in Londen terug opdoken.^[2] Het perkamenten handschrift dat in de Londense boekhandel werd gevonden, wordt nu bewaard in de Koninklijke bibliotheek van België (ms. 15624-41^[3]) dankzij de Belgische bibliofiel Karel van Hulthem^[4].

In zijn tijd was Jan Yperman een pionier en vernieuwer op vlak van chirurgie en geneeskunde. De twee geschriften die bewaard gebleven zijn in de Universiteitsbibliotheek van Gent, Cyrurgie (heelkunde) en Medicina (geneeskunde), getuigen van zijn kritische en op beproefde ervaring vertrouwende geest. Na zijn medische opleiding, wellicht te Parijs, oefende Yperman het beroep van chirurgijn uit te Ieper. Daar was hij onder meer werkzaam in dienst van de stad in het zogenaamde Belle-ziekenhuis. Archivalisch verdwijnt zijn spoor te Ieper omstreeks 1330.

Publicaties bewerken

In zijn Cyrurgie vermeldt hij als laatste gedateerde verwijzing naar zijn praktijk een ziektegeval uit het jaar 1328. Het is dus mogelijk dat hij kort na het voltooien van zijn Cyrurgie, ca. 1330, gestorven is.^[5]
Medicina, over interne geneeskunde

Literatuur bewerken

E. C. VAN LEERSUM, De 'Cirurgie' van Meester Jan Yperman naar de handschriften van Brussel, Cambridge, Gent en Londen, 1912.
L. ELAUT, De 'Medicina' van Johan Yperman, naar het Middelnederlands handschrift uit de Kon. Bibliotheek te Brussel, 1972.
R.-A. BLONDEAU, Jan Yperman. Vader van de Vlaamse heelkunde, ca. 1275-1331, Ieper, Ziekenhuis Jan Yperman, 2005.

Naamgeving bewerken

Een aantal zaken zijn naar Jan Yperman genoemd:

Het regionaal ziekenhuis Jan Yperman in Ieper
Het bier Yperman van Brouwerij Het Sas
De Koninklijke Doktersgilde Jan Yperman^[6]

Noten

↑ Cyrurgie van meester Jan Yperman[manuscript]. lib.ugent.be. Geraadpleegd op 24 augustus 2020.
↑ R.-A. Blondeau: Wetenschap in de taal der Vlamingen, Gent: Reinaert-Het Volk, 1991, pp. 43-53.
↑ Manuscrit nr. 15624-41. opac.kbr.be. Geraadpleegd op 10 april 2024.
↑ van Leersum, E. C. (1912), De "Cyrurgie" van Meester Jan Yperman / naar de handschriften van Brussel, Cambridge, Gent en Londen uitgegeven. Leiden : A.W. Sijthoff (Firm).
↑ Pretiosa Neerlandica : Schatten Uit De Nederlandse Taal- En Letterkunde In De Gentse Universiteit. Gent: RUG. Centrale bibliotheek, 1988.
↑ Koninklijke Doktersgilde Jan Yperman

Externe link

dbnl.org - Cyrurgie (editie E.C. van Leersum) in: Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

[1] Cyrurgie van meester Jan Yperman[manuscript]. lib.ugent.be. Geraadpleegd op 24 augustus 2020.

[2] R.-A. Blondeau: Wetenschap in de taal der Vlamingen, Gent: Reinaert-Het Volk, 1991, pp. 43-53.

[3] Manuscrit nr. 15624-41. opac.kbr.be. Geraadpleegd op 10 april 2024.

[4] van Leersum, E. C. (1912), De "Cyrurgie" van Meester Jan Yperman / naar de handschriften van Brussel, Cambridge, Gent en Londen uitgegeven. Leiden : A.W. Sijthoff (Firm).

[5] Pretiosa Neerlandica : Schatten Uit De Nederlandse Taal- En Letterkunde In De Gentse Universiteit. Gent: RUG. Centrale bibliotheek, 1988.

[6] Koninklijke Doktersgilde Jan Yperman

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]