Hongaarse dansen (Brahms)

Brahms

De Hongaarse dansen (Duits: Ungarische Tänze) van de componist Johannes Brahms (ook aangeduid als WoO 1) zijn een verzameling van 21 dansen voor vierhandig piano. Alleen de nummers 11, 14 en 16 zijn geheel originele composities van Brahms. De melodieën van de andere dansen zijn niet oorspronkelijk van Brahms zelf, maar zijn een bewerking van bestaande melodieën. Het zijn ook echter geen originele Hongaarse volksliederen van Hongaarse zigeuners zoals vaak wordt aangenomen, maar meer thema's die Brahms kende via de violist Eduard Reményi. Deels zijn ze afkomstig van Reményi zelf en deels van andere componisten uit de Hongaarse folklore uit die tijd. De Hongaarse dansen behoren tot Brahms' bekendste werken, en Brahms heeft er in elk geval goed aan verdiend.

Hongaarse dansen
Componist Johannes Brahms
Gecomponeerd voor piano vierhandig (origineel) of symfonieorkest (transcripties)
Andere aanduiding WoO 1
Compositiedatum 18581869
Première 5 februari 1874 (orkestversie dansen nr. 1, 3 en 10)
Duur ca. 1-4 min. per deel
Volgende werk Scherzo uit de 'F-A-E'-sonate (1853), WoO 2
Oeuvre Oeuvre van Johannes Brahms
Portaal  Portaalicoon   Klassieke muziek

Geschiedenis bewerken

De Hongaarse dansen ontstonden in de jaren 1858-69 in de oorspronkelijke versie voor vierhandig piano. Later maakte Brahms een transcriptie voor pianosolo (twee handen dus) van de eerste tien dansen. Brahms maakte zelf een transcriptie voor orkest van de dansen nr. 1, nr. 3 en nr. 10 in 1873, die op 5 februari 1874 onder leiding van de componist zelf in Leipzig in première gingen. De andere dansen werden georkestreerd door andere componisten, onder wie Antonín Dvořák. Van sommige dansen wijkt de toonsoort van de orkestversie af van de oorspronkelijke pianoversie. De bekendste van de Hongaarse dansen is nr. 5 (in fis-mineur in de originele versie en g-mineur in de orkestversie). De Hongaarse dansen van Brahms vertonen verwantschap met de al even populaire Slavische dansen van Dvořák en hebben die mogelijk beïnvloed.

Overzicht van de 21 dansen bewerken

Nr. Tempoaanduiding Toonsoort
pianoversie
Toonsoort
orkestversie
Bewerker
1 Allegro molto g-mineur g-mineur Johannes Brahms (1)
2 Allegro non assai d-mineur d-mineur Andreas Hallén (2)
3 Allegretto F-majeur F-majeur Johannes Brahms
4 Poco sostenuto f-mineur fis-mineur Paul Juon
5 Allegro fis-mineur g-mineur Albert Parlow (3), Martin Schmeling (4)
6 Vivace Des majeur D-majeur Martin Schmeling, Albert Parlow
7 Allegretto F-majeur A-majeur Martin Schmeling, Johan Andreas Hallén
8 Presto a-mineur a-mineur Robert Schollum
9 Allegro non troppo e-mineur e-mineur Robert Schollum
10 Presto E-majeur F-majeur Johannes Brahms
11 Poco andante d-mineur d-mineur Albert Parlow (5)
12 Presto d-mineur d-mineur Albert Parlow
13 Andantino grazioso D-majeur D-majeur Albert Parlow
14 Un poco andante d-mineur d-mineur Albert Parlow
15 Allegretto grazioso Bes-majeur Bes-majeur Albert Parlow
16 Con moto F-majeur F-majeur Albert Parlow
17 Andantino fis-mineur fis-mineur Antonín Dvořák (6)
18 Molto vivace D-majeur D-majeur Antonín Dvořák
19 Allegretto b-mineur b-mineur Antonín Dvořák
20 Poco allegretto e-mineur e-mineur Antonín Dvořák
21 Vivace e-mineur e-mineur Antonín Dvořák

De bezettingen van de orkestversies zijn als volgt:

Geluidsbestanden bewerken

 
Hongaarse dans nr. 5 in g-mineur, uitgevoerd door de Fulda Symphonic Orchestra o.l.v. Simon Schindler (download·info)
 
Hongaarse dans nr. 5 in fis-mineur, gespeeld door Arthur Nikisch voor een pianorol-opname (Welte-Mignon) op 9 februari 1906 (download·info)
 
Hongaarse dans nr. 6 in D-majeur uitgevoerd door de Fulda Symphonic Orchestra o.l.v. Simon Schindler (download·info)

Bronnen bewerken

  • Burkhard Rempe: Ungarische Tänze. In: Wulf Kunold (uitgever): Lexikon Orchestermusik Romantik A–H. Schott, Mainz 1989, ISBN 3-7957-8226-0, p. 99-101

Trivia bewerken

  • De vijfde dans wordt gebruikt in de film The Great Dictator van Charlie Chaplin. De acteur speelt de rol van een kapper en scheert zijn klant op de maat van de muziek.