Wikipedia

Gustave Van Vaerenbergh

Belgisch beeldhouwer (1873-1927)

Gustave Van Vaerenbergh (Gent, 6 januari 1873 – Schaarbeek, 16 februari 1927) was een Belgische beeldhouwer.

Gustave Van Vaerenbergh
Gustave Van Vaerenbergh aan het werk
Algemene informatie
Geboren 6 januari 1873
Gent
Overleden 16 februari 1927
Schaarbeek
Nationaliteit België
Beroep Beeldhouwer

Biografie bewerken

Van Vaerenbergh volgde les aan de Academie voor Schone Kunsten te Gent van 1888 tot 1890. Zoals veel kunstenaars die afkomstig waren uit een bescheiden milieu (hij was de zoon van een schoenmaker)[1] ging Gustave Van Vaerenbergh werken in bedrijven waar hij zijn artistieke aanleg en vorming voor commerciële doeleinden kon aanwenden.[2]

In 1901[3] verhuisde hij naar Sint-Joost-ten-Node,[4] en een jaar later naar Schaarbeek waar hij de rest van zijn leven zou blijven wonen.[5] Hij ging er werken als «mouleur en plâtre»[6] (modelleerder of maker van matrijzen voor gipsen beelden) bij het bedrijf A. Carli Frères in de L'Olivierstraat[7] in Schaarbeek, een bedrijf dat commerciële beelden produceerde. Deze succesvolle onderneming, die actief was van het begin tot voorbij het midden van de twintigste eeuw, telde bij aanvang ongeveer 20 werknemers en op haar hoogtepunt ongeveer 100 werknemers. De beelden zijn wereldwijd verspreid. Antonio Carli, beeldhouwer,[8] was de stichter van het Atelier A. Carli Frères, samen met familieleden. Zij waren afkomstig uit Bagni di Lucca (Italië).[8] Hun bedrijf was gespecialiseerd in het maken van religieuze beelden, goedkope decoratieve beelden, garnituren en vazen in gips en terracotta en duurdere klassieke art nouveau-beelden in steen en brons.[9][10]

 
A. Carli Frères Schaarbeek - reclame

Opvallend is dat verschillende familieleden van Gustave Van Vaerenbergh (zijn broer en zuster, later ook zijn ouders) en andere inwoners van Gent en omgeving in die periode in de buurt van Schaarbeek gingen wonen. Onder meer zijn broer Octave ("mouleur en plâtre") was ook werkzaam bij A. Carli Frères.[11][1] In 1906[12][13] was Gustave Van Vaerenbergh reeds officieel aangesteld als beeldhouwer in het bedrijf. Als beeldhouwer maakte hij vooral bustes van jonge vrouwen in de art nouveau-stijl, maar ook beelden van kinderen, dieren en pierrots[14] in marmer, brons, albast, aardewerk en gips. Merkwaardig zijn de chryselephantines die de vergelijking met art nouveau-beelden van grote beeldhouwers kunnen doorstaan. Daarnaast ontwierp hij ook eenvoudige gipsen garnituurbeelden zoals vazen, klokken en figurines. In kwaliteit zijn die werken ver verwijderd van zijn chryselephantines en marmeren en albaster beeldhouwwerken, maar ze waren ongetwijfeld belangrijk voor het commerciële succes van de onderneming A. Carli Frères. De ontwerpen waren ongetwijfeld dikwijls geïnspireerd op oudere populaire werken, bv. het meisje met de hoed. In het commerciële bedrijf was ongetwijfeld weinig ruimte voor eigen initiatief, daarnaast werd er ook gewerkt op bestelling,[15] waardoor dikwijls een afbeelding van een bestaand werk als voorbeeld zal zijn afgegeven. Gustave Van Vaerenbergh slaagde er echter in één of meerdere varianten te creëren, duidelijk verschillend van de inspiratiebron en mooier dan het origineel.

Alle beelden werden genummerd en daarna in serie geproduceerd. In de overzichtscatalogus van de werken van Gustave Van Vaerenbergh van Florian Haberey zijn ongeveer 180 werken van Gustave Van Vaerenbergh met een eigen serienummer vermeld. Dit is ongetwijfeld slechts een fractie van het totaal aantal van zijn ontwerpen.[16] Deze werken werden daarna gereproduceerd. De beeldhouwwerken in steen van dezelfde serie zijn daarom altijd licht verschillend. De meeste beelden werden gemaakt in meervoudig albast met een marmeren sokkel. Opvallend bij zijn ontwerpen is een herhaling van het zelfde thema met lichte variaties, bijvoorbeeld de stand van het hoofd of licht verschillende kledij. Dit wijst op het belang van de commerciële aspecten in zijn creaties. Het is waarschijnlijk dat meerdere werknemers van het bedrijf instonden voor de reproductie van de beelden. Er waren meerdere beeldhouwers actief in het bedrijf.[2] De beeldhouwer Ricardo Aurilli heeft in het bedrijf gewerkt van 1905 tot 1914.[17]

Gustave Van Vaerenbergh overleed in Schaarbeek op 16 februari 1927.[18][19]

Signatuur bewerken

 
Werknemers van Ets. A. Carli Frères in 1913. Gustave Van Vaerenbergh staat links bovenaan.

Gustave Van Vaerenbergh signeerde zijn werken met G.Van Vaerenbergh of G.V.Vaerenbergh.

Opvallend is dat werken uit een serie die met zijn naam zijn gesigneerd soms ook terugkomen met de signatuur "Carli", "A Carli" en "G.Carli". Deze signaturen zijn ook te zien op andere werken van het bedrijf.[9][20] In een iets latere fase is er binnen de onderneming een grote productie van beelden en vooral religieuze werken met signatuur van de beeldhouwer Jean Carli.[9][21]

Hoewel de meeste internetsites vermelden dat G. Carli een pseudoniem is van Gustave Van Vaerenbergh, is het waarschijnlijker dat "G. Carli" staat voor Giovanni Carli, waarschijnlijk Giovanni Ornido Carli[22][23], aangezien zijn broer Giovanni Ambrosio Guido Carli steeds signeert met Jean of J.Carli.[8] De signatuur van A. Carli zou dan van de bedrijfsleider Antonio kunnen zijn, maar het is ook mogelijk dat het gaat om een andere broer Ambrogio die enkel bekend is uit de overlevering, maar waarvan geen bronnen bestaan. Waarschijnlijk werden de kopieën van de beelden Van Vaerenbergh gemaakt na het overlijden van Gustave Van Vaerenbergh. Dit zou de variaties in de beelden en de verschillende signaturen op gelijkaardige beelden kunnen verklaren, waarschijnlijk om auteursrechten te vermijden.

Het bronsgieten gebeurde in de "Ateliers H. Dechaineux" in Schaarbeek. Ook deze vermelding vindt men soms terug op zijn werken.[24][25]

Verwarring bewerken

Er zijn geen banden tussen het bedrijf A. Carli Frères uit Schaarbeek en de beeldhouwers Auguste Carli en zijn broer François Carli uit Marseille.[26] en hun "Atelier-museum frères Carli" voor reproductie van beeldjes in gips in Marseille [26][27] Het is dus geen bijhuis van dit atelier-museum zoals dikwijls vermeld wordt.

Door het gebruik van de signatuur "Carli" in diverse variaties worden de werken van A. Carli Frères zeer dikwijls foutief aan Auguste Carli en aan de Italiaanse beeldhouwer Guiseppe Carli (1915 - 1987) toegeschreven, zelfs wanneer er "made in Belgium" op staat.

Soms is er ook verwarring over Van Vaerenberghs voornaam en wordt hij als Georges Van Vaerenbergh aangeduid.[28]

Galerij bewerken

  •  
    Chryselephantine (Jeanne d'Arc)
  •  
    Jonge dame met muts (marmer)
  •  
    Gustave Van Vaerenbergh : buste in brons
  •  
    Gustave Van Vaerenbergh : Pierrot in brons
  •  
    Pierrots (gips)
  •  
    Vaas (gips)
  •  
    Jong meisje (gips)

Bronnen bewerken

Algemene bronnen bewerken

Referenties bewerken

  1. ↑ a b Daniël Van Ryssel, Lexicon van Oost-Vlaamse Schilders en Beeldhouwers (1700-1940). UGent (2016). Gearchiveerd op 22 december 2022. Geraadpleegd op 29-03-2023.
  2. ↑ a b Hans Geybels (2015). Het heiligenbeeldje - Een biografie. Halewijn - Antwerpen. Gearchiveerd op 28 maart 2023.
  3. ↑ In de "standaardbiografie" die op alle sites zonder referenties wordt overgenomen zou hij op 27 juni 1900 in Gent gehuwd zijn met Jeannette Van Hoorde. Op 7 juni 1901 verhuisde het echtpaar naar Sint-Joost-Ten-Node.
  4. ↑ In Sint-Joost-ten-Node woonde hij in Groenstraat 111
  5. ↑ In Schaarbeek woonde hij in de Paleisstraat 163, Stephensonsstraat 56 en Ernest Discaillestraat 25.
  6. ↑ Gustave Van Vaerenbergh, 31 jaar oud, wonende te Schaerbeek, mouleur en plâtre van beroep, Huwelijk op 19 maart 1904 te Schaarbeek (België). Open archieven. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  7. ↑ Schaarbeek L'Olivierstraat. Brussels Hoofdstedelijk Gewest INVENTARIS VAN HET BOUWKUNDIG ERFGOED. Gearchiveerd op 28 maart 2023. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  8. ↑ a b c Kamer der Volksvertegenwoordigers: Naturalisatie aanvragen 11 januari 1950:1. Aanvraag van de heer Antonio Carli : De heer Carli is geboren te Bagni di Lucca (Italië}, op 19 november 1868. Hij woont in België sedert 1894 en is patroon-gipsbeeldjesmaker te Schaarbeek (Brabant). 2. Aanvraag van de heer Giovanni, Ambrogio, Guido Carli: De heer Carli is geboren te Bagni di Lucca (Italië}, op 23 maart 1895. Hij woont in België sedert 1920 en is gipsbeeldjesmaker te Schaarbeek (Brabant). https://www.dekamer.be/digidoc/OCR/K3138/K31380659/K31380659.PDF. Gearchiveerd op 14 april 2023.
  9. ↑ a b c (fr) Annuaire des Beaux Arts 1930-1931, blz. 456-458. Artplaza. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  10. ↑ (fr) Pierre Mardaga (2001). Le patrimoine et ses métiers. Pierre Mardaga, p. 30. ISBN 28790097808. Gearchiveerd op 18 juli 2023.
  11. ↑ Open Archieven. Gearchiveerd op 18 juli 2023. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  12. ↑ Tussen19 maart 1904 (beroep : "mouleur en plâtre" en 6 oktober 1906 (beroep : "sculpteur") https://www.openarch.nl/search.php?name=Gustave+Van+Vaerenbergh. Gearchiveerd op 18 juli 2023.
  13. ↑ "Getuigen : Gustave Van Vaerenbergh 33 jaar oud wonende te Schaerbeek, sculpteur van beroep, Huwelijk op 6 oktober 1906 te Sint-Joost-ten-Node (België). Open archieven. Gearchiveerd op 28 maart 2023. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  14. ↑ Verguld bronzen beeld “Pierrot à la mandoline”, gesigneerd G.V. Vaerenbergh (1873-1927). Antiek Art PFKG. Gearchiveerd op 28 maart 2023. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  15. ↑ Archief gemeente Schaarbeek: dossiers "Carli" "commodi et incommodi" 5 juni 1909 nr. 616 en 25 oktober 1910 nr.1014/8864.
  16. ↑ Haberey, Florian, G(ustave) Van Vaerenbergh (1873 - 1927) sculptor - sculpteur - Bildhauer (2023). Geraadpleegd op 28-03-2023.
  17. ↑ (fr) ARTS PLASTIQUES EN LYCÉE ET COLLÈGE, 442-LE CIMETIÈRE DU CHÂTEAU DE LA VILLE DE NICE-PROJET PÉDAGOGIQUE-17. Gearchiveerd op 18 april 2023. Geraadpleegd op 14-4-2023.
  18. ↑ De meeste biografieën vermelden dat hij tot 1925 werkte bij de firma Carli & Frères en dat hij vanaf 1925 zijn eigen atelier had in Elsene. Er zijn echter geen betrouwbare bronnen die dit bevestigen.
  19. ↑ Er zijn momenteel geen gegevens over zijn gezinssituatie.
  20. ↑ Verschillende websites vermelden "G.Carli" als pseudoniem voor Gustave Van Vaerenbergh. bv. https://www.pamono.eu/art-deco-spelter-sculpture-by-g-carli https://www.cava-tienen.be/webshop/Gipsen-buste-van-Afrikaanse-jongen-G-Carli-Gustave-Van-Vaerenbergh-p388243677 https://www.uwkringding.be/item/leeuwin-g-carli/AN-2021-10100. Gearchiveerd op 18 juli 2023.
  21. ↑ Jean of Giovanni Carli werd in 1951 geadopteerd door Antonio (Antoine) Carli https://books.google.be/books?id=IPTJsGpv6GgC&pg=PA3052&lpg=PA3052&dq=antonio+(antoine)+carli+schaerbeek+moniteur+belge&source=bl&ots=qdk0S_p4ry&sig=ACfU3U13eVTcZvueJVqT3odork6fn7J0Vw&hl=nl&sa=X&ved=2ahUKEwiDmtq376n-AhXW_rsIHXpQBloQ6AF6BAgFEAM#v=onepage&q=antonio%20(antoine)%20carli%20schaerbeek%20moniteur%20belge&f=false
  22. ↑ Huwelijk op 8 mei 1909 te Schaarbeek (België) (20-04-2023). Geraadpleegd op Open archieven.
  23. ↑ Er is geen enkele betrouwbare bron die aantoont dat G.Carli het pseudoniem van Gustave Van Vaerenbergh zou zijn. Hoewel de meeste internetsites vermelden dat G. Carli een pseudoniem is van Gustave Van Vaerenbergh is het waarschijnlijker dat "G. Carli" staat voor Giovanni Carli, dit kan Giovanni Ornido Carli of Jean Carli (die later als zaakvoerder optreedt als "Guido" Carli) zijn, het meest waarschijnlijke is Ornido, aangezien Jean Carli steeds met zijn eigen naam signeerde. De signatuur van A. Carli zou dan Antonio Carli betreffen. Hierover zijn evenwel geen bronnen aangetroffen. Deze referentie wordt 2 keer gebruikt op deze pagina
  24. ↑ Auktionshaus Wendl, Lot 2717: VAERENBERGH, Gustave van (1873 Gand - 1927 Schaerbeck). Weibliche Bronze-Alabaster-Büste "Ateliers H. Dechaineux 1899-1924". Invaluable.com (25-06-2021). Gearchiveerd op 1 april 2023. Geraadpleegd op 01-04-2023.
  25. ↑ Manometer : Ateliers de Construction H. Dechaineux & Cie. Inventaris van het roerend erfgoed - Brussel Hoofstedelijk Gewest. Gearchiveerd op 1 april 2023. Geraadpleegd op 01-04-2023.
  26. ↑ a b (fr) Laurent Noet, L’atelier-musée des frères Carli et la promotion de la sculpture religieuse à Marseille 1. Marseille, ville sculptée (10-1-2019). Gearchiveerd op 28 maart 2023. Geraadpleegd op 28-03-2023.
  27. ↑ (fr) L’enseigne de l’Atelier-Musée Carli et la Machine à Coudre. Tourisme Marseille. Gearchiveerd op 7 april 2023. Geraadpleegd op 5-4-2023.
  28. ↑ SCHOONHEID ALS SERIEWERK: GUSTAVE VAN VAERENBERGH (2011). Gearchiveerd op 28 maart 2023. Geraadpleegd op 28-03-2023.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gustave_Van_Vaerenbergh&oldid=66740586"