Genealogie van Jezus
In het Nieuwe Testament wordt de genealogie van Jezus in twee versies weergegeven en wel in Matteüs 1 en Lucas 3. Beide lijsten bevestigen Jezus' afstamming als lid van het door God uitverkoren volk van de Israëlieten. Omstreden is of deze lijsten door de auteurs van de evangeliën zelf bedacht zijn of gebruik maakten van bronnen die reeds in omloop waren.
In de christelijke iconografie van de middeleeuwen werd de afstammingslijn van Jezus aangeduid als de boom van Jesse (Latijn: Radix Jesse).
Verschillen bewerken
De geslachtslijsten van Jezus zijn te vinden in Matteüs 1:1-17 en Lucas 3:23-38. Matteüs werkt van oud naar jong, Lucas van jong naar oud. De lijsten zijn identiek tussen Abraham en David, maar vanaf dat punt verschillen zij radicaal:
- Matteüs volgt de lijn van Salomo, Davids oudste zoon en opvolger, maar Lucas volgt de lijn van Natan, een andere zoon van David.
- Matteüs schrijft dat Jechonja de vader van Sealtiël was; volgens Lucas was Neri Sealtiëls vader.
- Matteüs volgt de lijn van Zerubbabel, een zoon van Sealtiël, maar Lucas volgt de lijn van Resa, een andere zoon van Sealtiël.
- Matteüs schrijft dat Jakob de vader van Jozef was; volgens Lucas was Heli Jozefs vader.
- Volgens Matteüs waren er 28 generaties tussen David en Jezus (15 tussen David en Sealtiël, 13 tussen Sealtiël en Jezus), volgens Lucas 43 (22 tussen David en Sealtiël, 21 tussen Sealtiël en Jezus).
- Een bijkomend verschil is dat Matteüs 1:7-11 tussen Salomo en Jechonja vier generaties minder noemt dan 1 Kronieken 3:10-16: Achazja, Joas, Amasja en Azarja.
Van deze verschillen zijn nr. 2 (veroorzaakt door nr. 1), nr. 4 (veroorzaakt door nr. 3) en nr. 6 biologisch gezien onmogelijk. Bij nr. 5 sluit het verschillende aantal generaties biologisch de mogelijkheid uit dat Matteüs en Lucas slechts verschillende namen hebben gegeven voor dezelfde personen.
Een aanvullend theologisch verschil is dat er wordt beweerd dat Jezus ter wereld kwam door een maagdelijke geboorte; hierdoor zou Jozef niet de biologische vader zijn en dus zijn voorouders irrelevant voor Jezus. De voorouders van Maria zouden om dynastieke redenen belangrijk kunnen zijn (zie motieven), maar Maria wordt slechts genoemd als de "vrouw van" Jozef.[1]
Verklaringen bewerken
Oorzaak bewerken
De verschillen tussen de genealogieën in Matteüs en Lucas werden al vroeg gesignaleerd en er is vaak geprobeerd deze te harmoniseren. Volgens Howard W. Clarke kunnen de twee lijsten niet geharmoniseerd worden en vandaag de dag worden zij beschouwd als "theologische" constructies. Volgens Scott Gregory Brown is de oorzaak van het verschil tussen de twee genealogieën dat het niet bijgevoegd was in de gemeenschappelijke bron van de twee evangeliën (Evangelie volgens Marcus en Q).[2] Dit betekent dus dat de auteurs van Matteüs en Lucas onafhankelijk van elkaar bronnen hebben geraadpleegd over de afstamming van Jezus, waardoor minstens een van de twee gedeeltelijk incorrect moet zijn overgeleverd.
Enige indicatie kan zijn dat Matteüs' geslachtslijst op vier generaties overeenkomt met 1 Kronieken, terwijl Lucas iets voorzichtiger is bij de presentatie van zijn geslachtslijst door te vermelden dat Jezus "zoals algemeen werd aangenomen" de zoon van Jozef was, die de zoon van Heli was enz. (Lucas 3:23). Dit lijkt aan te geven dat de auteur van het Lucas-evangelie afging op wat er werd aangenomen door de (meerderheid van) mensen die hij raadpleegde, waarbij hij de mogelijkheid open lijkt te houden dat het niet klopt, terwijl de auteur van Matteüs uitging van het gezag van het Oude Testament; de drie keer 14 generaties schijnen de meeste critici enigszins gekunsteld en toevallig. Deze observaties van geleerden kunnen echter geen definitieve voorkeur voor een van beide lijsten geven, noch ze allebei als geheel incorrect afschrijven.
Motieven bewerken
- Het motief voor de auteurs van Matteüs en Lucas om de geslachtslijsten te noemen kan van politieke aard zijn geweest, omdat Jezus dan als afstammeling van koning David het koningschap van de Joden kon opeisen. Dit is verwant aan de bewering dat Jezus de Joodse messias (oftewel de "christus" of de "gezalfde") was, wat betekende dat hij koning zou worden. Zoals boven beschreven is deze troonclaim echter strijdig met de doctrine van de maagdelijke geboorte, die meer religieus van aard is.
- Volgens Stanton kondigt de genealogie de acceptatie van niet-joden in het Koninkrijk van God aan: dat refereert aan Jezus als "de Zoon van Abraham"; de auteur had de belofte van Abraham in gedachte uit Genesis 22:18. Matteüs vertelt dat door Israëls mislukking om het "vruchten van het koninkrijk" te creëren en de afwijzing van Jezus, Gods koninkrijk van Israël is afgenomen en aan de niet-joden gegeven. Een andere aankondiging van de acceptatie van niet-joden is de toevoeging van vier vrouwen in de genealogie, wat iets onverwachts was voor een lezer uit de 1e eeuw. Volgens Stanton stellen de vrouwen voor een lezer uit de eerste eeuw niet-joden voor.[3]
Harmonisatiepogingen bewerken
De bekendste manier van apologeten om de twee genealogieën met elkaar te verzoenen is door te stellen dat Matteüs de stamboom van Jozef noemt en Lucas de stamboom van Maria; Jozef zou niet de zoon maar de "schoonzoon" van Heli zijn, en het zou in 1e-eeuws Palestina het gebruik zijn om als vrouw je echtgenoot te noemen in plaats van jezelf als je je eigen afstamming kenbaar maakte. Een geharmoniseerde stamboom ziet er dan als volgt uit:
| Uria | Batseba | Koning David | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Salomo | Natan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Rechabeam | Addi | Mattatta | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Abia | Melchi | Menna | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Asa | Neri | Melea | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Josafat | Sealthiël | Eljakim | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Joram | Zerubbabel | Jonan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Uzzia | Abiud | Resa | Josef | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Jotam | Eljakim | Amos | Joanan | Juda | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Achaz | Azor | Mattatias | Joda | Simeon | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Hizkia | Sadok | Josef | Josech | Levi | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Manasse | Achim | Jannai | Semeïn | Mattat | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Amos | Eliud | Melchi | Mattatias | Jorim | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Koning Josia | Eleaza | Levi | Maät | Eliëzer | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jechonja | Mattan | Mattat | Naggai | Jozua | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jakob | Heli | Hesli | Er | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jozef | Maria | Naüm | Elmadan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jezus | Kosam | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
De meeste onderzoekers beschouwen deze argumenten als ad-hoc-hypothesen, omdat ze niet gesteund worden door de tekst zelf of buitenbijbels historisch bewijsmateriaal over genealogische gebruiken in het Palestina van die tijd. Ook taalkundig gezien houdt het geen steek, aangezien υἱός "zoon" of "afstammeling" betekent; als Lucas werkelijk "schoonzoon" had bedoeld, dan zou hij wel het woord γαμβρός hebben gebruikt, wat zou hebben aangegeven dat het om aangetrouwde familie ging en niet om een bloedverwant. Bovendien lost dit verschil nr. 2 niet op, omdat Sealtiël en Zerubbabel overeenkomen in beide lijsten, en een "schoonzoon"-constructie is moeilijk vol te houden, omdat deze personen allemaal rechtstreekse afstammelingen moeten zijn. Sommige apologeten vragen zich daarom af of de twee Sealtiëls en Zerubbabels niet vier verschillende personen zijn in plaats van twee, en de overeenkomst hier schijn is. Hoewel dit in principe mogelijk is, kleeft er een grote onwaarschijnlijkheid aan vast: juist waar de lijsten twee keer op rij overeenkomen, zou dit toeval zijn en bovendien zou de lijn van Natan zich 43 keer hebben voortgeplant in de tijd dat die van Salomo er 28 keer over deed. Daarnaast blijft het een raadsel waar de vier generaties uit I Kronieken zijn gebleven die Matteüs niet noemt.
Twee Jezuskinderen bewerken
De Oostenrijkse grondlegger van de antroposofie Rudolf Steiner (1861–1925) stelde dat de evangeliën van Matteüs en Lucas niet te verzoenen zijn, maar wel allebei waar. De conclusie moest volgens hem zijn dat er twee verschillende Jezuskinderen zijn geweest, waarvan de "Salomonische Jezus" van Matteüs op 6 januari 1 v.Chr. was geboren maar nog vóór zijn volwassenheid overleed, en de "Nathanische Jezus" van Lucas geboren was op 25 december 1 v.Chr. met gelijknamige ouders maar een andere afstamming. De Salomonische en Nathanische Jezus werden volgens Steiner als twaalfjarige in de tempel verwisseld, waar de Nathanische Jezus, die reeds het "nirmanakaya van Boeddha" bezat, nu ook het "ik-wezen van Zarathoestra" van de Salomonische Jezus had aangenomen, en vervolgens werd aangetroffen door de Salomonische Jozef en Maria en per abuis aangezien voor hun eigen zoon en zo uiteindelijk het Christuswezen werd.[4] Emil Bock, mede-oprichter van De Christengemeenschap, een nauw aan de antroposofie verbonden christelijke "beweging", werkte de leer van de twee Jezuskinderen verder uit[5] (een recente verdediger van de leer is Hans Stolp).[6] Buiten hun maatschappelijke minizuil is de steun voor deze speculaties van Steiner en Bock echter nihil gebleven.
Externe links bewerken
- (en) Genealogie van Jezus (Complete-Bible-Genealogy)
- (en) Duellerende Genealogieën (Canadese site)
Zie ook bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
Literatuur
Voetnoten
|
