Gemaal Kadoelen

Gemaal Kadoelen
	Het wit-blauwe moderne gemaal; op de achtergrond het oude (juli 2018)
Gebouw
Plaats	Kadoelen (Amsterdam-Noord)
Bouwjaar	versie 1: 1875; versie 2: 1987
Architect	versie 2: Heidemij, Jan Overbeek
Locatie	Landsmeerderdijk
Huidig gebruik	versie 1: concertzaal; versie 2:gemaal
Gemaal
Buitenwater	Zijkanaal I
Binnenwater	Kadoelerbreek (Waterlandse boezem)
Aandrijving	elektrisch
Opvoerwerktuig	vijzel
Waterschap	Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier

Het Gemaal Kadoelen is een boezemgemaal voor de Waterlandse boezem in Amsterdam-Noord.^[1]

Eerste versie (bouwjaar 1875) bewerken

De eerste versie werd gebouwd rond 1875 door Hoogheemraadschap Waterland; zij schakelde als ontwerpers Cornelis Blankevoort en J. van Leeuwen in. Voor die tijd stonden er hier twee molens (in totaal zeventien) het water uit de polder Waterland te verwijderen. Tegelijkertijd met het “nieuwe” gemaal werd er ook een gebouwd in Holysloot (Gemaal Rijpersluis). Het water werd het gemaal ingezogen vanuit het meertje Kadoelerbreek dat ten noordwesten van het gemaal ligt. Het water werd vervolgens omhoog gepompt naar Zijkanaal I, dat in verbinding staat met Het IJ/ het Noordzeekanaal (Rijpersluis loosde op het IJsselmeer).^[2] De motor liep in eerste instantie op stoom, later op elektra en dreef een scheprad aan.

Tweede versie (bouwjaar 1987) bewerken

Rond 1987 werd er gebouwd aan een nieuw gemaalgebouw dat een vijzelgemaal zou gaan herbergen. De capaciteit moest opgeschroefd worden en dat kon niet gerealiseerd worden in het oude systeem. Het ontwerp kwam van architect J. Overbeek van de Heidemij. Ook dit gemaal loost via een tussenmeertje via een duiker in de Landsmeerderdijk op Zijkanaal I. Het gebouw is van beton en staal, waarbij het een opvallend dak heeft meegekregen. Dit heeft namelijk de vorm van de vijzels die binnen hun werk doen. Het ontwerp kreeg de betonprijs 1987 voor kunstwerken in de waterbouw. Een elektromotor kan 2 x 350 m3 per minuut over 1,5 meter omhoog pompen. Het gemaal Kadoelen werkt nu samen met het gemaal De Poel bij Monnickendam om het circa 10.000 hectare groot gebied te bestrijken.

Concertgemaal bewerken

Het oude gemaal werd in 2014 door Stadsherstel Amsterdam gerenoveerd en omgebouwd. Het gebouw heet sindsdien Concertgemaal. Het Concertgemaal verhuurt werk- en vergaderruimtes aan creatieve ondernemers en organiseert regelmatig klassieke concerten.^[3]^[4]