Gebruiker:Jill Loeys/Kladblok

Het Zeepreventorium is een medisch centrum in Klemskerke, De Haan. Hoofdzakelijk gekend als een medisch pediatrisch revalidatiecentrum voor kinderen en jongeren met verscheidene chronische aandoeningen, zoals astma, obesitas, chronisch vermoeidheidssyndroom... Reeds sinds het ontstaan streven ze één hoofddoel na: de revalidatie van mensen.

Geschiedenis

Het Zeepreventorium kent een rijke geschiedenis. Zowel qua beheer, behandelingen, gebouwen, activiteiten als mogelijkheden is er veel veranderd door de jaren heen.

Oprichting (1917 – 1927)

Het Zeepreventorium heeft z’n oprichting te danken aan de familie Solvay. Ter nagedachtenis van zijn ouders Alfred Solvay, wou Louis Solvay dat er een bepaald bedrag naar de bestrijding van tuberculose zou gaan. Het was op 10 maart 1917 dat hij deze wens uitdrukte, alsook een uiteenzetting over de naoorlogse toestand in verschillende landen gaf. Het startkapitaal, ter waarde van 2.800.000 fr., bestond uit schenkingen van de familie Solvay.

Vanaf 10 november 1917 verenigden enkele hooggeplaatste personen zich, met name de heren Bordet, Demoor, Hannon, Louis Solvay en Emile Tournay-Solvay en M. Chaoffray. De heer M. Chaoffray werd secretaris van de vereniging. De vereniging kreeg de naam B.N.V.T. of de “Belgische Nationale Vereniging voor Bestrijding der Tuberculose”. De oprichting had als doel een instelling te voorzien gericht op kinderen waarbij er sprake was van het eerste contact met de bacterie met het lichaam, de zogenaamde primo infecties.De grondslagen van de vereniging werden gelegd op 27 november 1917. Op 11 december 2017 ging de zoektocht naar een geschikte plaats aan de kust van start, dit onder de hoede van de heer Pirson, toenmalig directeur bij het Ministerie van Financiën. Hiervoor keek hij uit naar gronden die eigendom van de Staat waren. Zo kwam hij, samen met de vereniging, uit op Klemskerke. Het B.N.V.T. deed het nodige om na Wereldoorlog I meteen te kunnen starten aan de effectieve oprichting van de instelling.

Kort na de wapenstilstand in 1918 kon de vereniging, dankzij het Rode Kruis, tijdelijk de barakken van het veldhospitaal Océan gebruiken. Hier kreeg een groep van 300 kinderen een onderkomen, met als directeur dokter Wettendorf.

De architect Masure ontwierp in 1920 de plannen en in 1923 ging de opbouw van het Zeepreventorium van start. In 1925 ging het preventorium dan definitief open met de huidige Solvay-gebouwen. Een voorziening goed voor 400 kinderen, zowel jongens (6 tot 12 jaar) als meisjes (6 tot 14 jaar). De exploitatie van de instelling werd toevertrouwd aan de “Association contre la Tuberculose”, dit onder leiding van de eerste geneesheer-directeur Denis Coulon. Op 20 augustus 1926 werd het preventorium voor de eerste keer officieel geopend door Koningin Elisabeth.

De beginjaren (1925 – 1940)

De heer Denis Coulon zou er blijven tot 1927, waarna dokter Vandersmissen hem tot 1940 opvolgde als medisch directeur.

In het preventorium verbleven een 350-tal kinderen, waar ze van de beste zorgen genoten. De kinderen kregen er rust, zuivere lucht, zonnekuren, hydrotherapie, baden met verwarmd zeewater, continue medische controle, lichamelijke opvoeding en volledig (lager) onderwijs.

De strijd tegen tuberculose had effect en was fel verminderd bij kinderen. Daarom werd er ook nagedacht om te voorzien in een behandeling voor jonge meisjes die vaak leden aan bloedarmoede en te kampen kregen met groeiproblemen bij de overgang naar hun volwassenheid.

Ondanks dat de huidreacties wegens tuberculose fel verminderd was bij kinderen, was deze sterk toegenomen bij adolescenten. Deze werden opgenomen en behandeld in de Hélio-Marin. Specifiek was dit in eerste instantie voor meisjes van 16 tot 21 jaar.

Tijdens Wereldoorlog II

Toen Duitsland op 10 mei 1940 België binnen viel, werd er een uitzetbevel voor het preventorium afgekondigd. Op 13 mei 1940 stond in “De Volksgazet” te lezen dat het preventorium ontruimd werd. De ouders van de kinderen werden aangemaand om hun kinderen binnen de 8 dagen te komen ophalen. De kinderen die niet opgehaald konden worden, zouden in een gelijkaardige instelling ondergebracht worden. Zo gezegd zijnde, werd op 19 mei 1940 het preventorium geëvacueerd. De overgebleven patiënten werden overgebracht naar De Panne, om op 20 mei 1940 terug te keren naar het preventorium. De reden? Tijdens hun afwezigheid werd het preventorium geplunderd door de plaatselijke bevolking.

Beide gebouwen werden in gebruik genomen en brachten er zowel de beenderpatiënten van het Sanatorium Roger de Grimberghe, het leger als de patiënten van dr. Delchef onder. Enkel rechthebbende patiënten met beendertuberculose werden toegelaten. Patiënten met longtuberculose werden niet aanvaard omdat er een te groot gevaar voor besmetting was. Ook konden er 500 gekwetste militairen en 2000 vluchtelingen terecht voor de nodige zorgen. Verder werd het preventorium werd een plaats waar de gezondheidsdienst van het Belgische leger enkele dagen verbleef. Op de dag van de overgave door België aan het Duitse leger, werden er nog 26 brandbommen op het preventorium geworden. Van de 26 brandbommen zijn er 24 in de duinen terecht gekomen. Op de vooravond van de bezetting, verliet dan het Belgische leger de gebouwen op bevel.

Tijdens de oorlog werd het preventorium een basis van de Duitse Kriegsmarine, onder het mom van het Rode Kruis. Nog tot aan de afbraak van de Hélio-Marin was het rode kruis te zien op het gebouw, het rode kruis op de Solvay-gebouwen ging weg bij de vernieuwing van het dak.

Door de ligging, dicht bij de haven van Oostende, was De Haan een goede uitvalsbasis voor de beveiliging. In de Solvay-gebouwen vestigden zich de matrozen, waar ze een opleiding volgden. De Hélio-Marin werd gebruikt als ziekenhuis, waar oorlogsslachtoffers verpleegd werden. En op het domein kwamen er vele bunkers.

Na Wereldoorlog II

De Canadezen bevrijden op 9 september 1944 De Haan en het preventorium komt in de handen van de geallieerden terecht. De Hélio-Marin werd dan gebruikt als hospitaal om alle gekwetsten te verzorgen die gevallen waren bij de slag om Walcheren. De Solvay-gebouwen waren zo zwaar beschadigd dat het pas in 1953 opnieuw in gebruik genomen kon worden.

Toen dr. Fernand Parisel in 1946 aankwam met zijn echtgenote dr. Leclercq Annie en hun kinderen Claire en Roger, troffen ze een lege Hélio-Marin en Solvay-gebouwen aan. Ze vestigden zich in Villa Kos en bleven er tot 7 november 1957.

Bij de terugkomst van de patiënten, kwamen ook de onderhouds-, het medisch- en het onderwijzend personeel toe. Aangezien de Solvay-gebouwen nog te zwaar beschadigd waren, werden ze ondergebracht in de Hélio-Marin.

Naast dr. Parisel die er vast verbleef, kwam dr. Blankoff wekelijks langs voor consultaties. Als neus-, keel- en oorspecialist kwam dr. P. Van de Calseyde één keer per maand bij de patiënten.

Dr. Parisel zelf spitst zich volledig toe op chronische orthopedische heelkunde. Toen bestond dit hoofdzakelijk uit beender- en gewrichtstuberculose of kliertuberculose, wat een gevolg was van kinderverlamming, beenmergontsteking of een aangeboren afwijking. Hiermee was de behandeling opnieuw volledig gericht op de bestrijding van tuberculose. Patiënten van alle leeftijden werden vanuit gans België en Luxemburg naar het preventorium gestuurd voor een kuur. Ook werden er regelmatig heelkundige ingrepen uitgevoerd.

Verder was dr. Parisel ook vanaf 1947 een stagebegeleider voor laatstejaars studenten geneeskunde aan de universiteit ULB. Bij dr. Parisel kregen ze de kans om opgeleid te worden als chirurgen in de orthopedie. Eén van die stagiairs was dr. Fernand Alexander.

Preventorium Georges Born

Preventorium Georges Born, gevestigd in Wenduine, kreeg in de jaren van Fernand Alexander ook een rol in de behandelingen van het Zeepreventorium. Het preventorium Georges Born werd gebouwd in 1878- 1880 en kreeg initieel als naam “Hospices Maritimes”. Het was opgericht als herstellingsoord door dr. Van den Abeele. Wegens het gebrek aan overheidssteun begon het preventorium al snel te vervallen.

In de jaren 1899 en 1900 werd het preventorium gebruikt als meisjesschool, geleid door de zusters van de Kindsheid Maria. Waarna de Antwerpse afdeling van de Nationale Liga tegen tuberculose zich er vestigde op 6 juli 1903, het preventorium kreeg de naam “Villa Maritime”. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kreeg het gebouw het zwaar te verduren. Na de herstellingswerken werd het op 7 augustus 1924 opnieuw ingehuldigd, eveneens door Koningin Elisabeth. Dit maal als het Preventorium Georges Born, als erkenning voor de vrijgevigheid van de familie Born.

Onder het toedoen van Dr. Alexander werd het preventorium Georges Born in 1969 een annexe van het Zeepreventorium. In de jaren 70 werd de fusie opgedoekt en kwam alles van behandelingen terug naar het Zeepreventorium.

Intussen werd het preventorium omgebouwd tot het woonzorgcentrum Duneroze.

Fernand Alexander

In 1947 kwam Fernand Alexander aan in het Zeepreventorium, als stagiair van dr. Parisel. Reeds in 1955 volgde hij er dr. René Dupont op als geneesheer-directeur. Met als zijn rechterhand dr. Flahaut, en Paul ’t Felt als financieel directeur. Vanaf 1957 werd er geleidelijk aan overgeschakeld naar een astmacentrum.

Naast de fusie met het preventorium Georges Born, zorgde dr. Alexander voor nog meer veranderingen. Zo werd er in 1962, onder het toedoen van dr. Alexander, het Hoger Instituut voor Sociale Studiën (HISS) opgericht door de vzw Jeugdzorg.

Onder dr. Alexander werden de kinderen niet behandeld als zieken, zijn visie was om de kinderen een normaal leven te bezorgen. Hen niet laten afhangen van medicatie, maar door sport en buitenactiviteiten astma te bestrijden. Medicatie werd enkel voorzien voor diegene die zwaar ziek waren. Er werd de kinderen ook verantwoordelijkheidszin aangeleerd. Ze waren verantwoordelijk voor allerlei zaken, zoals onderhoud van de slaapzalen, de serre, de kinderhoeve “Zeewinde”, … Aan de opkomst van medicatie tegen astma deed dr. Alexander niet mee, hij bleef geloven in zijn aanpak.

Om voor de zorgen van de 475 kinderen te kunnen instaan, was er een personeelsbestand van een 172-tal werknemers. Die bestond uit:

Medisch personeel: 4 geneesheren, 5 verpleegsters, 5 kinesisten en 20 kinderverzorgsters
28 onderwijzers
40 opvoeders en opvoedsters
Algemene diensten: 70 bedienden en werklieden

Ook in 1967 kreeg het Zeepreventorium bezoek van het koningshuis, deze keer van Koningin Fabiola. Dankzij de bezoeken en de vooruitstrevende onderwijstechnieken kwam het preventorium vaak in de pers en kende het in de jaren 60 een ware bloeiperiode.

De oliecrisis trof in 1973 ook België en er werd op alles bespaard. Zo ook op de uitgaven van de Staat aan het Zeepreventorium. Dr. Alexander stelde alles in het werk om het preventorium draaiende te kunnen houden. Aangezien het beheer en beleid van dr. Alexander in vraag gesteld werd, zou er een onderzoek naar hem ingesteld worden, waarna hij zelfmoord zou gepleegd hebben. Dr. Alexander overleed in Villa Kos op 30 december 1980, op 53–jarige leeftijd.

Hilde Franckx

Na de dood van dr. Alexander nam dr. Patrick Debode kortstondige de leiding van het Zeepreventorium op zich als geneesheer-directeur, tot begin 1982 dr. Hilde Franckx het roer overnam. Ze erfde hierbij ook een financieel moeilijke kwestie, er moest op verschillende domeinen bespaard worden om zo het Zeepreventorium terug te kunnen herstellen van het financieel dieptepunt.

Als arts in de kindergeneeskunde kwam er een nieuwe aanpak. Naast voldoende sport en beweging, werd er ook adem-therapie, ademkinesitherapie en correcte medicatie gegeven. Dr. Franckx zorgde er in 1990 voor dat het Zeepreventorium een echt mucoviscidose- en revalidatiecentrum werd. Later, in 1992, werd Villa Kos een centrum voor de volwassen muco-patiënten. Later kwam hierbij ook nog obesitas bij. Daarboven werden er ook huidaandoeningen, hypotrofie en endocrinologische stoornissen behandeld.

Begin 1993 zorgde ze er voor dat de inkomhal van het Zeepreventorium vernieuwd werd, alsook startten de renovatiewerken van de oudste gebouwen. Waaronder de Tritonzaal die gebruikt werd en wordt voor vele voorstellingen en activiteiten.

Op 4 juli 2001 werd dr. Hilde Franckx tot Barones gehuldigd. Waarna ze op 17 juni 2002 Prinses Mathilde mocht ontvangen. Tijdens de ontmoeting maakt dr. Franckx gebruik van het moment om Prinses Mathilde in te lichten omtrent de problematiek waar ze op stootten. Zo is dr. Franckx reeds jaren aan het ijveren voor de nieuwbouw en zwembad, die nodig is om de behandelingen te kunnen blijven garanderen.

Actueel

Na een mooie carrière van bijna 30 jaar liet dr. Hilde Franckx in 2018 het roer over. Momenteel is dhr. Bruno Wattiez algemeen directeur van het Zeepreventorium. Hij wordt bijgestaan door Prof. Dr. Christiane De Boeck als medisch coördinator en Nick Marlein als directeur patiëntenzorg.

Gebouw

Het Zeepreventorium behoort sinds 8 november 2012 tot bouwkundig erfgoed.

Solvay-gebouw

Het Solvay-gebouw is het hoofdgebouw van het Zeepreventorium, genaamd naar de familie die aan basis van de oprichting van het Zeepreventorium lag. De bouw startte in 1923 en was klaar in 1925. Een groot symmetrisch gebouw, met de hoofdingang aan de rechterkant voorzien. De hoofdingang zou later het centrale deel in beslag nemen.

Het grote gebouw bevatte vele ruimtes. Zo was er in het begin één grote slaapzaal per sectie voorzien, na de 2^e Wereldoorlog werden de grote slaapzalen opgesplitst in drie grote en twee kleinere slaapzalen per sectie. Een kapel die gebruikt werd tot in de jaren ’70, om dan plaats te maken voor de sportzaal Windekind. Sportzalen, waaronder Tritonzaal, waren en zijn tot op heden een heel belangrijk element voor het Zeepreventorium.

Uiteraard waren en zijn er ook de ruimtes voor nutsvoorzieningen zoals de keuken, linnenkamer, sanitaire voorzieningen, … Naast de binnenruimten waren er ook de zonnegalerijen, deze waren van groot belang voor het genezingsproces.

Met de sluiting van het medisch paviljoen, de Hélio-Marin, sloten ook de praktijkruimtes, laboratorium en onderzoeksruimten. Dit allen werd dan ook overgeplaatst naar het hoofdgebouw. Tot op heden wordt er veel aandacht besteed aan goede onderzoeken bij de patiënten en wetenschappelijk onderzoek.

Villa Kantekraai

Villa Kantekraai werd mee opgebouwd samen met het hoofdgebouw. Het was gebruikelijk dat de geneesheer in een villa op het domein verbleef. In 1926 was dit voor dokter Vandersmissen Villa Kantekraai. Villa Kantekraai stond ten westen van het hoofdgebouw. Later werd het gebouw gebruikt door de personeelsdienst en administratieve diensten. De villa werd in 2006 afgebroken om plaats te maken voor het nieuwe gebouw.

De tunnel

De 30 meter lange tunnel zorgt voor een rechtstreekse verbinding tussen het Solvay-gebouw en het strand.

Je kan de tunnel virtueel bezoeken en zo genieten van de muurschilderijen. Deze werden aangebracht, naar aanleiding van het kunstproject Beaufort 2009, door de Chileens kunstenaarscollectief Brigada Ramona Parra samen met de kinderen van het Zeepreventorium.

De infirmerie

Al snel barstte het hoofdgebouw, het Solvay-gebouw, uit z’n voegen, daarom werd in 1935 de Infirmerie bijgebouwd en in 1936 in gebruik genomen.

Het gebouw was een kleine kopie van het latere Hélio-Marin. Er werden dezelfde soort stenen gebruikt, als ook de vorm was dezelfde namelijk een U-vorm. De U-vorm had als doel om de zon zoveel mogelijk overal binnen te laten komen, wat belangrijk was in de therapie van de kinderen.

De kinderen die verbleven in de infirmerie, waren voornamelijk kinderen met tuberculose. Weliswaar in een vroeg, nog niet besmettelijk stadium. De ziekte was te genezen door goede, gezonde voeding, veel buitenlucht en zon. Wegens het Belgische weer werd er ook een kunstmatig strand aangelegd in de infirmerie. Hier kregen de kinderen met beendertuberculose een kuur U.V. zonnestralen.

Vanaf de fusie tussen het Zeepreventorium en Hélio-Marin, werd de infirmerie als school gebruikt. De school kreeg de naam ‘”Zeelyceum”.

Hélio-Marin

De Hélio-Marin werd gebouwd in 1938 en afgewerkt in 1940, net voor de oorlog. Aangezien de tijdstip van de afwerking, werd het gebouw in de beginne als militair hospitaal gebruikt. Tijdens de oorlog werd het opgeëist door de Duitsers.

De Hélio-Marin werd onafhankelijk van het Zeepreventorium gebouwd, ondanks dat ze op enkele meters van elkaar en op hetzelfde terrein stonden vormden ze dus geen geheel. Het doel van de Hélio-Marin was om beentuberculose bij volwassenen, en dus niet kinderen, te genezen. Het was een sanatorium en geen preventorium. Na de fusie in 1957 met het Zeepreventorium kreeg de Hélio-Marin de naam Paviljoen Joséphine Charlotte. Een andere benamingen voor de Hélio-Marin, die vaak gebruikt werd, is het Medisch Paviljoen.

Het was een grote kopie van de infirmerie, met dezelfde architect Masure, architect van de Vereniging en van het Nationaal Werk. Alle kamers waren naar het zuiden gericht, op ieder verdiep was er ook een zonnegalerij voorzien om van zo veel mogelijk zon gebruik te kunnen maken.

Op het eerste verdiep was er een kliniek met grote operatiezalen en consultatieruimtes. Het bevatte alle medische diensten, zoals de pneumologie, bloedonderzoek, radiologie, tandarts, kinesitherapie, … Met 200 bedden voor de adolescenten was er een apart verdiep voor de vrouwen en de mannen, met elk hun eigen kamer. Er was zelfs een huishoudschool voorzien. In de operatiezalen werden er regelmatig heelkundige ingrepen uitgevoerd.

Later gaf het onderdak aan het personeel van het Zeepreventorium er, nog later (tijd van HISS) ook de mammies en pappies.

In 1962 werd er gestart aan de bouw van een therapeutisch zwembad, met verwarmd zeewater. Hiervoor werd er ook leiding van de zee naar het paviljoen gelegd. In juni 1963 was het zwembad klaar en werd het in juli feestelijk ingehuldigd. Het zwembad is eveneens een noodzakelijk onderdeel in de behandeling van de patiënten. In 2000 moest het zwembad sluiten omdat het niet meer voldeed aan de VLAREM-II milieunormen. Intussen bevindt er zich een nieuw zwembad in de nieuwe gebouwen.

Kos

Gestart met bouwen in 1936 en diende als woonplaats van de hoofdgeneesheer van de Hélio-Marin. Zo zou het een woonst bieden aan dr. Parisel en dr. Alexander.

Met de bouw van de nieuwe gebouwen is Villa Kos gespaard gebleven. Tot op heden staat Villa Kos er nog steeds en doet het nu dienst als open centrum voor volwassen mucoviscidose patiënten.

Tritonzaal

De Tritonzaal bevind zich in het Solvay-gebouw. Het werd in eerste instantie gebouwd, in 1965, ter vervanging van de feesttent die gebruikt werd voor de Sprookjesnachten. Eind de jaren 60 werden de loges en een technische ruimte bijgebouwd.

Naast feestzaal werd de Tritonzaal ook gebruikt als projectiezaal. Verder fungeert de zaal, samen met nog andere multifunctionele zalen, ook als sportzaal.

De Tritonzaal werd ook gebruikt voor de binnenopnames van de film “Franz”, geregisseerd door Jacques Brel.

In De Haan is dit de grootste zaal waar er evenementen kunnen plaats vinden. Daarom worden er zelfs tot op heden nog evenementen georganiseerd, ook door organisaties buiten het Zeepreventorium. Zo gaat hier bijvoorbeeld ook het bal van de burgemeester door.

Terrein

Het Zeepreventorium strekte zich in 1937 al uit over een 12 hectare en 45 are, de totale oppervlakte van het terrein wordt nu bepaald op 129 760 m². Sport en beweging zijn van zeer groot belang. Op dit grote domein hebben ze de plaats voor de verscheidene sportterreinen, hinderissenparcours, speeltuin, kinderhoeve … Door de jaren heen werd het terrein dan ook goed benut voor allerlei sportactiviteiten, concerten,

e.a. Ook het strand werd volop benut voor de zonnekuur of om te bewegen.

Er was ook een serre en drukkerij terug te vinden. De serre werd afgebroken om plaats te maken voor de nieuwbouw. De drukkerij, die de drukwerken van het Zeepreventorium en volledig De Haan voorzag, is intussen een schrijnwerkerij.

Ten westen van het Zeepreventorium, achter het strand, was er een terrein die eveneens gebruikt werd door het Zeepreventorium. Het bevond zich in de duinen, die later gescheiden werd door een houten poort met brug. Door de terugval van het aantal kinderen werd dit deel van het terrein een natuur- en vogelreservaat “De Kijkuit”. Het is een beschermd natuurgebied geworden, onder het beheer van Natuurpunt.

Nieuwbouw

In 2006 starten de afbraak werken van Villa Kantekraai en Hélio-Marin om plaats te maken voor de nieuwbouw, die in 2009 opgeleverd werd.

In de nieuwbouw verblijven de kinderen met chronische aandoeningen, terwijl de kinderen met obesitas in het Solvay-gebouw verblijven.

Ook is er het nieuwe therapeutische zwembad, de medische diensten en de administratieve diensten terug te vinden.

kaart van de nieuwbouw

Financiering

Het Zeepreventorium ontvangt subsidies van de Staat, wat voldoende is om de basiskosten te dekken. Verder zijn ze afhankelijk van sponsors en weldoeners voor de werking en extra’s.

Entertainment

Nog voor de Tritonzaal in gebruik genomen kon worden, werden er reeds verschillende activiteiten gedaan met de valide mensen, alsook werd er dikwijls muziek gedraaid en een toneelvoorstelling gehouden. Dit was toen belangrijk om de gemoedstoestand van de patiënten te verbeteren maar bracht tevens ook geld op om de werking te kunnen garanderen. Hiervoor deden ze beroep op verschillende culturele instellingen om gratis optredens te komen opvoeren. Jonge muzikanten, koor- en dansgroepen, folklore groepen, voordrachten, … kwamen er om op te treden.

Magazine

Ten voordele van de werking van het Zeepreventorium bracht de vzw Vrienden van het Zeepreventorium een driemaandelijkse magazine uit. Het was een luxueus boekje dat uitgegeven werd voor het grote publiek, hoofdzakelijk dan voor de weldoeners. Een opsomming van de weldoeners was ook telkens de afsluit van de magazine.

In 1972 werd de magazine beperkt tot een A4-formaat, met daarop voornamelijk een beschrijving van de werking van het Zeepreventorium.

De vzw organiseerde ook tal van benefietconcerten en Sprookjesnachten.

Sprookjesnacht en benefietconcerten

Om geld in te zamelen voor het Zeepreventorium worden er sinds de beginjaren benefietconcerten georganiseerd. Sinds augustus 1960 is daar ook jaarlijks de Sprookjesnacht aan toegevoegd. De Sprookjesnachten werden de kans bij uitstek om geld in te zamelen voor het Zeepreventorium. Eerst ging dit door in een feesttent voor het hoofdgebouw, vanaf 1965 was de Tritonzaal de feestplaats. Omdat er steeds meer mensen op reis gingen in augustus, ging vanaf 1971 de Sprookjesnacht in het voorjaar door.

Het programma van Sprookjesnacht bestond telkens uit verscheidene shows en optredens, waar heel wat bekende mensen de revue passeerden. Voorbeelden hiervan zijn Louis Neefs, Will Tura, Marva, Eddy Wally, Rocco Granata, … De toegang tot het feest was voorzien voor de weldoeners en bracht dan ook veel geld op.

Ter voorbereiding van Sprookjesnacht werd er jaarlijks een boekje uitgebracht. Hierin vond je korte informatie over het Zeepreventorium en het programma. Verder was het gevuld met reclame, sponsors.

Met uitzondering van enkele jaren (1979, 1980 en 1981), was de Sprookjesnacht een jaarlijks evenement. Sinds 2008 vind er zich geen Sprookjesnacht meer plaats.

Logo

Door de jaren heen is het logo van het Zeepreventorium verscheidene keren gewijzigd. In de beginjaren was dit de naam zelf, nl. Zeepreventorium. In de jaren 60 werd het logo gekenmerkt door het kruis van Lotharingen, die tevens het symbool was van de Belgische vereniging tegen tuberculose. Dit was overgenomen van het Hélio-Marin, waarmee het preventorium eerder fusioneerde. Later werd het logo ingekort tot ‘ZPM’.

In 1970 veranderde het logo naar een oranje met een “a” erin, de “a” stond voor astmacentrum. Om later aangepast te worden door een logo gekenmerkt door een kind met golven. Dit logo werd ontworpen door het personeel en tot 2009 gebruikt. Sinds 2012 maakt het Zeepreventorium gebruik van het logo waar “zee” benadrukt wordt. Ook de trainingspakken hadden er vroeger een eigen en apart logo.

Logo ZPM
Huidig logo

Behandelingen

Kuren

De 3 kuren die in de beginjaren gebruikt werden, waren een zomerkuur, zeeluchtkuur en zeebadenkuur. Deze 3 kuren waren de basis voor het genezingsproces van tuberculose. De Franse dokters Jaubert en Rivier noemde deze verzameling van kuren “une cure hélio-marine”. Ze bevestigden ook dat de zeekuur een gunstig effect had op bepaalde vormen van astma. Vandaaruit was het een kleine stap naar een astmacentrum. Eind de jaren 50 werden de resterende patiënten met tuberculose overgebracht naar het KEI in Oostduinkerke en het Zeepreventorium begon zich te specialiseren in de behandeling van astmapatiënten. In de jaren 90 startte het preventorium met de behandeling van obesitas patiënten.

Kinesitherapie, drainage en ademkine waren toen hele belangrijke onderdelen van de behandeling. Ook sport en beweging is gedurende de ganse periode, en tot op heden nog steeds, zeer belangrijk geweest in het genezingsproces van de patiënten. Intussen wordt er een multidisciplinaire aanpak gehanteerd om gespecialiseerde zorg op maat voor iedere patiënt te kunnen bieden. Er zijn gespecialiseerde behandelingen, afhankelijk van de aandoening, voor zowel zuigelingen tot volwassen patiënten.

Het Zeepreventorium beschikt ook over een eigen onderzoekscentrum, waar wetenschappelijk onderzoek uitgevoerd wordt naar de effectiviteit van materialen, methoden en programma’s.

Aandoeningen

In het Zeepreventorium werden en worden o.m. volgende aandoeningen behandeld:

Aandoeningen van de luchtwegen: zoals astma, mucoviscidose, afwijkingen aan de luchtwegen, recidiverende bronchitis/longontstekingen, recidiverende keel-neus-ooraandoeningen, tuberculose, sarcoïdose, …
Huidaandoeningen: eczeem, psoriasis, ichtyosis, xerosis
Obesitas – hypotrofie
Chronische pijn/vermoeidheid
Andere chronische aandoeningen zoals endocrinologische stoornissen, reumatologische aandoeningen, …

Voor een actuele lijst kan de website van het Zeepreventorium geraadpleegd worden.

School

Sinds de jaren ’60 is het voor kinderen, opgenomen in het Zeepreventorium, mogelijk om hun onderwijs verder te zetten. Omdat de kinderen niet naar hun gekende school kunnen tijdens hun behandeling en opname, kunnen ze ook in het Zeepreventorium naar school. De infirmerie was het gebouw waar de meeste klassen gehuisvest werden. Een deel was vroeger ook in het Medisch Paviljoen terug te vinden, dit waren dan hoofdzakelijk de klassen van het Franstalig onderwijs.

Het type onderwijs die er gegeven wordt behoort tot het buitengewoon onderwijs type 5, ziekenhuisonderwijs. Ook nu nog is het onderwijs afgestemd op de noden en mogelijkheden van de patiënten. Top op heden bevat het Zeepreventorium nog 3 scholen: het Zeelyceum, Basisschool Aan Zee en La Ruche.

Er is een continue wisselwerking van informatie tussen de scholen en het Zeepreventorium. Dit is van belang om de behandelingen en het leerplan met elkaar te kunnen afstemmen.

Zeelyceum

Het secundair onderwijs voor jongeren tussen 12 en 18 jaar, gaat (nog steeds) door in het Zeelyceum. Hier krijgen ze voltijds onderwijs. Er worden lessen gegeven in zowel het Nederlands als het Frans. Sinds 1998 is het Zeelyceum aangesloten bij GO!

Hierdoenzenikx

Het gebouw Hierdoenzenikx werd in de jaren 70 gebouwd, zonder bouwvergunning, in de duinen. Het was bestemd voor het kunstonderwijs. Wegens het gebrek aan veiligheid, door de druk van het zand, werd het gebouw eind de jaren 90 afgebroken.

Basisschool Aan Zee

Waar het Zeelyceum les gaf en geeft aan jongeren, was ’t Zeegat bestemd voor het lager onderwijs. Kinderen tussen 2,5 tot maximum 14 jaar konden hier terecht. Intussen is ’t Zeegat omgevormd tot Basisschool Aan Zee.

De Franck Pourcel klassen

De school werd in 1969 uitgebreid met de bouw van de Franck Pourcel klassen. Hier zou ’t Zeegat komen.

La Ruche

De Franstalige kinderen kunnen terecht in de basisschool La Ruche.

De kussenklassen

In oktober 1964 werden de kussenklassen geïntroduceerd, om in september 1965 te worden veralgemeend. Lessen gingen niet door in klassieke klaslokalen met banken en een leraar op een verhoogje. Iedereen zat er op kussens. Zo ook de leerkrachten bij gemeenschappelijke taken. Zo vaak mogelijk gingen de lessen ook buiten door.

Intussen bestaan de kussenklassen niet meer en werd er plaats gemaakt voor klassieke klaslokalen.

HISS

In 1962 richtte de vzw Jeugdzorg, onder het toedoen van Fernand Alexander, er de HISS op. Het Hoger Instituut voor Sociale Studiën. Een hogeschool gericht op het onderwijzen van studenten in een vroege vorm van sociaal werk, in een 3-jarig durend traject. Een tijdje werd er ook de richting HIPO (Hoger Instituut voor Pedagogiek en Onderwijskunde) gehuisvest.

Met 8 leerlingen startte de HISS op 18 september 1962 en kende in z’n topjaren een 50-tal nieuwe studenten per startend traject van 3 jaar. In afwachting van het nieuwe HISS-gebouw, gingen de lessen door in een lokaal voorzien in het Medisch Paviljoen. Eens in het HISS-gebouw werden lessen gegeven in een zaal, kleine auditorium, met een conversationpit.

De studenten van de HISS waren eveneens de opvoeders in het Zeepreventorium, waar ze mammies en pappies genoemd werden. De studenten dienden niet alleen als opvoeders, ze werden ook vaak ingeschakeld voor het uitvoeren van klusjes op het terrein of in de gebouwen. Vanaf het 2^e jaar in hun opleiding verdienden ze hiermee een zogenaamde presalaris. Een presalaris die terugkwam naar het Zeepreventorium via ’t Wrak, een bar in het Zeepreventorium.

Net zoals de patiënten, hoofgeneesheren, personeelsleden, … verbleven ook de studenten van de HISS op het terrein van het Zeepreventorium. Meer bepaald was dit in het Medisch Paviljoen, waar eveneens de personeelsleden verbleven.

Zoals het hoort in een Hogeschool, had ook de HISS een studentenvereniging: “Zandstuyvers”. Hun jaarlijks bal “Zeebal” ging door in de Tritonzaal en de opbrengst ervan ging naar de vzw Vrienden van het Zeepreventorium.

In 2001 sloot de HISS omdat het te kleinschalig was en werd de opleiding ondergebracht in HOWEST Brugge, afdeling Oostende. Het gebouw werd nog enige tijd gebruikt door de medische diensten, tot deze naar het nieuwe gebouw werden ondergebracht in 2006.

Varia

Andere Preventoria

In groot De Haan waren er ongeveer een 30-tal preventoria. Voorbeelden hiervan zijn Georges Born, le Home du Grand Air de Liège, Home Familia, le Gai séjour, Home De Toekomst, …

Intussen kregen alle preventoria een andere bestemming of werden afgebroken.

Het Zeepreventorium in beeld

In de loop der jaren werden er verschillende films, reportages, … gemaakt in en over het Zeepreventorium.

Film: Franz
Kortfilm: Het huis in de duinen
Film: Gemeenschap “A”
Film: De andere kant van de tunnel
Zeepreventorium virtuele rondleiding
Zeepreventorium vanuit de lucht
Dag in het leven – leefgroep D

Externe Links

https://www.zeepreventorium.be/

Bronnen en referenties:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Fernand_Alexander
https://architectura.be/nl/nieuws/6773/het-zeepreventorium-en-villa-kos-in-de-haan-de-optimale-combinatie-van-een-normale-levensstijl-en-een-intensieve-therapeutische-behandeling
https://www.vakantiekolonies.be/index2702.html#gsc.tab=
https://www.vakantiekolonies.be/index190d.html#gsc.tab=0
http://zeepreventorium.org/
https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/54482
VANDENBERGHE E. e.a., De Haan opnieuw bekeken. Deel II, s.l., 1999, p. 101-109
https://publicaties.vlaanderen.be/view-file/1483
Archief Heemkring De Haan
Bibliotheek De Haan
https://www.zeelyceum.be/zeelyceum/campus-de-haan/
https://www.nieuwsblad.be/cnt/nbra18062002_026
https://www.scholengroepimpact.be/bsbo-la-ruche-de-haan-franstalige-ziekenhuisschool