Gabriel Lamé

Frans wiskundige

Gabriel Lamé (Tours, 22 juli 1795Parijs, 1 mei 1870) was een Franse ingenieur en wiskundige.

Gabriel Lamé
Gabriel Lamé
Gabriel Lamé
Algemene informatie
Land Frankrijk
Geboortedatum 22 juli 1795
Geboorteplaats Tours
Overlijdensdatum 1 mei 1870
Overlijdensplaats Parijs
Begraafplaats Cimetière du Montparnasse
Werk
Beroep wiskundige, natuurkundige, mijningenieur, professor, academisch docent
Werkveld wiskunde, mechanica, natuurkunde, partiële differentiaalvergelijking
Werkgever(s) École polytechnique, Universiteit van Parijs
Bekende werken Q113499478, Q113627812
Studie
School/universiteit École polytechnique, Mines ParisTech, Lycée Louis-le-Grand
Persoonlijk
Talen Frans
Diversen
Lid van Société Philomathique de Paris, Kungliga Vetenskapsakademien, Académie des sciences, Pruisische Academie van Wetenschappen, Accademia delle Scienze di Torino, Corps des Mines
Prijzen en onderscheidingen Officier in het Legioen van Eer, Ridder in het Legioen van Eer, 72 namen op de Eiffeltoren[1]
De informatie in deze infobox is afkomstig van Wikidata.
U kunt die informatie hier bewerken.

Hij droeg bij tot de elasticiteitsleer en de kromlijnige coördinaat. Als vriend en leerling van Émile Clapeyron ging hij in 1820 mee naar Sint-Petersburg, waar ze 11 jaar lang les gaven en ook in opdracht van de tsaar hangbruggen ontwierpen. In dat kader kwam hij voor het eerst met de Ellipsoïde van Lamé voor de spanningen naar voren.

Om politieke redenen verlieten ze Rusland en ging Lamé in Parijs les geven in wis- en natuurkunde, tot hij hiermee wegens doofheid moest stoppen in 1863. Hij bedacht de kromme van Lamé als generalisatie van de ellips met vergelijking

waarin een positief reëel getal voorstelt, en parameters zijn en en coördinaten.

Lamé bestudeerde eigenfuncties van de vergelijking van Laplace en voerde daartoe de functie van Lamé in. Hij bestudeerde het Algoritme van Euclides, en met gebruik van de rij van Fibonacci bewees hij dat het algoritme de grootste gemene deler van twee gehele getallen en vindt in minder dan stappen, waarin het aantal decimale cijfers van voorstelt.

Hij is een van de 72 Fransen wier namen in reliëf op de Eiffeltoren zijn aangebracht.

Werk aan de stelling van Fermat bewerken

Lamé bewees in 1839 het speciaal geval   van de laatste stelling van Fermat.

In 1847 kondigde Lamé aan dat hij een oplossing had gevonden voor de laatste stelling van Fermat en hij gaf een schets van zijn bewijs. Joseph Liouville suggereerde dat het bewijs afhankelijk was van een unieke ontbinding in priemgetallen, die zeer waarschijnlijk niet was. Cauchy ondersteunde Lamé. Het argument dat volgde illustreert de totaal verschillende sfeer rondom wiskundig onderzoek in het midden van de 19e eeuw, ten opzichte van die, die wij heden ten dage vinden. Ter illustratie het argument, waar men van mening over verschilde. Complexe getallen van de vorm  , waarbij   en   gehele getallen zijn, vormen een ring. Een priemgetal is in deze ring op analoge manier gedefinieerd als een priem geheel getal, namelijk een getal, waarvan de enige delers van de vorm  , anders dan zichzelf de getallen zijn met multiplicatieve inversen. In deze ring kan het getal 4 op twee verschillende manieren als een product van priemgetallen worden geschreven, namelijk:[2]

 , maar ook  .

Het meningsverschil werd beslecht door Ernst Kummer, die erop wees, dat hij in 1844 een voorbeeld had gepubliceerd, dat aantoonde dat het unieke karakter van dergelijke decomposities faalde. In 1846 had hij deze uniciteit hersteld door de "ideale complexe getallen" in het leven te roepen. Hij zag toen de relevantie van zijn theorie voor de laatste stelling van Fermat in. Het populaire verhaal dat Kummer de "ideale complexe getallen" in het leven roep in een poging de "fout" in het bewijs van Lamé re repareren, is bijna zeker onjuist. In 1847, net na de aankondiging van Lamé, gebruikte Kummer zijn "ideale complexe getallen" om de laatste stelling van Fermat te bewijzen voor alle gehele getallen < 100, met uitzondering van de gehele getallen 37, 59, 67 en 74.

Voetnoten bewerken