Funerair erfgoed

Funerair erfgoed is erfgoed dat te maken heeft met de dood en begrafenissen. Het bestaat uit zowel immaterieel als materieel erfgoed.

Immaterieel funerair erfgoed bewerken

Voorbeelden van immaterieel erfgoed zijn de gebruiken en tradities met betrekking tot begraven en cremeren.

Materieel funerair erfgoed bewerken

Het materieel funerair erfgoed bestaat uit onroerend en roerend erfgoed.^[1]

Onroerend bewerken

Tot het onroerend funerair erfgoed behoren de begraafplaatsen en hun structuur (de aanleg, padenstructuur, omheiningsmuren, poorten, lijkhuis etc.), de individuele graftekens, grafmonumenten en grafkunst, de collectieve grafpercelen, zoals de columbaria, de beplanting, zoals hagen, bomen, struiken, grafbeplantingen en de archeologische kwaliteiten van het graf en de begraafplaats.^[1]

Roerend bewerken

Roerend funerair erfgoed is niet plaatsgebonden. Hiertoe behoren bijvoorbeeld rouwkleding, lijkwagens, memorietafels en bidprentjes.^[1]

Onderhoud materieel erfgoed bewerken

Zowel in Nederland als België wordt het funerair erfgoed van overheidswege beschermd en worden instructies gegeven over de conservatie ervan.^[2]^[3]^[4] Omdat een groot deel van dit erfgoed zich in het openbaar domein bevindt, valt een grote verantwoordelijkheid vaak bij de plaatselijke besturen,^[5] die het concessiebeheer uitwerken.^[4] Het onderhoud omvat:

de begraafplaatsen
bronzen monumenten
funderingsmetselwerk en grafkelders
geglazuurd aardewerk
gietijzeren en smeedijzeren elementen
graftekens
groene zones
maatregelen tegen bodemerosie
onderhoud van natuursteen: arduin, graniet, marmer

Funerair Erfgoed in België bewerken

In België zijn er verschillende begraafplaatsen bekend om hun waardevol funerair erfgoed, sommige begraafplaatsen hebben zones die beschermd zijn. In 2023 werden alle militaire begraafplaatsen van de 1e wereldoorlog door UNESCO opgenomen in de lijst van werelderfgoed omwille van hun uitzonderlijke waarde.^[6]

Brussel bewerken

Kerkhof van Laken
Begraafplaats van Elsene

Vlaanderen bewerken

Westerbegraafplaats, Gent.
Campo Santo, Sint-Amandsberg
Schoonselhof, Antwerpen
Deutscher Soldatenfriedhof Vladslo, Vladslo
Grafkapel van de familie Rubens
Praalgraf van Francisco Marcos de Velasco

Funerair Erfgoed in Nederland bewerken

Nederland telt meer dan 4.000 begraafplaatsen, waarvan sommige al vanaf de middeleeuwen in gebruik zijn. De grootte varieert van slechts een paar vierkante meter tot meer dan 30 hectare.

Zo’n 1.300 objecten op 550 begraafplaatsen zijn beschermd door de rijksoverheid. Ook gemeenten beschermen steeds vaker begraafplaatsen en grafmonumenten. In totaal is bijna een kwart van de begraafplaatsen in Nederland deels of geheel beschermd.^[7]