François Pompon

François Pompon
	François Pompon
Persoonsgegevens
Geboren	Saulieu, 9 mei 1855
Overleden	Parijs, 6 mei 1933
Geboorteland	Frankrijk
Nationaliteit	Frans
Beroep(en)	beeldhouwer
Oriënterende gegevens
Jaren actief	1879-1933
Stijl(en)	Modernisme. Vorm gaat boven detail.
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

François Pompon (Saulieu, 9 mei 1855 - Parijs, 6 mei 1933) was een Franse beeldhouwer. Hij is bekend door zijn beelden van dieren. Zijn stijl kenmerkt zich door een simplificatie van de vormen en door de gepolijste oppervlakken. Hij werd voor zijn werken benoemd in het Franse Legioen van Eer.

Biografie bewerken

Pompon begon zijn loopbaan als leerling in de werkplaats van zijn vader, die meubelmaker was. Als 15-jarige werd hij leerling-marmerwerker in Dijon, waar hij ook beeldhouwlessen volgde aan de school voor schone kunsten. In 1875 werd hij in Parijs marmerwerker bij een begrafenisondernemer bij de begraafplaats Montparnasse. Hij vervolgde daarna zijn studie aan de École nationale des arts décoratifs (1877). Een van zijn leraren was professor in de anatomie; daar ontlook zijn liefde voor planten en dieren. In 1879 had hij zijn eerste expositie. In 1880 werkte hij als beeldhouwer tijdens de restauratie van het stadhuis van Parijs. In 1890 trad hij in dienst bij Auguste Rodin (1840-1917) als hoofd van diens atelier. Hij leerde daar veel getalenteerde beeldhouwers kennen waarvan vooral René de Saint-Marceaux (1845-1915) zeer belangrijk voor hem werd als opdrachtgever.^[1] Pompon interesseerde zich zeer voor de kunst van het Verre Oosten en raakte in de ban van het toen in zwang zijnde japonisme. Hij bewonderde ook de oud-Egyptische kunst, die hij in het Louvre leerde kennen. Hoewel hij al in 1874 zijn eerste dierenbeeld maakte (een vliegend hert) besloot hij pas in 1905 uitsluitend dieren tot zijn onderwerp te maken, daarmee aansluitende op de toen algemene smaak. Tegelijkertijd komt hij er toe het accent op de vorm te leggen en details weg te laten. Zijn beelden worden dan ook meer gepolijst^[2] Zijn Ours blanc (IJsbeer) is waarschijnlijk het meest representatief voor zijn kunde.

De tragiek van Pompon bewerken

Als op de Herfstsalon in 1922 in Parijs de Ours blanc (IJsbeer) tentoongesteld werd en sterk opviel doordat het werk door zijn modernisme schril afstak bij de esthetiek van het realistische werk van de 19e eeuw, leek het erop dat de 67-jarige Pompon beroemd zou worden. Maar in werkelijkheid heeft hij altijd een bescheiden plaats gehad in de Franse kunstwereld. Hij kon niet leven van zijn kunst en heeft altijd zijn talent in dienst van anderen moeten stellen. Door een samenloop van omstandigheden - het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, het sluiten dientengevolge van de Jardin des Plantes en het opruimen van de dieren daar, het overlijden van René de Saint-Marceaux in 1915 - is Pompon een lange tijd niet in staat geweest scheppend werk te verrichten en werkte hij in een aantal slecht betaalde baantjes. Na de Eerste Wereldoorlog voelde hij zich zeer gekwetst omdat hem de vervaardiging van een oorlogsmonument in Saulieu niet gegund werd. Hij stierf uiteindelijk in armoede, alleen. Zijn vrouw, hoewel veel jonger, ging hem al voor; kinderen had het echtpaar niet. Na zijn dood werd in zijn geboortestad voorgesteld een museum aan hem te wijden; dat is er uiteindelijk gekomen, maar het herbergt maar een klein deel van het oeuvre van Pompon.^[3] In Parijs wil men het atelier van Pompon in de Rue Campagne-Première tot museum inrichten, in de hoop dat het Louvre in het verschiet ligt. Félix Kir wilde als burgemeester van Dijon in 1948 het atelier van de meester naar het hertogelijk paleis in zijn stad halen, ondanks de protesten van diens executeur-testamentair en vriend René Demeurisse, die het oeuvre in Parijs wilde houden.^[4] Maar het Nationaal Museum voor Moderne Kunst in Parijs deed zijn werken van Pompon in 1972 over aan het Museum van Vire. In 1986 opende het Musée d'Orsay zijn poorten, maar liet de IJsbeer in het magazijn.

Slapende haan, 1923, gips, Musée d'histoire naturelle, Parijs
Eend, 1924, gips, Musée des Beaux-Arts, Lyon
’'De ijsbeer, 1928-1929, pierre de Lens, Musée d'Orsay, Paris
Kop van een orang-oetan, 1930, zwart marmer, Musée des Beaux-Arts, Dijon
De maraboe, gietijzer
Hert van Pompon, Willemsplein, Arnhem

Het oeuvre van François Pompon bewerken

Parijs
- in het Musée d'Orsay :
  - Maman, gips
  - Homme assis, gips
  - Berthe Pompon, gips
  - René de Saint-Marceaux, gips
  - Femme au corset, gips
  - Grue ou Cigogne, gietijzer, brons
  - Canard, bas-reliëf in gips
  - Jeune chouette, 1923, brons
  - Hippopotame, 1918, gietijzer
  - Ours blanc, gips
  - Ours blanc, 1925, pierre de Lens, Musée d'Orsay
- Ours brun, 1923-1933, brons, Petit Palais
- Cosette, 1888, gips, Musée Victor Hugo
Dijon
- Musée des beaux-arts de Dijon
  - Lucane, 1874, aardewerk
  - Chouette, 1918, brons
  - Poule d'eau, 1923, brons zwart patina
  - Foulque, 1925-1930, brons zwart patina
  - Tête d'Orang-outang, 1930, zwart marmer
- Ours blanc, 1937, pierre de Lens, Dijon, Jardin Darcy
- Ours blanc , 1922, Musée des beaux-arts de Dijon
Saulieu
- Grand Taureau, Monument à Pompon, onthuld 4 juni 1949, brons, place du Marché
- Condor, 1923, brons, door François Pompon op het graf van zijn vrouw geplaatst op het kerkhof in Saulieu
- Grande Panthère Noire, 1929, gips, Musée François Pompon
- Pélican, 1925, gips, Musée François Pompon
- Sanglier, 1933, brons, Musée François Pompon.
- Pigeon au nid, 1926, Musée François Pompon.
- Faisan, 1933, plâtre, Musée François Pompon.
- Tête ours blanc, 1930, brons, Musée François Pompon.
- le marabout , 1929, brons, Musée Francois Pompon.
Vire
- Tourterelle, 1919, lithografische steen, Musée municipal de Vire
- Grand Cerf, 1929, brons, Musée municipal de Vire
- Grand Duc, 1929-1932, brons, Musée municipal de Vire
- Goret, 1926-1930, brons roodbruin patina, Musée municipal de Vire
Lyon
- Canard, 1934, plâtre, Musée des Beaux-Arts de Lyon
Vernon
- Canard sur l'eau, tegen 1922, brons zwart patina, Musée Alphonse Georges Poulain
- Marabout, 1926, brons zwart patina, Musée Alphonse Georges Poulain
- Pigeon boulant, 1927, pierre, Musée Alphonse Georges Poulain
- Perdreau rouge, 1924-1931, brons rood patina, Musée Alphonse Georges Poulain
Antwerpen
- Ours blanc, 1920-22, Vilhonneursteen, Middelheimmuseum, Antwerpen^[5]
New York
- Ours blanc, 1923, marmer, Metropolitan Museum of Art^[6]

Bibliografie bewerken

Robert Rey, François Pompon, Crès, Paris, 1928.
Pompon (1855-1933), catalogus door Catherine Chevillot, Liliane Colas en Anne Pingeot, Gallimard/Electa - RMN, 1994.
Marc Sellier, Pompon sculpteur, Réunion des Musées nationaux, 1994, ISBN 2711831663

Externe links bewerken

Musée d'Orsay
Musée des Beaux Arts de Dijon
Musée François Pompon
Célébrations nationales 2005, Ministère de la Culture.
Website van Jocelyn Reboul
Association François Pompon

Bronnen, noten en/of referenties

↑ Pompon (1855-1933), catalogue par Catherine Chevillot, Liliane Colas et Anne Pingeot, avec la collaboration de Laure de Margerie, Gallimard/Electa - RMN, 1994, 248 pages, p. 30.
↑ Twee citaten in het artikel François Pompon in de Franstalige Wikipedia kenschetsen deze methode: "C'est le mouvement qui détermine la forme. (...) ce que j'ai essayé de rendre, c'est le sens du mouvement. Au Jardin des Plantes, je suis les animaux quand ils marchent.(...) Ce qui est intéressant, c'est l'animal qui se déplace". "Je fais l'animal avec presque tous ses falbalas. Autrement je me perds. Et puis, petit à petit, j'élimine de façon à ne plus conserver que ce qui est indispensable." Vertaald: "Het is de beweging die de vorm bepaalt (...) wat ik geprobeerd heb weer te geven, is de zin van de beweging. In de Jardin des Plantes volg ik de dieren als ze lopen (...) Hoe een dier zich voortbeweegt, dat is het interessante." "Ik zet het dier op met bijna alle tierelantijnen. Want anders raak ik in de war. En dan laat ik steeds meer dingen weg om ten slotte alleen het allernoodzakelijkste over te houden." Door het gebruik van het woord "falbalas" maakt Pompom waarschijnlijk een grapje ten koste van zichzelf: de uitdrukking "avec falbalas et pompons" betekent "met strikjes en kwikjes".
↑ Pompon (1855-1933), catalogue par Catherine Chevillot, Liliane Colas et Anne Pingeot, avec la collaboration de Laure de Margerie, Gallimard/Electa - RMN, 1994, 248 pages, p. 78.
↑ Pompon (1855-1933), catalogue par Catherine Chevillot, Liliane Colas et Anne Pingeot, avec la collaboration de Laure de Margerie, Gallimard/Electa - RMN, 1994, 248 pages, p. 94.
↑ https://www.middelheimmuseum.be/nl/pagina/fran%C3%A7ois-pompon-frankrijk
↑ http://www.photo.rmn.fr/cf/htm/CPicZ.aspx?E=2C6NU0I45ZY1

Zie de categorie François Pompon van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

[1] Pompon (1855-1933), catalogue par Catherine Chevillot, Liliane Colas et Anne Pingeot, avec la collaboration de Laure de Margerie, Gallimard/Electa - RMN, 1994, 248 pages, p. 30.

[2] Twee citaten in het artikel François Pompon in de Franstalige Wikipedia kenschetsen deze methode: "C'est le mouvement qui détermine la forme. (...) ce que j'ai essayé de rendre, c'est le sens du mouvement. Au Jardin des Plantes, je suis les animaux quand ils marchent.(...) Ce qui est intéressant, c'est l'animal qui se déplace". "Je fais l'animal avec presque tous ses falbalas. Autrement je me perds. Et puis, petit à petit, j'élimine de façon à ne plus conserver que ce qui est indispensable." Vertaald: "Het is de beweging die de vorm bepaalt (...) wat ik geprobeerd heb weer te geven, is de zin van de beweging. In de Jardin des Plantes volg ik de dieren als ze lopen (...) Hoe een dier zich voortbeweegt, dat is het interessante." "Ik zet het dier op met bijna alle tierelantijnen. Want anders raak ik in de war. En dan laat ik steeds meer dingen weg om ten slotte alleen het allernoodzakelijkste over te houden." Door het gebruik van het woord "falbalas" maakt Pompom waarschijnlijk een grapje ten koste van zichzelf: de uitdrukking "avec falbalas et pompons" betekent "met strikjes en kwikjes".

[3] Pompon (1855-1933), catalogue par Catherine Chevillot, Liliane Colas et Anne Pingeot, avec la collaboration de Laure de Margerie, Gallimard/Electa - RMN, 1994, 248 pages, p. 78.

[4] Pompon (1855-1933), catalogue par Catherine Chevillot, Liliane Colas et Anne Pingeot, avec la collaboration de Laure de Margerie, Gallimard/Electa - RMN, 1994, 248 pages, p. 94.

[5] ttps://www.middelheimmuseum.be/nl/pagina/fran%C3%A7ois-pompon-frankrijk

[6] ttp://www.photo.rmn.fr/cf/htm/CPicZ.aspx?E=2C6NU0I45ZY1

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]