Cornelius van Velzen

Cornelius van Velzen (Oudorp, 30 mei 1696 – Groningen, 19 april 1752) was een Nederlands predikant en later hoogleraar te Groningen.

Portret van Cornelius van Velzen (Wassenbergh, 1746)

Biografie

Van Velzen werd geboren in 1696 in het Hollandse Oudorp, nabij Alkmaar. Hij was de zoon van Adrianus van Velsen en Serijna van Loon. Zijn vader was predikant van Oudorp en Oterleek.

Cornelius bezocht de Latijnse school te Brielle en vervolgens de universiteit van Leiden, waar hij theologie studeerde. In februari 1719 wordt hij tot de predikdienst toegelaten en ontving in juli een beroep naar Ede. Latere beroepen naar Westzaan, Utrecht en Rotterdam worden door hem niet aangenomen. In 1722 vertrok hij naar Groningen, waar hij in 1728 werd benoemd tot buitengewoon hoogleraar in de godgeleerdheid aan de plaatselijke universiteit, nadat hij een beroep vanuit Rotterdam had afgewezen. Op 21 juni 1728 kreeg hij een eredoctoraat in de theologie en de volgende dag aanvaardde hij zijn ambt met een oratio de religionis Christianae rationalitate, een rede over de redelijkheid van het christelijk geloof. In 1731 werd hij benoemd tot gewoon hoogleraar, waardoor hij niet meer als predikant werkzaam was. In de academische jaar 1735-'36 en 1750-51 was hij rector magnificus van de universiteit. De eerste keer sloot hij zijn rectoraat af met een oratio pro studio Jurisprudentiae Ecclesiasasticae in Academia excolendo, een pleidooi voor de studie van het kerkrecht aan de universiteit.

Van Velzens belangstelling ging vooral uit naar de praktische theologie. Hij was een sympathisant van het gereformeerd piëtisme die de omstreden predikant Wilhelmus Schortinghuis verdedigde en voorredes schreef voor werken van Britse theologen als Thomas Boston en Thomas Goodwin en voor de postume uitgaven van preken van de Middelburgse predikant Bernardus Smytegelt. Dit bracht hem in conflict met zijn polemisch ingestelde collega-hoogleraar theologie Antonius Driessen.

In Groningen trouwde Van Velzen Arendina Cornelia Wolthers, dochter van de burgemeester Herman Wolthers. Het echtpaar kreeg geen kinderen. Van Velzen overleed op 19 april 1752 in het bijzijn van zijn vrouw.

Literatuur

• De absoluta Decreto cum Deo coaeternitate. - De obedientia Christi activa, alteram ipsius satisfactionis partem constituente.
• Medullae Marckinae Synopsis. Groningen 1745.
• Theologiae practicae medulla. Groningen 1750.
• Institutiones Theologiae practicae, Groningen 1748.
• Twee Landtdags-Predikatiën, Groningen 1746.
• Kerkelijke Redevoeringen of verzamelingen van XXV Predicatiën. Groningen 1758.
• Godvruchtige overdenkingen over den staat onzer zielen voor God.
• Wakkerheid eens getrouwe dienstknegt.
• Gedagtenisse of jubeljaars-predikaatsie, gedaan te Groningen op het IIIe jubeljaar van de Reductie, over Ezra VI:2 tot 15. Groningen 1744.
• Des Heeren hart, om zijn volk te redden, in een predicatie over Psalm LXXXI, vs. 14 en 15, bij gelegentheid van de Inneeming der sterke vesting Bergen op Zoom, door de Fransen, den 10den Sept. Groningen 1747.
• Jehova's sterkte aan Nederlands volk, door de prince van Oranje en Nassauw in vorige dagen, en in dit jaar 1747 door de verheffing van Zijn Doorluchtige Hoogheid Willem Karel Hendrik Friso, tot Stadhouder, Capitein en Admiraal Generaal van de VII vereeuigde Provintiën, in eene predikatie over 2 Chron. XVI vs. 9. Groningen 1747.
• Gedenk- en Dankreden over de oprichting van Nederlands gereformeerde republiek der VII Provintien ender de Roomsgezinde Koningen van Spanje, en de Heeren Staaten der VII Provintien van Nederland, sedert 1506 tot 1609 en over deszelfs bevestiging door het bestant van Antwerpen 1609 en wel bijzonder door de Munstersche vreede, geslotea 1648, en een verklaring en toepossing over Deutern. XXXIII. vs. 29, gedaan te Groningen, den 26sten Mey 1748: Groningen 1748.
• Een drietal van uitgebreide Leerredenen, welkers eercte gaat over de verlossing van Groningen, den 17den Augustus 1672 verkregen, uyt Psalm LXVIII: vs. 14. De tweede over de Goddelijke bewaring en redding van Nederlands republiek, zedert de Westphaalsche vreede van 1648 tot op den oorlog met Vrankrijk, begonnen 1741, uijt Psalm LXXX: vs. 9 tot 12. De derde over dien oorlog en de vreede daarop gevolgt te Aken den 18den October 1748 uyt Psalm XLVI: vs. 9 en 10. Groningen 1740.
• Twee Leerredenen. Groningen 1735.
• Een geestelijk mensch in VII predikatien Groningen 1739.
• Een geloovig mensch in VII predikatien, Groningen 1739.
• Nutteloosheid en ijdelheid der aanmerkingen tegen van Dogteren. Leiden 1736.
• Leere der Waarheid. Groningen 1726.

Externe links

• Informatie bij Rijksuniversiteit Groningen
• Afbeelding van Van Velzen in Geheugen van Nederland^{[dode link]}
• Afbeelding van Van Velzen in Geheugen van Nederland^{[dode link]}

Bronnen, noten en/of referenties

• D. Nauta, "Cornelius van Velzen", in: Biografisch Lexicon voor de Geschiedenis van het Nederlandse Protestantisme 3 (Kampen: Kok, 1988), 366-368.
• "Cornelius Van Velzen" in: A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden 19 (Haarlem: Van Brederode, 1876).

Voorganger: Nicolaas Engelhard Nicolaas Engelhard

Rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen 1736–1737 1750–1751

Opvolger: Arnoldus Rotgers Nikolaas Willem Schroeder