Chaozhouhua

dialect

Het Chaozhouhua is een dialect van de Chinese taal Min. Het is het belangrijkste en meest gesproken dialect in Chaozhou, Shantou en Jieyang, die in het oosten van de Zuid-Chinese provincie Guangdong liggen. Deze drie stadsagglomeraties worden ook wel Chaoshan genoemd. Geschat wordt dat er 12 tot 15 miljoen mensen op de wereld dit dialect spreken. De mensen die dit dialect spreken, noemen het zelf Teeuwchieuw ooi.

Chaozhouhua
Naam (taalvarianten)
Vereenvoudigd 潮州话
Traditioneel 潮州話
Pinyin Cháozhōuhuà
Jyutping (Standaardkantonees) ciu4 zau1 waa6
Engels Teochew
Standaardkantonees IPA: [tsʰiːu tsɐu wa:]
Yale (Standaardkantonees) chiu4 jau1 wa6
Dapenghua IPA: [tsʰiːu tsɐu wa:]
Hongkong-Hakka cau2 ziu1 wa5
Meixianhua chau2 zhiu1 wa5
Taiwan-Hakka Tshèu-chû-fa
Chaozhouhua T-jo Tjuw Oewaa
Peng'im (Chaozhouhua) dio5 jiu1 ue7
Minnanyu Tiô-chiu-oē
Shanghainees [zɔ ʦɤ uo]

Classificatie bewerken

Oorsprong bewerken

Het Chaozhouhua is een dialect dat afstamt van het dialect Minnan uit Zuid-Fujian. Dat komt door een groot aantal Zuid-Fujian-mensen in dat zich in de negende tot de vijftiende eeuw zich vestigde in Chaoshan en omstreken.

Sommigen vinden de grammatica van het Chaozhou lijken op Kantonees. Voorbeeld:

"Ik ben groter dan jij."

Dialectgebied bewerken

Chaozhouhua wordt gesproken in Chaoshan, maar ook in Hongkong, Vietnam, Cambodja, Laos, Thailand, Maleisië, Singapore, Indonesië en Frankrijk. Dat kwam door de grote aantallen immigranten uit Chaoshan en omstreken. De Chaozhou-mensen, die in Frankrijk wonen, komen meestal uit de ex-Frans koloniën Vietnam, Cambodja en Laos. Ze waren gevlucht voor de dictatoriale regimes en de pogroms tegen Chinezen. Een heel klein percentage van de Chinese Nederlanders spreken of verstaan het Chaozhou.

Het Chaozhouhua bestaat nog uit drie subgroepen. Een subgroep wordt in de achterstaande gebieden gesproken.

  1. Shantou 汕頭 subgroep: Shantou 汕頭, Chaozhou 潮州, Jieyang 揭陽, Chenghai 澄海, Nanao-eiland 南澳, Raoping 饒平 en Jiexi 揭西,
  2. Chaopu 潮? subgroep: Chaoyang 潮陽, Puning 普寧, Huilai 惠來, en
  3. Luhai 陸海 subgroep: Shanwei 汕尾, Lufeng 陸豐 en Haifeng 海豐

Gebruik bewerken

Bijna alle Oost-Kantonezen spreken het dialect Chaozhou als hun moedertaal. Het Chaozhou wordt altijd gebruikt op de regionale CZTV (regionale televisiezender van Chaozhou) en in Chao-opera. Singapore en Chaozhou hebben veel karaokeliedjes in hun eigen dialect.

Zie ook bewerken

Woorden bewerken

Gaagienang is een bekende term onder Chaozhou-mensen, het betekent eigen mensen. Chaozhounezen noemen Chaozhounezen dus Gaa Gie Nang 自己人. Het wordt soms ook door andere Zuid-Chinese dialecten gebruikt.

Basis bewerken

Nederlands Shantou-Chaozhou in fonetisch Nederlands Kantonees

(Jyutping)

Mandarijn

(Hanyu pinyin)

één Tzik 一 jat1 一 yī 一
twee (bij tellen) Ie of Tzie 二 ji6 二 èr 二
twee Njo 兩 loeng2 兩 liǎng 兩
drie Saa 三 saam1 三 sān 三
vier Sie 四 sei3 四 sì 四
vijf Nong 五 ng5 五 wǔ 五
zes Lak 六 luk6 六 liù 六
zeven Tzit 七 cat1 七 qī 七
acht Pooi 八 baat3 八 bā 八
negen Gauw 九 gau2 九 jiǔ 九
tien Tzaap of Tzap 十 sap6 十 shí 十
honderd Beh 百 baak3 百 bǎi 百
duizend Tsoi 千 cin1 千 qiān 千
tienduizend Wan 万 maan6 萬 wàn 萬
eerst (gebeurtenis) Dung Chôh 當初 dong1 co1 當初 dāngchū 當初
ik Oewaa 我 ngo5 我 wǒ 我
jij Luh 汝 nei5 你 nǐ 你
hij他/zij她/het它 Ie 伊 keoi5 佢 tā 他/她/它
wij (wij+degene tegen wie je spreekt) Nang 俺 ngo5 dei6 我哋 zǎnmen 咱們
wij (zonder degene tegen wie je spreekt) (?Ng?) 阮 ngo5 dei6 我哋 wǒmen 我們
jullie Ning 恁 nei5 dei6 你哋 nǐmen 你們
zij Ie Naang 伊人 keoi5 dei6 佢哋 tāmen 他們
vrouw Aa Njaa 亞娘 neoi5 jan4-2 女人 nǚrén 女人
man Aa Hu-jaa 亞兄 naam4 jan4-2 男人 nánrén 男人
Klasserend lidwoord T-jauw 條 tiu4 條 tiáo 條
Klasserend lidwoord Gaaj 個 go3 個 ge 個

Bijwoorden/bijvoeglijke naamwoorden bewerken

Nederlands Shantou-Chaozhou Kantonees (Jyutping) Mandarijn (Hanyu pinyin)
bitter K'oo 苦 fu2 苦 kǔ 苦
groot T'oe-waa 大 daai6 大 dà 大
goed Hoh 好 hou2 好 hǎo 好
zelf Tz 自 of Gaa Gie 自己 zi6 gei1 自己 zìjǐ 自己
thuis Geh 家 gaa1 家 jiā 家
midden Chang 中 zung1 中 zhōng 中
leeg Hang 空 hung1 空 kōng 空
tegenwoordig Heng Dzaj 現在 ji4 gaa1 而家 xiànzài 現在
geen Boh 無 mou4 無 wú 無

Werkwoorden bewerken

Nederlands Shantou-Chaozhou Kantonees (Jyutping) Mandarijn (Hanyu pinyin)
wachten Taang 等 dang2 等 děng 等
weten Tsaai 知 zi1 知 zhīdào 知道
vergeten Wang 忘 mong4 gei3 忘記 wàngjì 忘記
begrijpen Ming Beh 明白 ming4 baak6 明白 míngbai 明白
opstaan Hie Laaj 起來 hei2 san1 起身 qǐlái 起來
tellen Sjuw 數 sou2 數 shù 數
lopen Kjaa 行 hang4 行 zǒu 走
hebben Oe 有 jau5 有 yǒu 有
doen/maken Choh 做 zou6 做 zuò 做
brengen/cadeau geven Sang 送 sung3 送 sòng 送
naar buiten gaan Tsoet 出 ceot1 出 chū 出
gaan K'uh 去 heoi3 去 qù 去
langsgaan Gweh 過 gwo3 過 guò 過
terugkomen Huu-weh 回 faan1 返 huí 回
zullen Ooi 會 wui5 會 huì 會
denken Seeuw 想 soeng2 想 xiǎng 想
zeggen Taa 呾 gong2 講 shuō 說
verlaten Lie K'aj 離開 lei4 hoi1 離開 líkāi 離開
zingen Tjang Gwaa 唱歌 coeng3 go1 唱歌 chànggē 唱歌

Bijwoorden/vraagwoorden bewerken

Nederlands Shantou-Chaozhou Kantonees Mandarijn (Hanyu pinyin)
als Tzoe Goh 如果 Yuu Koh 如果 Rúguǒ 如果
relaxed Kieng Song 輕松 Hing Song 輕松 Qīngsōng 輕松
eigenlijk (vraag) Tauw Tie 到底 Toow Taj 到底 Dàodǐ 到底
eigenlijk (aanbeveling) Ieng Gaai 應該 jing1 goi1 應該 Yīnggāi 應該
laat (tijd)/avond Meh 夜 Yeh 夜 Wǎn 晚
echt Chien 真 Chan 真 Zhēn 真
ijverig Noh Lak 努力 Loow Lik 努力 Nǔlì 努力
achter Auw 後 Hauw 後 Hòu 後
wit Pek 白 Paak 白 Bái 白
zwart Oh 黑 Hak 黑 Hēi 黑
vandaag de dag Dzoe Kiem 如今 Yuu Kam 如今 Rújīn 如今
hoeveel? Doh Djuw? 多少? gei2 do1 幾多? Duōshǎo? 多少?

Zelfstandige naamwoorden bewerken

Nederlands Shantou-Chaozhou Kantonees Mandarijn (Hanyu pinyin)
hemel T-jang of T'ie 天 Tien 天 Tiān 天
wolken Hong Wan Yún 云
het leven Nang Kaan 人間 Yan Kaan 人間 Shēnghuó 生活
vandaag de dag Kiem Seh Kiem Sie 今生今世 Kam Sang Kam Saj 今生今世 Jīnshēng jīnshì 今生今世
elektriciteit T-jeng 電 Tīēn 電 Diàn 電
deur Mang of Mung 門 Moen 門 Mén 門
dag/zon Dzik 日 Yat 日 Rì 日
kip/haan Kooi 雞 Kai 雞 Jī 雞
thee Teh 茶 Chaa 茶 Chá 茶
geluid Ssjaa 聲 Sing of Seng 聲 Shēng 聲
emotie Chéng 情 Ching 情 Qíng 情
hart Siem 心 Sam 心 Xīn 心
grot T'ang 洞 Tong 洞 Dòng 洞
boom Chew 樹 Suu 樹 Shù 樹
bloem Hooi 花 Faa 花 Huā 花
grond Die 地 Teej 地 Dì 地
storm/wind-regen GGwan GGoh 風雨 Fong Yuu 風雨 Fēngyǔ 風雨
berg Sswaa 山 Saan 山 Shān 山
restaurant Chie Waa 酒樓 Chauw Lauw 酒樓 Jiǔlóu 酒樓
Chaozhou-stad T-jo Tjuw Tzie Sjaa 潮州之城 Chiew Chauw Chie Sing 潮州之城 Cháozhōu shì 潮州市
geld Tz Tzaai 錢財 Chien Chôoi 錢財 Qiáncái 錢財
het leven Mjang 命 Meng 命 Mìng 命
kleding/shirt Saam 衫 Saam 衫 Yī 衣
schoen Ooi 鞋 Haai 鞋 Xié 鞋
koning Hoe-wang Die 皇帝 Wôong Taj 皇帝 Wáng 王
bedelaar K'uh K'aai 乞丐 hat1 ji4-1 乞兒 Qǐgài 乞丐
gras Chaauw 草 Choow 草 Cǎo 草
wereld Sie Gaai 世界 Sai Kaai 世界 Shìjiè 世界
eerste klas Tooi Iet Teng 第一等 Tai Yat Tang 第一等 Dì yī děng 第一等

Externe link bewerken