Het cognomen Cato, mogelijk van Etruskische afkomst, is verbonden met het woord catus (lat.: scherpzinnig; gewiekst, slim). De betekenis van het cognomen is dan ook: 'sluw maar nerveus en gespannen'. In republikeinse periode was de naam verbreid in de gentes Hostilia en Valeria, en zeer prominent in de gens Porcia. Door de Cato's uit deze laatste gens werd "Cato" synoniem voor een conservatief Romein. Zelden gebruikt als nomen gentile. Men kent dan ook verschillende personen uit de Romeinse Oudheid met dit cognomen:

Gens Porcia