Byzantijnse architectuur

bouwstijl

De Byzantijnse architectuur omvat de architectuur uit het Byzantijnse Rijk. Het Byzantijnse Rijk, ook bekend als het Oost-Romeinse Rijk, ontstond na de Val van Rome in het begin van de vijfde eeuw. De bouwwerken die vanaf die tijd in het rijk werden gemaakt, worden Byzantijns genoemd. Het is in eerste instantie een voortzetting van laat-Romeinse christelijke architectuur maar ontwikkelt zich al snel tot een nieuwe beeldentaal die los staat van de orthogonale zuilenstructuur van de klassieke oudheid. Deze nieuwe architectuur, die een grote invloed zou hebben in de vorming van vrijwel alle Orthodoxe kerkarchitectuur, onderscheidt zich van westerse stromingen door een gul gebruik van koepels en ronde gevels.

De Pammakaristoskerk in Istanbul

In 1453 met de Val van Constantinopel hield het rijk op te bestaan. De meeste bouwmeesters bleven echter actief binnen het rijk en werden door de nieuwe heersers aangesteld om nieuwe kerken en moskeeën te bouwen voor de Armeense en islamitische bevolking. Deze bouwwerken vertonen in vormentaal en bouwwijze veel gelijkenis met de Byzantijnse architectuur. Tot ver in de 19e eeuw zou een belangrijk deel van de architecten in het Ottomaanse Rijk bestaan uit etnische Grieken.

In de 18e en 19e eeuw ontstond er onder Europese architecten, als onderdeel van het oriëntalisme, steeds meer bewondering voor traditionele bouwstijlen en technieken. Dit begon met de erkenning van historische architectuur als waardevol en ontwikkelde zich al snel in verschillende richtingen zoals de arts-and-craftsbeweging. Belangrijke technische vernieuwers als Viollet le Duc raakten gefascineerd door koepels als die van de Hagia Sophia in Constantinopel en droomden ervan om vergelijkbare overspanningen te bereiken in staal.

Tegenwoordig leeft de stijl nog enigszins voort in neo-Orthodoxe en neo-Ottomaanse gebedshuizen, voornamelijk in West-Europa, de Balkan, Turkije, Centraal-Azië en de Kaukasus.

Enkele belangrijke bouwwerken bewerken

Dit is een kleine selectie, er zijn relatief veel Byzantijnse bouwwerken bewaard gebleven.

Naam Plaats Soort gebouw Bouwperiode Opdrachtgever
Groot paleis van Constantinopel Istanboel, Turkije Paleis 330 - Constantijn de Grote
Muren van Constantinopel Istanboel, Turkije Stadsmuur 412 Theodosius II
Stoudiosklooster Istanboel, Turkije Klooster 462
Kerk van Maria Efeze, Turkije Kerkgebouw ca. 431 Theodosius II
Qalat Siman Syrië Martyrium 476 - 492 Zeno van Byzantium
Kerk van Petra Petra, Jordanië Kerkgebouw 5e eeuw
Kathedraal van Bosra Bosra, Syrië Kerkgebouw 512
Basiliek van San Vitale Ravenna, Italië Kerkgebouw 526 - 547 Bouw gestart door de Ostrogoten onder bisschop Ecclesius
Geboortekerk Bethlehem, Palestina Kerkgebouw 529 - Justinianus I
Sint-Nicolaaskerk Demre, Turkije Kerkgebouw ca. 530 Justinianus I
Herdenkingskerk van Mozes Neboberg, Jordanië Kerkgebouw 531
Basilica Cisterne Istanboel, Turkije Cisterne 532 - 542 Justinianus I
Hagia Sophia Istanboel, Turkije Kerkgebouw 532 - 537 Justinianus I
Katharinaklooster Sinaïwoestijn, Egypte Klooster 548 - 565 Justinianus I
Chorakerk Istanboel, Turkije Kerkgebouw 550 Justinianus I
Basiliek van Butrint Butrint, Albanië Kerkgebouw 6 e eeuw
Hagios Demetrios Thessaloniki, Griekenland Kerkgebouw 629 - 634
Kathedraal van Santa Maria Assunta Torcello, Italië Kerkgebouw 639 -
Pammakaristoskerk Istanboel, Turkije Kerkgebouw 12e eeuw

Zie ook bewerken

Zie de categorie Byzantijnse architectuur van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.