Bestand:COLLECTIE TROPENMUSEUM Houten masker voor de Goli dans TMnr 3305-18.jpg

Oorspronkelijk bestand(560 × 700 pixels, bestandsgrootte: 212 kB, MIME-type: image/jpeg)


Beschrijving

Nederlands: MaskerNederlands: Houten masker voor de Goli dansLocal name: Kple Kple
Titel
Nederlands: Masker
Nederlands: Houten masker voor de Goli dans

Local name: Kple Kple
Beschrijving
Nederlands: Het masker danst tijdens de Goli, een feest dat een dag lang duurt en waar normaal gesproken het hele dorp aan deel neemt. Tijdens de Goli worden vier maskerparen opgevoerd, begeleid door muziek gespeeld op speciale instrumenten. Er wordt tevens overvloedig palmwijn geschonken.

Het is een relatief nieuwe dans bij de Baulé, zij namen het zo'n honderd jaar geleden over van hun buren, de Wan. De meeste Baulé dorpen leerden de Goli rond 1900-1910 kennen, soms stuurden ze zelfs afgevaardigden naar de Wan om de dans en muziek direkt van de bron te leren. Dit was noodzakelijk omdat de liederen van de Goli in de taal van de Wan zijn, wat de meeste Baulé niet kunnen verstaan. Ook de maskers, kostuums en muziekinstrumenten wijken af van die van de Baulé zelf. De Baulé hebben dus een geheel andere objectstijl overgenomen zonder het te veranderen, maar hebben het wel in een geheel nieuwe ideologie ingebouwd.

Rond 1950 werd de dans zo'n twee keer per maand opgevoerd, in de jaren 70 was Goli al de meest voorkomende en geliefde maskerdans van de Baulé. Eind jaren 80 was het reeds verworden tot dé dans waarmee de Baulé op de Ivoriaanse televisie en tegenover de toeristen werden gepresenteerd. Vandaag de dag lijkt de Goli geleidelijk aan al de bestaande maskerdansen van de Baulé te vervangen.

Goli kan zowel ter vermaak als voor de begrafenis van belangrijke mannen uitgevoerd worden. Het is een opvallende, maar veilige dans met weinig gecompliceerde taboes. Juist omdat de dans voornamelijk bedoeld is als vermaak heeft het weinig tegenstand van christelijke bekeerlingen ondervonden.

In de Baulé versie van de Goli dans, die afwijkt van die bij de Wan, verschijnen achtereenvolgens vier maskerparen in een vaste volgorde: eerst de schijfvormige maskers (Kple Kple), daarna de diervormige helmmaskers (Goli Glen), dan de gehoornde gezichtsmaskers (Kpan Pre) en tot slot twee maskers met een menselijk gezicht en kuifvormige haardracht.

Bij elk paar zijn het masker en kostuum identiek, misschien omdat ze één persoon uitbeelden met zowel een mannelijke als een vrouwelijke verschijningsvorm. De Kple Kple en Kpan Pre verschillen wel van kleur, meestal zwart en rood. Bij elk paar danst het mannelijke masker als eerst. Alhoewel elk maskerpaar dus zowel mannelijke als vrouwelijke aspecten bevat worden de eerste twee als wezenlijk mannelijk van karakter gezien en de laatste twee als vrouwelijk.

In de Baulé cultuur komen personen met een hoge status altijd na die met een lage status. Tijdens de dans komt eerst het junior mannelijk paar gevolgd door het senior paar en beiden worden gevolgd door de vrouwelijke maskers. De seniore vrouw sluit daarbij de rij. Deze volgorde impliceert de hierarchie in de Baulé samenleving waarin de macht van de vrouw overheerst. Maar de verklaring is nog veel complexer omdat elk masker tegelijk een mannelijke als een vrouwelijke verschijningsvorm heeft.

Alle Goli maskers worden gesneden met een brede kraag rond het gehele gezicht, een lange raffia franje wordt hieromheen gewonden om een omvangrijke raffia cape te vormen. Een grote en stijve reep dierenhuid wordt aan de achterzijde van het masker vastgenageld. Aan de binnenzijde van het masker bevindt zich een bit, een bijtstuk of stok die de danser in zijn mond houdt om zo het zware geheel beter in bedwang te kunnen houden. Alle Goli maskers dragen ongeveer hetzelfde kostuum: een raffia cape die aan het masker hangt en tot het middel van de danser hangt, een soortgelijke raffia rok die tot op de knie valt en een raffia netshirt en broek met raffia franje aan de polsen en enkels. Verder is er nog een dierenhuid die plat en stijf over de rug van de danser hangt. Elk maskerpaar heeft zijn eigen type dierenhuid, van laag tot hoog is dat meestal: schaap, antiloop, luipaard. Allen, behalve het vrouwelijke seniore paar, dragen twee lange stokken gebogen in de vorm van een scharnier zodat ze scherp naar achteren kunnen worden gezwaaid om op de huid te slaan wat klinkt als een pistoolschot.

De Kple Kple maskers worden meestal door jonge jongens gedragen en hun dans wordt beschouwt als de meest eenvoudige van de vier maskers. Het is een beheerste maar snelle stampende dans, de danser houdt zijn lichaam rechtop en glijdt in een wolk van stof en wirwar van raffia vezels. Het masker is het simpelst van vorm en wordt tevens beschouwt als het minst mooie en gezaghebbende. De beide dansers wisselen elkaar af en dansen om beurten circa twee minuten. Na elke beurt geeft de danser een luide klap op de dierenhuid die over zijn rug hangt en loopt naar de rand van de dansplaats. De Golidansers mogen de nacht voor het optreden geen seksuele gemeenschap hebben.

De Goli staat zowel mannen als vrouwen toe de dingen te doen die het Baulé systeem normaliter verbiedt. Hoewel ze noch heilig, noch gevaarlijk zijn worden de Goli maskers bewaard in het heiligdom in het woud, naast de krachtige Bo nun Amuin maskers. Ze worden tevens gedragen met de raffia kostuums van deze maskers. De Goli vormen geen groot gevaar voor de vrouwen, zoals de Bo nun Amuin wel doen. Vrouwen kunnen wel onvruchtbaar worden wanneer ze het Goli masker of zijn kostuum aanraken, hiervoor moeten gelijk tegenmaatregelen genomen worden (zie Vogel 1997: 169 - 186).
Datum voor 1963
date QS:P571,+1963-00-00T00:00:00Z/7,P1326,+1963-00-00T00:00:00Z/9
Afmetingen circa 44 x 44 x 1,5cm (17 5/16 x 17 5/16 x 9/16in.)
Inventarisnummer
3305-18
Opmerkingen
Nederlands:
Culturele Herkomst: Baoule, Baule, Baulé
Functionele categorie: dance, dance attributes and dance costumes, dans, dansornaat en toebehoren, representaties van het bovenaardse, representations of the supernatural
Geografische Herkomst: Côte d'Ivoire, Ivoorkust, Ivory Coast
Materiaal - hoofd: hout
Materiaal - overig: kleurstof, pigment
Techniek: Gesneden
Bron/fotograaf Collectie Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen

Licentie

w:nl:Creative Commons
naamsvermelding Gelijk delen
Dit bestand is gelicenseerd onder de Creative Commons-licentie Naamsvermelding-Gelijk delen 3.0 Unported
De gebruiker mag:
  • Delen – het werk kopiëren, verspreiden en doorgeven
  • Remixen – afgeleide werken maken
Onder de volgende voorwaarden:
  • naamsvermelding – U moet op een gepaste manier aan naamsvermelding doen, een link naar de licentie geven, en aangeven of er wijzigingen in het werk zijn aangebracht. U mag dit op elke redelijke manier doen, maar niet zodanig dat de indruk wordt gewekt dat de licentiegever instemt met uw werk of uw gebruik van zijn werk.
  • Gelijk delen – Als u het werk heeft geremixt, veranderd, of erop heeft voortgebouwd, moet u het gewijzigde materiaal verspreiden onder dezelfde licentie als het oorspronkelijke werk, of een daarmee compatibele licentie.
This file by Tropenmuseum was uploaded as part of the Share Your Knowledge project developed within WikiAfrica. WikiAfrica

Bijschriften

Beschrijf in één regel wat dit bestand voorstelt

Items getoond in dit bestand

beeldt af

image/jpeg

01bb3d65994de2cde4e8cfda5f45ab581a4f8b3b

217.267 byte

700 pixel

560 pixel

Bestandsgeschiedenis

Klik op een datum/tijd om het bestand te zien zoals het destijds was.

Datum/tijdMiniatuurAfmetingenGebruikerOpmerking
huidige versie21 jul 2012 13:40Miniatuurafbeelding voor de versie van 21 jul 2012 13:40560 × 700 (212 kB)M.casanova

Dit bestand wordt op de volgende pagina gebruikt:

Metadata