Ariadne (mythologie)
Ariadne (Oudgrieks: Αριάδνη) is een figuur uit de Griekse en Romeinse mythologie. Zij is de dochter van koning Minos van Kreta en koningin Pasiphaë, beiden kinderen van goden.
| Ariadne | ||||
|---|---|---|---|---|
| Αριάδνη | ||||
| Ariadne | ||||
| Oorsprong | Griekse en Romeinse mythologie | |||
| Periode | Attische sage | |||
| Associatie | Godin van de passie | |||
| Verwantschap | ||||
| Ouders | Minos en Pasiphaë | |||
| Siblings | Androgeus, Deukalion, Phaedra, Glaucus en Catreus (en Minotaurus) | |||
| ||||
Beeld van Ariadne in Parc del Laberint d’Horta, Barcelona
| ||||
| ||||
De oude Romeinse schrijver Hyginus identificeerde Ariadne als de Romeinse Libera/Proserpina rond dezelfde tijd als Libera officieel werd geïdentificeerd met Proserpina in 205 v.Chr., waardoor deze twee namen synoniem werden voor dezelfde godin. Hyginus bracht Libera/Proserpina in verband met Ariadne als bruid van Liber, wiens Griekse equivalent Dionysos was, de echtgenoot van Ariadne.[1]
Mythe bewerken
Ariadne zou de held Theseus geholpen hebben te ontsnappen uit het labyrint. Ze gaf hem een zwaard en een kluwen wol (de draad van Ariadne). De wollen draad moest hij afwikkelen terwijl hij het labyrint inging. Ariadne was bereid Theseus te helpen op voorwaarde dat hij, zodra hij de weg uit het labyrint had gevonden, met Ariadne zou trouwen en hij samen met haar zou terugkeren naar Athene. Theseus doodde met het zwaard de Minotaurus die in het labyrint huisde, en vond dankzij de draad van Ariadne de uitgang terug.
Theseus liet, vrijwillig of gedwongen door Dionysos, Ariadne achter op Naxos na zijn terugkeer uit Kreta. De mythe is nauw met Dionysos verbonden: deze god zou haar daar hebben gehouden en haar tot zijn vrouw gemaakt hebben. Ze werd onsterfelijk en zo ook een godin. Er wordt zelfs gezegd dat zij samen dertien kinderen kregen. Pseudo-Apollodorus, (onbekende Griekse mythograaf, 2e eeuw AD, E1.9) noemt Thoas, Staphylos, Oenopion en Peparethos. Hyginus ((Gaius Iulius Hyginus, Romeins bibliothecaris en mythograaf, 2e eeuw AD, Fabulae 14) noemt Phliasos en Eurymedon. Pausanias (Griekse schrijver ca. 115 Lydië – 180 AD, Rome, Beschrijving van Griekenland) noemt Keramos (1:3.1). Hier en daar zijn echter nog veel meer nakomelingen te vinden. We mogen wel aannemen dat Dionysos zijn reputatie als God van de vruchtbaarheid heeft waargemaakt.
Voortleven bewerken
In de kunst van de Oudheid komt het thema van Ariadne op Naxos overwegend voor op Hellenistische en Romeinse mozaïeken en muurschilderingen. In het gezelschap van Theseus vóór het labyrint wordt zij slechts sporadisch uitgebeeld.
Hoogstwaarschijnlijk hebben de bitter verwijtende "brief" van Ariadne in Ovidius' Heroides en haar weeklacht in een elegisch gedicht van Catullus geleid tot de populariteit van Ariadnes droevige lot in de westerse kunst (voornamelijk de muziek) vanaf de 16e eeuw. Van een opera van Monteverdi uit 1608 bleef alleen het beroemde "Lamento d'Arianna" bewaard. Ariadne is verder de hoofdfiguur in een groot aantal opera's en cantates uit de 17e en 18e eeuw, onder meer van Robert Cambert (1628-1677), Marin Marais (1656-1728), G.F. Haendel (1658-1759), A. Scarlatti (1660-1725) en Joseph Haydn (1732-1809).
Van recentere datum zijn de opera's "Ariane" (1906) van Jules Massenet en Bohuslav Martinú en "Ariadne auf Naxos" (1912, herwerkt in 1916) van Richard Strauss (1864-1949) op tekst van Hugo von Hofmannsthal (1874-1929), en het ballet "Bacchus et Ariane" (1930) van Albert Roussel (1869-1937).
Zoals al blijkt uit de titel van Massenets opera luidt de Franse variant van de naam Ariadne Ariane. Onder die naam leeft Ariadne voort in de Europese Arianeraket. Als voornaam heeft de Franse naam ook in het Nederlandse taalgebied populariteit verworven. Ook Prinses Ariane behoort tot haar naamdragers.[2]
Stamboom bewerken
Bronnen, noten en/of referenties
|
