De Akan uit Ghana en Ivoorkust geven hun kinderen vaak de naam van de dag van de week waarop ze geboren zijn en een naam gebaseerd op de volgorde van geboorte.

Door de invloed van de Akan is dit ook gebruikelijk in andere delen van West-Afrika, van Benin/Dahomey (Fon) en Togo (Ewe), tot de Ga en door de slavenhandel tot in het Caraïbisch gebied en Zuid-Amerika. Ook bij de Marrons in Suriname en in Jamaica wordt dit systeem van dagnamen gebruikt.

Dagnamen bewerken

Geboortedag Mannelijke
naam
Vrouwelijke
naam
Varianten Variant
Ndyuka
Wortel Associatie[1] Mannelijke naam
(Suriname)
Vrouwelijke naam
(Suriname)
Naam
(Jamaica)
Maandag
([Ɛ]dwóada)
Kwadwó Adwoa Kodjó, Kojo, Jojo;
Adjua, Ajwoba, Adjoa
Kodyo, Adyuba Dwo Vrede Kodyo (Kodjo) Adyuba Cudjoe
Dinsdag
([Ɛ]bénada)
Kwabená Abenaa, Abénaa Komlá, Komlã, Komlan, Kobby, Ebo, Kobi Kobina;
Ablá, Ablã, Abena, Abrema
Kwamina, Abeni Bene Oceaan Kwamina Abena Cubbenah
Woensdag
(Wukúada)
Kwakú Akua, Akúá, Akuba Koku, Kokou, Kweku, Kaku, Kuuku;
Akú, Ekua
Kwaku, Akuba Wukuo Mythische spin Anansi Kwaku (Kwakoe) Akuba Quaco
Donderdag
(Yáwóada)
Yaw Yaa Yao, Yaba, Yawo, Ekow, Kow, Kwaw;
Araba, Ayawa, Baaba, Yaaba, Aba
Yaw, Yaba Ya Aarde Yaw Yaba Quao
Vrijdag
([E]fíada)
Kofí Afia Koffi, Fiifi, Yoofi;
Afí, Afua, Efia, Efua
Kofi, Afiba Afi Vruchtbaarheid Kofi Afiba Cuffee
Zaterdag
(Méméneda)
Kwámè, Kwǎmè, Ám̀ma, Ámmá Ato, Kwami, Kuwame, Komi;
Ame, Ama, Amba, Ameyo
Kwami, Amba Mene God Kwami Amba Quamin
Zondag
(Kwasíada)
Akwasí Akosua Kwesi, Siisi, Akwasi, Kosi;
Akosi, Akosiwa, Así, Esi, Kwasiba.
Kwasi, Kwasiba Asi Universum Kwasi Kwasiba Quashee

Namen van tweelingen bewerken

Er zijn speciale namen voor oudere en jongere tweelingen. De tweede van de tweeling wordt beschouwd als de oudste omdat deze 'volwassen' genoeg was om de eerste te helpen geboren te worden.

Tweeling Mannelijke naam Vrouwelijke naam Variant
Tweeling Atá Ataá Atta
Oudste Atá Pánin Ataá Pánin Panyin
Jongste Atá Kúmaa Ataá Kúmaa Akwetee (m), Atsú, Kaakra, Kakraba, Kakira
Geboren na een tweeling Táwia
Geboren na Tawia Gaddo Nyankómàgó

Volgordenamen bewerken

Er zijn ook namen gebaseerd op de volgorde van geboorte, de volgorde na een tweeling en de volgorde van geboorten na hertrouwen.

Volgorde Mannelijke naam Vrouwelijke naam Variant
eerstgebore Píèsíe Berko (m), Arko (m), Dede (f), Dedei (f), Abaka, Kande (f)?
tweede Mǎnu Máanu Evelia (f)
derde Meńsã́ Mánsã Mensah, Mansah
vierde Anan, Anané Annan
vijfde Núm, Anúm
zesde Nsĩã́ Essien
zevende Asón Nsṍwaa Esson, Ansong
achtste Bótwe Awotwe, Awotwie
negende Ákron, Nkróma Nkróma Akun, Ackon, Nkrumah
tiende Badú Badúwaa Bedu
elfde Dúkũ
twaalfde Dúnu
laatste ? Kaakyire
eerste van een andere echtgenoot ? ?

Speciale geboorteplaats bewerken

Kinderen worden ook genoemd naar de geboorteplaats of naar de omstandigheden van de geboorte.

Plaats Mannelijke/vrouwelijke naam vertaling
in het veld Afúom op de boerderij
op de weg Ɔkwán de weg
in oorlogstijd Bekṍe, Bedíàkṍ oorlogstijd
gelukkige omstandigheid Afiríyie goed jaar
na de dood van de vader Antó ik kende hem niet
na lange kinderloosheid Nyamékyε gift van God
vroeggeboorte of ziekelijk Nyaméama wat God gegeven heeft (kan niemand afnemen)
vader weigert verantwoordelijkheid Obím̀pέ niemand wil hem/haar
Yεmpέw wij willen je niet

Overige namen en betekenissen bewerken

  • Adofo - Degeen die liefheeft
  • Kumi - Krachtig

Voorbeelden bewerken

De meeste Ghanezen hebben ten minste één naam in dit systeem. Bijvoorbeeld:

  • De eerste president van Ghana, Kwame Nkrumah, werd Kwame genoemd omdat hij op een zaterdag was geboren en Nkrumah omdat hij de negende geborene was.
  • Kofi Atta Annan, de zevende secretaris-generaal van de Verenigde Naties, heeft deze namen gekregen omdat hij op een vrijdag was geboren (Kofi) als helft van een tweeling (Atta) en als vierde kind (Annan).

Bronnen bewerken